Hơn 10 chương trình theo dõi y tế của chính phủ Mỹ bị cắt giảm

Bộ trưởng Y tế Mỹ Robert F. Kennedy Jr. đã đặt khẩu hiệu “Làm nước Mỹ khỏe mạnh trở lại”, nhưng các đợt cắt giảm ngân sách có thể khiến việc xác định liệu điều đó có đang xảy ra hay không trở nên khó khăn hơn.

Hơn một tá chương trình thu thập dữ liệu theo dõi các ca tử vong và bệnh tật dường như đã bị loại bỏ trong làn sóng sa thải nhân sự và các đề xuất cắt giảm ngân sách được triển khai trong 100 ngày đầu tiên của chính quyền tổng thống Trump.

Tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), những người bị sa thải bao gồm các chuyên gia theo dõi về phá thai, mang thai, tai nạn lao động, nhiễm độc chì, bạo lực tình dục và tình trạng hút thuốc ở thanh thiếu niên, theo điều tra của AP.

“Nếu không có nhân sự, chương trình cũng chấm dứt,” Patrick Breysse, cựu giám đốc các chương trình sức khỏe môi trường của CDC nói.

Các quan chức liên bang không công bố danh sách cụ thể những chương trình giám sát nào bị loại bỏ. Thay vào đó, người phát ngôn Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ (HHS) đề cập đến một đề xuất ngân sách mới được công bố hôm thứ Sáu, trong đó không nêu chi tiết cụ thể, nhưng đề xuất cắt giảm hơn một nửa ngân sách cốt lõi của CDC và cam kết chỉ tập trung vào giám sát các bệnh truyền nhiễm và mới nổi.

Kennedy cho biết một số công việc khác của CDC sẽ được chuyển sang một cơ quan mới có tên “Cơ quan Vì nước Mỹ khỏe mạnh”, hiện chưa được thành lập. Ông cũng cho rằng các khoản cắt giảm nhằm loại bỏ sự lãng phí trong một cơ quan có ngân sách tăng mạnh trong những năm gần đây.

“Đáng tiếc là việc tăng chi và biên chế này không giúp cải thiện sức khỏe quốc gia,” Kennedy viết trên báo New York Post tháng trước. “Ngược lại, nó chỉ tạo ra thêm lãng phí, bộ máy hành chính cồng kềnh và trùng lặp.”

Tuy nhiên, một số chuyên gia y tế khẳng định các chương trình bị cắt không hề trùng lặp, và việc xóa bỏ chúng sẽ khiến người dân Mỹ mất đi thông tin quan trọng.

“Nếu nước Mỹ muốn trở nên khỏe mạnh hơn, thì làm sao chúng ta biết mình có đạt được điều đó nếu các chương trình giúp chúng ta hiểu rõ các căn bệnh bị hủy bỏ?” nhà sử học y tế công Graham Mooney, Đại học Johns Hopkins, đặt câu hỏi.

Phần lõi của hoạt động giám sát y tế quốc gia là do Trung tâm Thống kê Y tế Quốc gia của CDC thực hiện. Dựa vào giấy khai sinh và giấy chứng tử, trung tâm này đưa ra các thống kê về tỷ lệ sinh, xu hướng tử vong và tuổi thọ. Họ cũng tiến hành các khảo sát lâu năm về các vấn đề sức khỏe như béo phì, hen suyễn.

Trung tâm này gần như không bị ảnh hưởng bởi đợt cắt giảm nhân sự và dường như vẫn được giữ nguyên trong kế hoạch ngân sách hiện tại.

Tuy nhiên, nhiều chương trình theo dõi sức khỏe khác đã bị nhắm đến. Một số ví dụ cụ thể:

Mang thai và phá thai:

Hệ thống Giám sát Đánh giá Nguy cơ Thai kỳ (PRAMS), chuyên khảo sát phụ nữ trên toàn quốc, đã mất toàn bộ khoảng 20 nhân viên. Đây là cơ sở dữ liệu toàn diện nhất về hành vi sức khỏe và kết quả thai sản trước, trong và sau sinh. Dữ liệu của PRAMS được dùng để nghiên cứu tình trạng tử vong mẹ đang gia tăng ở Mỹ.

