Hướng đi mới cá thể hóa trong điều trị ung thư

Các phương pháp điều trị ung thư hiện nay ngày càng ít xâm lấn, giảm thiểu tác dụng phụ.

Tại các cơ sở điều trị ung thư, không hiếm gặp những bệnh nhân nhập viện trong tình trạng muộn - khi khối u đã lan rộng, sức khỏe suy kiệt và các phương pháp điều trị chỉ còn mang tính hỗ trợ. GS.TS Lê Văn Quảng, Giám đốc Bệnh viện K, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phòng chống ung thư, cho biết định kiến rằng mắc ung thư đồng nghĩa với “án tử” vẫn tồn tại dai dẳng trong không ít người dân. Hệ quả là nhiều người chọn cách từ chối phẫu thuật hoặc không tuân thủ phác đồ, từ đó chậm trễ trong điều trị.

Trong khi đó, GS.TS Lê Văn Quảng khẳng định: hiện có nhiều bệnh nhân ung thư đã chữa trị ổn định 10 năm, 20 năm, 30 năm. Một trong những yếu tố then chốt quyết định hiệu quả điều trị là thời điểm phát hiện bệnh. Không những vậy, các phương pháp điều trị hiện nay ngày càng ít xâm lấn, giảm thiểu tác dụng phụ, nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

NHIỀU TIẾN BỘ TRONG CHẨN ĐOÁN UNG THƯ

Tại Hội nghị khoa học cập nhật tiến bộ trong ung thư và y học hạt nhân, tổ chức tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) ngày 16/8 vừa qua, PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, cho biết tại Việt Nam, tình trạng mắc và tử vong do ung thư đang gia tăng, đặc biệt ở các bệnh ung thư phổi, gan, vú, dạ dày và đại trực tràng. Trong đó, ung thư phổi được ví như "sát thủ thầm lặng" khi nhiều trường hợp chỉ phát hiện ở giai đoạn muộn.

Một trong những yếu tố then chốt quyết định hiệu quả điều trị ung thư là thời điểm phát hiện bệnh.

GS.TS Mai Trọng Khoa, nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, phân tích nguyên nhân chủ yếu đến từ gia tăng dân số, tuổi thọ, môi trường ô nhiễm và lối sống hiện đại. Khói bụi, hóa chất, rượu bia, thuốc trừ sâu, đặc biệt là thuốc lá - cả truyền thống và điện tử - đang âm thầm bào mòn sức khỏe cộng đồng. Đáng chú ý, tình trạng hút thuốc lá ngày càng trẻ hóa, lan vào cả học đường.

Trong bối cảnh này, PGS.TS Đào Xuân Cơ nhấn mạnh ứng dụng các kỹ thuật chẩn đoán và điều trị tiên tiến là yếu tố rất quan trọng để nâng cao hiệu quả và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân. Trong đó, y học hạt nhân - lĩnh vực kết hợp vật lý hạt nhân, sinh học phân tử và y học lâm sàng - được xem là một trong những trụ cột quan trọng của y học chính xác. Đồng thời, nhiều tiến bộ trong chẩn đoán ung thư như PET/CT và SPECT/CT, SPECT, giúp phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư từ khi các tổn thương rất nhỏ.

Thế hệ máy PET/CT mới đã có khả năng chụp toàn thân chỉ trong 30 giây với liều phóng xạ thấp, an toàn cho cả trẻ em. Điều này không chỉ rút ngắn thời gian chờ, mà còn nâng cao khả năng phát hiện tổn thương di căn mà máy cũ có thể bỏ sót.

Song song, trí tuệ nhân tạo (AI) đang được đưa vào ứng dụng trong chẩn đoán ung thư. Như Bệnh viện Bạch Mai đang triển khai đề tài cấp Nhà nước sử dụng AI trong phân tích hình ảnh CT, nội soi phế quản và mô bệnh học để tầm soát, phát hiện sớm ung thư.

Nhiều tiến bộ trong chẩn đoán đã giúp phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư từ khi các tổn thương rất nhỏ.

Kết quả bước đầu cho thấy AI có khả năng đánh giá nguy cơ mắc ung thư với độ chính xác cao. Công nghệ này cũng đang được thử nghiệm trong siêu âm tuyến giáp, siêu âm và chụp X-quang vú, hỗ trợ bác sĩ trong việc phát hiện sớm bệnh lý ác tính.

