Hội chứng tâm lý thường gặp tuổi dậy thì cha mẹ cần biết để làm bạn với con

Nhiều khi sự thay đổi ấy khiến các em rơi vào tình trạng không làm chủ được bản thân.

Những hội chứng tâm lý dễ mắc

1. Rối loạn tâm lý và hành vi

Ở tuổi dậy thì, các em có rất nhiều thay đổi về tâm lý, trạng thái tâm lý không ổn định, chỉ một chút thay đổi cũng khiến các em lúng túng đôi khi có những suy nghĩ và hành động cực đoan. Các biểu hiện dễ thấy nhất của rối loạn tâm lý là biếng ăn, kém ngủ, mệt mỏi, dễ cáu gắt, lo âu, suy nghĩ lệch lạc, học tập giảm sút… Nặng hơn là nói lung tung, khóc cười vô cớ, dễ hoảng sợ…

Rối loạn hành vi và gây nên những hậu quả nghiêm trọng như gây thương tích cho người khác, chống người thi hành công vụ, trộm cắp, đua xe mạo hiểm…Ngay với người thân và thầy cô, các em cũng sẵn sàng bộc lộ sự chống đối, không phục tùng, hỗn láo, như là bản năng sẵn có. Điều đáng ngại ở lứa tuổi này là do những rối loạn tâm lý và hành vi cộng với sự thiếu hiểu biết, tâm lý không vững vàng nên dễ bị lôi kéo, a dua dẫn đến phát triển lệch lạc giới tính tuổi dậy thì.

Tuổi dậy thì là dấu mốc quan trọng của đời người. Ảnh minh họa

2. Hội chứng tự ti

Ở lứa tuổi mới lớn, các em không hiểu được chính bản thân mình, thậm chí không chấp nhận bản thân mình. Nhiều em tự nghĩ mình kém cỏi, tự ti và mất bình tĩnh. Tự ti dần dần khiến trẻ trở nên e dè, ngại tiếp xúc, không thích bộc lộ, nghi ngờ khả năng của bản thân, thường lấy ưu điểm của người khác so sánh với mình. Chính vì những suy nghĩ này, các em dễ sinh ra chán nản, không phát huy được sở trường vốn có. Việc học hành vì thế cũng sút kém. Chỉ một thất bại nho nhỏ đã khiến các em mất cân bằng tâm lý, nhạy cảm với lời nói của người khác, cho rằng họ cười nhạo mình.

Một số trường hợp luôn nghĩ mình yếu kém nên tìm cách né tránh giao tiếp hoặc gặp chuyện gì khó là co mình lại, thoái thác tham gia…Đối với sức khỏe, tự ti sẽ khiến các em dễ rơi vào trạng thái stress, mệt mỏi thường xuyên, thừa cân… Đây chính là nền tảng đẩy các em rơi vào những hội chứng tâm lý khác như: trầm cảm, hoang tưởng…

3. Hội chứng rối loạn cảm xúc

Những biến đổi tâm lý khiến các em nhạy cảm hơn, cảm xúc cũng dễ thay đổi. Rối loạn cảm xúc xảy ra khi có tình trạng rối loạn tại não bộ, gây nên những bất ổn về tinh thần như chuyển từ cảm xúc hưng phấn sang cảm xúc ức chế một cách nhanh chóng hoặc ngược lại, thoắt buồn thoắt vui. Biểu hiện của rối loạn cảm xúc là chán ăn (dù đang đói), mất ngủ, gầy sút, hoạt động chậm chạp, mất tập trung, hay quên, vẻ mặt không tươi tắn…Các em dễ bị sốc trước những lời chọc ghẹo của bạn bè, nếu không ai giải thích điều này các em càng hoang mang hơn, suy nghĩ càng nặng nề hơn….

4. Stress và trầm cảm

Stress là căn bệnh của thời đại, gặp ở mọi lứa tuổi, nhất là tuổi dậy thì. Theo các chuyên gia tâm lý, độ tuổi nhạy cảm này thường dễ bị áp lực từ học tập, gia đình, bạn bè…Thậm chí, cả những suy nghĩ tiêu cực về vóc dáng hay trình độ cá nhân, những mong muốn vượt quá khả năng bản thân và gia đình… cũng dẫn đến stress. Khi rơi vào trạng thái stress, các em cảm thấy thường xuyên mệt mỏi, căng thẳng, lo âu, đau đầu, suy nghĩ luẩn quẩn, giấc ngủ không yên…

Trầm cảm là rối loạn tâm thần thường gặp với nhiều triệu chứng như hay buồn bã, không quan tâm tới mọi thứ xảy ra xung quanh và cả với bản thân, dễ mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ,bi quan, sống thu mình, ngại giao tiếp với bạn bè và người thân… Khi bị trầm cảm, các em thường tự cô lập mình với thế giới bên ngoài. Thậm chí, rất nhiều bạn chỉ quan tâm và sống trong thế giới "ảo". Điều này khiến cho cuộc sống của các em trở nên nhàm chán, u ám, mất hi vọng vào tương lai, thiếu niềm tin và ý chí…Nguy hiểm hơn, stress và trầm cảm ở tuổi dậy thì còn có thể dẫn đến hành vi tự tử.

Cách khắc phục biến đổi tâm lý ở tuổi dậy thì

Khi trẻ mắc các hội chứng trên, cha mẹ và người thân nên:

Gần gũi con nhiều hơn, tìm cách giúp đỡ con, không la lối, nhiếc mắng.
Khuyến khích con tham gia các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội.
Giúp con tránh tiếp xúc với các loại phim ảnh, các trò chơi bạo lực hay văn hóa phẩm đồi trụy…
Có chế độ dinh dưỡng khoa học, hợp lý.
Nên trang bị kiến thức cho con. Điều này sẽ giúp trẻ có đủ kiến thức và yên tâm về những thay đổi có thể xảy ra trong giai đoạn tiếp theo.
Nếu cần động viên, đưa con đi gặp bác sĩ tâm lý để có hướng điều trị kịp thời.

Bs. Nguyễn Thu Thảo