Hòn đảo lớn nhất thế giới đang nhỏ lại, chuyên gia giải mã sao?

Đảo Greenland đang bị xoắn, nén và kéo giãn. Điều này xảy ra do kiến tạo mảng và chuyển động trong lớp đá nền, gây ra bởi những mảng băng lớn trên bề mặt tan chảy và giảm áp lực lên bên dưới. Ảnh: Rod Long/Unsplash.

Kể từ đỉnh điểm của Kỷ Băng hà cuối cùng cách đây khoảng 20.000 năm, sự tan chảy của các tảng băng đã làm giảm áp lực lên khối đất liền, khiến mảng kiến tạo và nền đá sâu của Greenland bị biến dạng. Ảnh: Journal of Geophysical Research: Solid Earth (2025). DOI: 10.1029/2024jb030847.

Kết quả cuối cùng là Greenland đã nhỏ hơn một chút. Tuy nhiên, hiệu ứng này không đồng đều trên khắp hòn đảo lớn nhất thế giới. Trong đó, một số phần ở đảo Greenland đang co lại và bị kéo lại gần nhau, trong khi những phần khác lại được kéo giãn và mở rộng. Ảnh: DTU Space.

Do sự biến động địa chất này, đảo Greenland cũng đang dịch chuyển. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng hòn đảo này đã dịch chuyển về phía tây bắc trong 20 năm qua với tốc độ khoảng 2 cm mỗi năm. Ảnh: Journal of Geophysical Research: Solid Earth (2025). DOI: 10.1029/2024jb030847.

Danjal Longfors Berg, tác giả chính của nghiên cứu và nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học Công nghệ Đan Mạch (DTU) và Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA cho hay: "Nhìn chung, điều này có nghĩa Greenland đang trở nên nhỏ hơn một chút. Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi trong tương lai do tốc độ tan chảy của băng ngày càng nhanh mà chúng ta đang chứng kiến hiện nay". Ảnh: Mads Pihl - Visit Greenland.

Nhóm của nhà nghiên cứu Berg đã tạo ra mô hình phản ánh quá trình chuyển động trong thời gian dài từ 26.000 năm trước đến hiện nay. Đồng thời, họ cũng sử dụng những phép đo chính xác trong 20 năm qua, để phân tích chuyển động hiện tại. Ảnh: timesofindia.

Các đo lường mới dựa trên 58 trạm GNSS (GPS) đặt xung quanh Greenland, giúp xác định vị trí, thay đổi độ cao ở lớp đá nền cũng như cách hòn đảo bị kéo giãn và co lại. Ảnh: timesofindia.

Greenland là một hòn đảo rộng 2,1 triệu km2, nằm trên mảng kiến tạo Bắc Mỹ. Các mảng kiến tạo này là những mảng lớn của vỏ Trái đất di chuyển chậm rãi trên lớp phủ của hành tinh, một lớp đá nóng, bán rắn, chảy rất chậm theo thời gian. Ảnh: timesofindia.

Điều này giúp giải thích tại sao Greenland có sự thay đổi hình dạng như ngày nay. Khi các tảng băng tiếp tục tan chảy, trọng lượng khổng lồ đè lên đất liền giảm đi. Khi ấy, lớp vỏ và lớp phủ bên dưới từ từ phục hồi, gây ra sự dịch chuyển của khối đất liền. Ảnh: timesofindia.

Mời độc giả xem video: Đằng sau thành công của các nhà khoa học. Nguồn: VTV24.

Tâm Anh (theo Iflscience, Phys)