HIỆU QUẢ CỦA ĐIỀU TRỊ Y HỌC CÁ THỂ HÓA

Về điều trị, PGS.TS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, thông tin liệu pháp theranostic - kết hợp chẩn đoán và điều trị cùng lúc - đang mở ra hướng đi mới, giúp cá thể hóa điều trị, nâng cao hiệu quả và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân. Nhiều dược chất phóng xạ tiên tiến như Lutetium-177, I-125 hay Y-90 đã và đang được ứng dụng trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt, u thần kinh nội tiết, ung thư gan.

"Hiện bệnh nhân Việt Nam có thể tiếp cận đầy đủ các phương pháp điều trị chuẩn mực quốc tế, từ phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, điều trị đích, miễn dịch cho đến liệu pháp y học hạt nhân. Nhờ đó, nhiều người bệnh được chữa khỏi ở giai đoạn sớm, đồng thời kéo dài thời gian sống và cải thiện chất lượng cuộc sống khi bệnh ở giai đoạn muộn", bác sĩ Phương cho biết.

Liệu pháp theranostic - kết hợp chẩn đoán và điều trị cùng lúc - đang mở ra hướng đi mới, giúp cá thể hóa điều trị ung thư.

Trước đó, ngày 22/7, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết vừa điều trị và phẫu thuật thành công cho nữ bệnh nhân 18 tuổi (ngụ Đồng Nai) mắc ung thư dạ dày di căn giai đoạn tiến xa, nhờ áp dụng mô hình điều trị đa mô thức kết hợp y học cá thể hóa.

Sau 6 đợt điều trị kéo dài hơn 4 tháng, các ổ di căn giảm đến 90% kích thước, khối u chính thu nhỏ đáng kể và đủ điều kiện phẫu thuật. Ca mổ diễn ra thuận lợi, bệnh nhân phục hồi nhanh và xuất viện sau 7 ngày.

PGS.TS.BS Võ Duy Long, Phó Trưởng khoa Ngoại Tiêu hóa, cho biết: “Thành công của ca bệnh này minh chứng cho hiệu quả của điều trị đa mô thức và y học cá thể hóa trong ung thư dạ dày tiến xa. Chìa khóa nằm ở sự phối hợp liên chuyên khoa, chẩn đoán chính xác đến mức độ tế bào – phân tử và xây dựng phác đồ phù hợp từng người bệnh”.

Tương tự, tại hội thảo khoa học chuyên đề “Tiến bộ trong điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ”, PGS.TS Sun Min Lim (Khoa Nội, Đại học Y khoa Yonsei, Hàn Quốc), cho biết khoảng 50% bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) mang đột biến gene dẫn đường, một yếu tố cho phép áp dụng các thuốc điều trị trúng đích nếu được xét nghiệm chính xác và kịp thời.

Hiệu quả điều trị ung thư tại Việt Nam đang dần bắt kịp mặt bằng quốc tế .

PGS Lim cũng khuyến nghị lồng ghép sinh thiết lỏng như một công cụ bổ trợ hiệu quả, đặc biệt trong các trường hợp khó lấy mô sinh thiết. “Chẩn đoán phân tử sâu là điều kiện tiên quyết để bắt đầu điều trị đúng hướng. Một xét nghiệm tốt không chỉ phát hiện đột biến, mà còn giúp tiên lượng và xây dựng chiến lược điều trị lâu dài” bà nói.

Chia sẻ từ góc độ trong nước, bác sĩ chuyên khoa 2 Lê Viết Nam, Trung tâm Y học Hạt nhân & Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết từ nghiên cứu thực tiễn với 343 bệnh nhân tại 9 trung tâm ung bướu trong cả nước, tỉ lệ đáp ứng điều trị bằng thuốc trúng đích afatinib đạt hơn 78%, thời gian điều trị trung vị là 16,7 tháng, tương đương với dữ liệu từ các nước châu Á. Đây là dấu hiệu cho thấy hiệu quả điều trị tại Việt Nam đang dần bắt kịp mặt bằng quốc tế nếu được chẩn đoán và điều trị đúng hướng.

Hoài Phương