Hướng dẫn kiểm toán thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công

Các thành viên đoàn kiểm toán trao đổi nghiệp vụ. Ảnh tư liệu

Hướng dẫn ghi rõ: Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực hoạt động kiểm toán và tổ chức thực hiện thống nhất trong toàn Ngành, Kiểm toán nhà nước (KTNN) hướng dẫn một số nội dung chủ yếu trong quá trình kiểm toán liên quan việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.

Hướng dẫn yêu cầu chung: Việc kiểm toán thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công phải tuân thủ các quy định của Đảng, của pháp luật, nhất là Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Luật KTNN, Hệ thống Chuẩn mực KTNN (CMKTNN), Hệ thống mẫu biểu hồ sơ kiểm toán, Quy trình kiểm toán, Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn KTNN, Quy chế Kiểm soát chất lượng kiểm toán, các hướng dẫn kiểm toán và các quy định khác có liên quan của KTNN.

Nâng cao trách nhiệm trong việc thực hành tiết kiệm, phòng, chống lãng phí; chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong phương thức tiếp cận nhận diện hành vi lãng phí hoặc có nguy cơ lãng phí trong quá trình kiểm toán để xác định phạm vi, nội dung kiểm toán phù hợp, kịp thời phát hiện và kiến nghị xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Tổ chức thực hiện kiểm toán theo đúng trình tự, thủ tục quy định. Thủ trưởng đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán, Trưởng Đoàn kiểm toán, Tổ trưởng Tổ kiểm toán phải thường xuyên chỉ đạo, giám sát, kiểm tra tiến đô và kết quả thực hiện để đảm bảo đạt được mục tiêu kiểm toán đề ra.

Trong quá trình kiểm toán, trường hợp phát hiện có dấu hiệu tội phạm, Tổ trưởng Tổ kiểm toán phải báo cáo kịp thời Trưởng đoàn kiểm toán, Thủ trưởng đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán; Thủ trưởng đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán phải báo cáo ngay Tổng KTNN để chỉ đạo và chuyển cho cơ quan điều tra theo quy định của pháp luật.

Trường hợp phát hiện có dấu hiệu lãng phí, Tổ trưởng Tổ kiểm toán phải kịp thời báo cáo Trưởng Đoàn kiểm toán, Thủ trưởng đơn vị để chỉ đạo, tổ chức thực hiện thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ và làm rõ vấn đề. Thủ trưởng đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán phải báo cáo ngay Tổng Kiểm toán nhà nước để xem xét, chỉ đạo, không chờ đến khi kết thúc cuộc kiểm toán. Trường hợp cần thiết phải bổ sung, điều chỉnh thời gian, phạm vi, mẫu chọn, nội dung kiểm toán thì thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục quy định.

Kết luận và kiến nghị kiểm toán phải căn cứ vào quy định của pháp luật hiện hành; phù hợp với nội dung, tính chất, mức độ sai sót và nguyên nhân trong từng trường hợp cụ thể.

Đối với quá trình khảo sát, thu thập thông tin và lập kế hoạch kiểm toán, Thủ trưởng các đơn vị chỉ đạo Đoàn kiểm toán tổ chức nghiên cứu kỹ lưỡng các quy định của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và các văn bản có liên quan (ban hành kèm theo Hướng dẫn) để đánh giá, phân tích và nhận diện rõ các hành vi lãng phí khi tổ chức khảo sát, thu thập thông tin.

Trên cơ sở thông tin thu thập được, các Đoàn kiểm toán tham khảo nội dung và tiêu chí kiểm toán tại Hướng dẫn để phân tích, đánh giá rủi ro, xác định trọng yếu, phạm vi, nội dung kiểm toán có trọng tâm, trọng điểm trong kế hoạch kiểm toán của Đoàn kiểm toán hoặc Tổ kiểm toán để tổ chức thực hiện kiểm toán có hiệu quả, bảo đảm đáp ứng mục tiêu kiểm toán đề ra.

Khi thực hiện kiểm toán, cần áp dụng đa dạng, linh hoạt các phương pháp kiểm toán theo hướng dẫn của CMKTNN và các quy định của KTNN, trong đó, lưu ý có thể sử dụng một số phương pháp (nếu phù hợp) như: Kiểm tra hiện trường; tư vấn và giám định chuyên môn; xác minh; kiểm tra, đối chiếu; phân tích, so sánh; phỏng vấn; quan sát; thuê chuyên gia...

Việc áp dụng các phương pháp kiểm toán mang tính đặc thù phải thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục quy định của KTNN.

Căn cứ vào mục tiêu cụ thể, đặc điểm và tình hình của chủ đề/vấn đề kiểm toán để xác định phạm vi kiểm toán cho phù hợp.

Thủ trưởng đơn vị chủ trì cuộc kiểm toán chịu trách nhiệm xác định và làm rõ các giới hạn, nguyên nhân giới hạn; chỉ giới hạn kiểm toán đối với những nội dung/vấn đề thực sự vì nguyên nhân khách quan.

Trên cơ sở mục tiêu, nội dung và phạm vi kiểm toán đã xác định, bố trí Thành viên Đoàn kiểm toán, thời gian kiểm toán phù hợp bảo đảm hoàn thành mục tiêu của cuộc kiểm toán; linh hoạt trong việc điều chỉnh Thành viên giữa các Tổ kiểm toán trong Đoàn kiểm toán hoặc bổ sung thêm Thành viên để đáp ứng theo yêu cầu mục tiêu của cuộc kiểm toán (nếu cần thiết). Trình tự, thủ tục thực hiện điều chỉnh, bổ sung được thực hiện theo quy định của KTNN.

Khi thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên phân tích, đánh giá rủi ro để lựa chọn mẫu kiểm toán cho phù hợp với mục tiêu kiểm toán và đặc điểm, tình hình hoạt động thực tế của đơn vị/chủ đề kiểm toán đồng thời cần lưu ý đến việc mở rộng quy mô mẫu trong trường hợp có rủi ro cao để thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp. Kết quả các công việc đã thực hiện phải được rà soát, đánh giá thận trọng, ghi chép đầy đủ trên nhật ký kiểm toán và các hồ sơ kiểm toán liên quan; thực hiện phân loại và lưu trữ bằng chứng kiểm toán theo quy định.

Trong quá trình kiểm toán, khi có phát hiện kiểm toán về hành vi lãng phí hoặc có nguy cơ lãng phí, kiểm toán viên cần thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ, thích hợp và trình cấp có thẩm quyền theo quy định (nếu cần thiết) để đánh giá, kết luận, kiến nghị kiểm toán đúng quy định pháp luật...

Cùng với các hướng chung, KTNN hướng dẫn chi tiết nội dung kiểm toán đối với 5 lĩnh vực: lĩnh vực đầu tư dự án; lĩnh vực khai thác tài nguyên, khoáng sản (trừ đất đai); lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai; lĩnh vực mua sắm, sử dụng phương tiện đi lại và phương tiện, thiết bị làm việc của cơ quan, tổ chức trong khu vực nhà nước; lĩnh vực chi thường xuyên./.

THÙY ANH