Hướng dẫn cách phòng tránh và xử trí khi say nắng, say nóng

Nắng nóng gay gắt khiến cơ thể mất nước nhanh hơn qua mồ hôi. Việc ra mồ hôi nhiều dẫn tới mất nước và mất điện giải, gây mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, thậm chí rối loạn nhịp tim. Nguy hiểm hơn, nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, người bị say nắng hoặc say nóng có thể rơi vào tình trạng sốc nhiệt, co giật, hôn mê, đe dọa tính mạng.

Trong những ngày nắng nóng vừa qua, Bệnh viện đa khoa Mê Linh tiếp nhận nhiều ca bệnh bị say nắng, say nóng, mất nước dẫn đến suy thận. Say nắng, say nóng nếu không xử lý kịp thời có thể gây suy đa tạng, suy gan, suy thận...

Bác sĩ CKI Lê Văn Sơn - Trưởng khoa Cấp cứu Hồi sức tích cực và Chống độc cho biết, biểu hiện chung khi bị say nắng, say nóng là đều dẫn đến tình trạng tăng thân nhiệt, khi thân nhiệt tăng sẽ dẫn tới tăng quá trình đào thải mồ hôi làm cơ thể mất một lượng nước lớn, hiện tượng này nếu không được bù kịp thời sẽ dẫn tới hậu quả giảm khối lượng tuần hoàn gây trụy tim mạch, rối loạn chất điện giải nặng có thể gây tử vong.

Ngoài ra, khi nhiệt độ cơ thể tăng cao sẽ gây rối loạn hoạt động chức năng của rất nhiều cơ quan như tim mạch, hô hấp, thần kinh... Các biểu hiện của say nắng, say nóng có thể tùy theo mức độ tăng thân nhiệt và thời gian. Có thể từ những biểu hiện nhẹ ban đầu là tăng nhịp tim, tăng nhịp thở, hồi hộp trống ngực rồi đến trạng thái mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, nhức đầu, tay chân rã rời, kích thích nhẹ, khó thở tăng dần, chuột rút, ngất, hôn mê, trụy tim mạch...

Theo bác sĩ Sơn, nguyên nhân của say nắng là khi lao động hoặc đi quá lâu ngoài trời nắng, nhiều tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy. Dưới tác dụng liên tục của ánh sáng mặt trời gay gắt, trung tâm điều hòa thân nhiệt cơ thể sẽ bị chấn động làm rối loạn điều hòa thân nhiệt cùng với hiện tượng mất nước cấp của cơ thể. Say nắng thường biểu hiện bệnh nặng ngay từ đầu, có thể có nhiều dấu hiệu thần kinh sớm, rất rõ tổn thương, có thể hồi phục hoặc không hồi phục. Một số trường hợp có thể có tụ máu dưới màng cứng và trong não...

Còn say nóng là tình trạng mất nước toàn thể kèm theo rối loạn điều hòa thân nhiệt, rối loạn vận mạch mà bản chất là do trung tâm điều hòa thân nhiệt không thích ứng với điều kiện thời tiết xung quanh. Ánh nắng mặt trời và sức nóng là 2 tác nhân vật lý có thể gây stress với cơ thể. Khi nhiệt độ ngoài trời quá cao, việc phải phơi mình quá lâu dưới ánh nắng mặt trời hoặc phải làm việc trong điều kiện môi trường nhiệt độ cao nóng bức, hoặc hoạt động thể lực quá sức làm việc nặng nhọc kéo dài... sẽ dẫn đến hiện tượng lượng nhiệt sinh ra và lượng nhiệt hấp thu lớn hơn nhiều so với lượng nhiệt cơ thể tỏa ra môi trường xung quanh. Do đó trong say nóng, tình trạng mất nước toàn thể là chủ yếu.

"Khi không may bị say nắng, say nóng, việc sơ cứu đúng cách sẽ cứu được người bệnh. Cần đưa người bệnh ra khỏi nơi nắng nóng càng sớm càng tốt, đưa người bệnh tới nơi thoáng gió hoặc phòng có điều hòa; giúp bệnh nhân cởi bớt quần áo, dùng khăn ẩm đắp lên các vị trí như cổ, nách, bẹn, nơi có nhiều mạch máu và dùng quạt thổi để tăng tốc độ thải nhiệt. Nếu người bệnh còn tỉnh, cho uống nước oresol pha đúng hướng dẫn (trong giờ đầu), nếu không có cho uống nước trắng, nước mát hoặc nước hoa quả... Nếu trường hợp say nắng, say nóng bất tỉnh, đặt nằm nghiêng an toàn và gọi cấp cứu ngay...", bác sĩ Sơn thông tin.

Để bảo vệ sức khỏe trong những ngày nắng nóng, bác sĩ Sơn khuyến cáo: Người dân cần lưu ý hạn chế ra ngoài, nếu buộc phải ra ngoài, nên đội mũ rộng vành, đeo kính râm và bôi kem chống nắng; Không nên làm việc quá lâu ngoài trời nắng, tránh các hoạt động thể lực quá sức, luôn trang bị đủ thiết bị chống nắng khi lao động; Bổ sung đầy đủ nước uống, trung bình mỗi ngày từ 1,5 đến 2 lít nước;

Bên cạnh đó, người dân cần lưu ý không nên để nhiệt độ điều hòa trong phòng quá thấp, không để quạt thổi trực tiếp gần người; Thực hiện ăn chín, uống sôi, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm; tăng cường dinh dưỡng, ăn thêm hoa quả để bảo đảm đủ vitamin, tăng cường sức đề kháng của cơ thể...

Minh Trang