Hơn 300 lọ virus sống cực kỳ nguy hiểm bị mất cách đây 3 năm

Ngày 11/12, Bộ trưởng Y tế Queensland, Tim Nicholls, thông báo 323 ống nghiệm chứa virus sống tại Phòng thí nghiệm Virus học Y tế Công cộng Queensland, đã bị thất lạc vào năm 2021. Trong số đó có gần 100 ống virus Hendra, hai ống virus Hanta và 223 ống virus Lyssavirus, tất cả đều cực kỳ nguy hiểm đối với con người.

Song đến tháng 8/2023, điều tra viên mới xác nhận vụ việc. Giới chức cho rằng các lọ virus đã bị thất lạc khi tủ đông bảo quản có sự hỏng hóc. Đồng thời gọi vụ việc trên là “vụ vi phạm an toàn sinh học nghiêm trọng”.

"Việc chuyển giao các mẫu virus đang gây lo ngại. Chúng được đưa sang một tủ đông khác mà không có giấy tờ thích hợp. Các mẫu virus có thể đã bị lấy khỏi kho bảo quản an toàn và bị thất lạc", Giám đốc Y tế Queensland, John Gerrard, phát biểu tại một cuộc họp báo.

Virus Hendra chủ yếu lây nhiễm cho ngựa nhưng có khả năng lây sang người, tỷ lệ tử vong ước tính khoảng 57%. Virus được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1994 sau một đợt bùng phát ở 21 con ngựa đua và hai người ở ngoại ô Hendra, Brisbane. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vật chủ tự nhiên của virus là loài dơi ăn quả, từ đó lây sang ngựa và người.

Virus Hanta là một loại virus truyền từ động vật, có nguồn gốc từ chuột và lây lan qua phân, nước tiểu, nước bọt của chúng. Ở người, virus gây ra hội chứng phổi Hanta, dẫn đến sốt, ớn lạnh, buồn nôn, tiêu chảy và tràn dịch màng phổi. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), tỷ lệ tử vong do nhiễm virus này là 38% ở tất cả các trường hợp có triệu chứng.

Trong khi đó, Lyssavirus là một dạng virus bệnh dại có thể lây nhiễm cho người và các loài động vật có vú khác. Thế giới chưa có cách chữa trị căn bệnh này. Vì vậy, tỷ lệ tử vong của người bệnh là gần 100%. Ước tính, thế giới ghi nhận khoảng 59.000 người chết vì bệnh mỗi năm.

Phòng thí nghiệm vẫn chưa thể kết luận hiện tại các mẫu virus thất lạc ở đâu, đã bị tiêu hủy hay chưa. Nhưng họ cho rằng không có vẻ các mẫu bị đánh cắp. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng cho thấy người dân có nguy cơ nhiễm bệnh từ các ống trên.

Hiện tại, giới chức Queensland chỉ có thể xác nhận các mẫu virus bị mất tích trong tháng 11, vì phải chờ đợi một năm (từ cuối 2023 đến nay) mới được phép mở tủ đông, nơi virus được bảo quản.

Nhiều khả năng đã được đặt ra, nhưng các giới chức cho rằng, khó có khả năng các mẫu virus bị vứt bỏ cùng với rác thải phòng thí nghiệm. Bên cạnh đó, không có bằng chứng cho thấy virus đã bị đánh cắp có chủ ý để dùng cho mục đích xấu.

Các mẫu virus biến mất sau khi tủ lưu trữ tại Phòng thí nghiệm Virus học Y tế Công cộng Queensland bị hỏng. "Chúng được chuyển đến một tủ đông lạnh đang hoạt động mà không có giấy tờ hợp lệ. Các mẫu có thể đã bị lấy ra khỏi nơi lưu trữ an toàn và thất lạc", ông Nicholls nói.

Theo tuyên bố từ chính quyền bang Queensland, "không có bằng chứng nào ghi nhận nguy cơ đối với cộng đồng từ vụ vi phạm này", vì các loại virus sẽ phân hủy rất nhanh, sau đó trở nên vô hại đối với con người.

Trong 5 năm qua, Queensland cũng chưa ghi nhận trường hợp nào nhiễm virus Hendra, Lyssavirus và Hanta.

Một cuộc điều tra về vụ vi phạm đã được tiến hành nhằm tìm ra chính xác nguyên nhân khiến mẫu virus mất tích và tại sao sau 2 năm, vụ việc mới bị phát hiện để ngăn chặn nguy cơ tương tự trong tương lai.

Cuộc điều tra sẽ do Thẩm phán Tòa án Tối cao đã nghỉ hưu, Martin Daubney AM KC, đứng đầu. Đồng điều tra viên là chuyên gia an toàn sinh học Julian Druce.

Hà Kim