Những đợt sa thải gần đây cũng loại bỏ đội ngũ thu thập dữ liệu về thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) và phá thai. Điều này gây ngạc nhiên, bởi Tổng thống Trump từng tuyên bố muốn mở rộng tiếp cận IVF và cuốn cẩm nang Project 2025 của Heritage Foundation kêu gọi tăng cường giám sát phá thai.

Nhiễm độc chì:

Chương trình giám sát nhiễm độc chì ở trẻ em của CDC - vốn hỗ trợ các sở y tế địa phương điều tra các cụm nhiễm độc chì - đã bị xóa bỏ. Năm ngoái, thành phố Milwaukee phát hiện nhiều trường tiểu học cũ có sơn bong tróc gây nguy hiểm cho trẻ em. Họ bắt đầu hợp tác với CDC để xét nghiệm cho hàng chục ngàn học sinh. Hỗ trợ này đã chấm dứt vào tháng trước khi đội ngũ phụ trách chương trình bị sa thải.

Điều tra môi trường:

Chương trình Giám sát Y tế Công cộng và Môi trường, tồn tại suốt 23 năm, cũng đã bị giải thể. Chương trình này từng cung cấp dữ liệu về cụm ung thư và bệnh tật liên quan đến thời tiết.

Dữ liệu về người chuyển giới:

Việc thu thập dữ liệu về người chuyển giới trong các hệ thống theo dõi y tế - bao gồm giám sát tử vong do bạo lực và hành vi rủi ro ở thanh thiếu niên - đã bị chấm dứt. Điều này khiến việc đánh giá rủi ro mà người chuyển giới phải đối mặt trở nên khó khăn hơn.

Bạo lực:

Việc thu thập dữ liệu về các vụ giết người, tự sát và tai nạn liên quan đến vũ khí vẫn được duy trì. Tuy nhiên, các chương trình ngăn ngừa bạo lực của CDC - vốn dựa vào dữ liệu đó để hành động - đã bị dừng. Khảo sát quốc gia về bạo lực tình dục và bạn tình cũng không còn hoạt động.

Tai nạn lao động:

Viện Quốc gia về An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp (NIOSH), cơ quan theo dõi bệnh nghề nghiệp và đề xuất phòng ngừa, bị cắt giảm nghiêm trọng. Kennedy nói rằng 20% nhân sự có thể được tái tuyển dụng để sửa chữa những sai sót. Tuy nhiên, nhiều chương trình khác của NIOSH vẫn chưa có kế hoạch khôi phục.

Thuốc lá và ma túy:

Nhóm 17 người phụ trách khảo sát quốc gia về sử dụng ma túy và sức khỏe đã bị giải thể. Nhóm khảo sát hút thuốc lá ở thanh thiếu niên của CDC cũng bị cắt bỏ. Một số khảo sát khác vẫn tồn tại, nhưng không bao quát các nhóm như người bỏ học hay người trưởng thành.

Hiện đại hóa dữ liệu:

Các nỗ lực nâng cấp hệ thống thu thập dữ liệu y tế — bao gồm dự án hiện đại hóa hệ thống 22 năm tuổi — đã bị đình trệ. Trung tâm Dự báo và Phân tích Bùng phát Dịch bệnh (ra đời trong đại dịch COVID-19) cũng bị ảnh hưởng. Trung tâm này đang cố dự báo đợt bùng phát sởi hiện tại, nhưng chưa thể công bố kết quả vì thiếu nhân sự.

Tổng thống Trump từng không ủng hộ việc xét nghiệm y tế diện rộng. Năm 2020, khi dịch COVID-19 bùng phát, ông từng phàn nàn rằng xét nghiệm quá nhiều khiến Mỹ trông như đang gặp vấn đề tồi tệ hơn các nước khác.

Nhà sử học Mooney đặt nghi vấn về mức độ quan tâm của chính quyền mới với các vấn đề y tế công cộng: “Có thể đây là chủ ý. Nếu ngăn người dân tiếp cận thông tin, họ sẽ ít lo lắng hơn.”

Theo Tổng hợp

Huy Hoàng