Hợp tác xã Thành Công: Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Mường

Nhằm mục tiêu hợp tác, tương trợ lẫn nhau, tạo việc làm cho lao động nông thôn trong lĩnh vực đan lát thủ công mây tre đan, dệt thổ cẩm truyền thống, may công nghiệp, tạo việc làm cho các thành viên, năm 2019, Hợp tác xã (HTX) Thành Công, phường Dân Chủ (TP Hòa Bình) được thành lập. Trong quá trình hoạt động, HTX triển khai hiệu quả mô hình "Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là người dân tộc thiểu số, sản xuất, tiêu thụ sản phẩm mây tre đan, sản phẩm dệt thổ cẩm, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Mường”.

Hợp tác xã Thành Công, phường Dân Chủ (TP Hòa Bình) gìn giữ, phát huy nghề dệt thổ cẩm truyền thống, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân trên địa bàn.

Tham gia HTX từ ngày đầu thành lập, bà Phùng Thị Tiếp, xóm Mát Trên, phường Dân Chủ chia sẻ: Dệt thổ cẩm là một trong những nét văn hóa độc đáo của người Mường Hòa Bình. Nghề dệt thổ cẩm đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và thẩm mỹ cao để tạo ra các hoa văn trên cạp váy, cao váy, phà, khăn đa dạng, phong phú. Các dải hoa văn trên tấm vải được phân bố tạo ra thảm chỉ ngang, dọc, đối xứng theo các loại hình như: hình vuông, hình thoi, hình tam giác, hình chữ chi và những biểu tượng thiên nhiên như: cỏ cây, hoa lá, chim muông, con rồng 3 đụm, rồng 4 đụm, thể hiện sự phong phú, đa dạng của thiên nhiên. Ngay từ nhỏ tôi đã được bà, mẹ hướng dẫn dệt những nét hoa văn độc đáo của dân tộc Mường. Tuy nhiên, mãi sau này tôi mới có dịp theo đuổi đam mê nghề dệt thổ cẩm. Năm 2010, 6 chị em phụ nữ trong xóm thành lập tổ dệt thổ cẩm, sau này tham gia HTX Thành Công. Nghề dệt thổ cẩm đã góp phần tăng thu nhập cho bản thân và gia đình.

Ông Quách Thành Công, Giám đốc HTX Thành Công cho biết: Các thành viên trong HTX là người tại địa phương, am hiểu về lịch sử, có tay nghề, kinh nghiệm về đan lát thủ công mây tre đan và nghề dệt thổ cẩm, tạo ra những sản phẩm khác biệt. Thời điểm mới thành lập, HTX chỉ có 7 thành viên, cơ sở vật chất còn khó khăn, hiện tăng lên 20 thành viên, khoảng 40 nhân công lao động thời vụ. Các thành viên HTX đa số ở phường Dân Chủ và một số phường lân cận như Thống Nhất, Quỳnh Lâm, phần nhiều làm nghề nông nghiệp, có nhiều thời gian rảnh rỗi sau các mùa vụ, nên có nhu cầu tham gia sản xuất mây tre đan, dệt thổ cẩm để tăng thêm thu nhập cho gia đình.

Để tiếp tục gìn giữ nét văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc trong lĩnh vực dệt thổ cẩm, phát triển và tạo thêm việc làm cho lao động nông thôn là người dân tộc thiểu số trên địa bàn, HTX Thành Công đã phối hợp Hội Nông dân phường Dân Chủ và các xã, phường tổ chức các lớp dạy nghề ngắn hạn cho học viên là hội viên nông dân, phụ nữ. Từ năm 2022 - 2023, HTX đã mở 4 lớp dạy nghề may công nghiệp cho 120 học viên, 2 lớp học nghề đan lát thủ công mây tre đan cho 60 học viên, 2 lớp nghề dệt thổ cẩm cho 60 học viên lao động nông thôn là người dân tộc thiểu số tại xã Phong Phú, huyện Tân Lạc; các phường: Dân Chủ, Quỳnh Lâm, Thái Bình (TP Hòa Bình). Từ đó góp phần tạo việc làm tại chỗ, đáp ứng nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp, làng nghề trên địa bàn tỉnh.

Hiện nay, HTX Thành Công đã mở xưởng dệt với 10 khung dệt và 10 thợ dệt lành nghề, trong đó có 1 thợ mắc khung cửi, 2 thợ đã có chứng chỉ dạy nghề, sản lượng 550 m/tháng, các mặt hàng đa dạng như cạp váy (rang trên, rang dưới), cao váy, các sản phẩm phụ của trang phục dân tộc Mường. Xây dựng chuỗi cung ứng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm mây tre đan, thời gian đầu có 20 nhân công đan lát thủ công mây tre đan, hiện có 50 nhân công trên địa bàn xã Phong Phú (Tân Lạc) và tổ 5, phường Quỳnh Lâm, sản lượng mỗi tháng đạt trên 2.000 sản phẩm.

Từ sự thành công của mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm mây tre đan với làng nghề xã Phú Vinh, huyện Chương Mỹ, (Hà Nội) xuất khẩu sang các nước châu Âu, được sự hỗ trợ của Liên minh HTX tỉnh, UBND phường Dân Chủ và các cơ quan, ban, ngành tạo điều kiện cho HTX phát triển hàng năm. Năm 2022, HTX đạt tổng doanh thu 2,5 tỷ đồng (tổng chi phí 1,8 tỷ đồng, lợi nhuận 700 triệu đồng), thu nhập bình quân đạt 9,7 triệu đồng/người/tháng. Năm 2023, tổng doanh thu đạt trên 3,3 tỷ đồng ( tổng chi phí trên 2,5 tỷ đồng, lợi nhuận 860 triệu đồng), thu nhập bình quân tăng lên 11,9 triệu đồng/người/tháng.

Đồng chí Nguyễn Đức Thịnh, Chủ tịch UBND phường Dân Chủ cho biết: Phường có trên 9.000 nhân khẩu, dân tộc Mường chiếm trên 40%. Trên địa bàn có 6 HTX, trong đó HTX Thành Công phát triển ổn định, giải quyết việc làm cho nhiều lao động trong và ngoài phường. Mô hình "Đào tạo nghề cho lao động nông thôn là người dân tộc thiểu số, sản xuất tiêu thụ sản phẩm mây tre đan, sản phẩm dệt thổ cẩm, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Mường”của HTX Thành Công đã, đang tạo được hiệu ứng lan tỏa, cần được nhân rộng. Chúng tôi mong muốn HTX tiếp tục phát triển để tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho lao động nông thôn, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Hương Lan