Học trò nhỏ biến 'rác' thành mô hình đẹp

Mô hình “Cuộc sống miền sơn cước - Nhịp điệu xanh” đã xuất sắc đoạt giải Nhất Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Sơn La lần thứ 7, năm 2025 và giải Ba Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc lần thứ 21.

Cô giáo Nguyễn Thị Hương Quỳnh và em Đoàn Bảo Ngọc lên ý tưởng về mô hình.

Gặp Đoàn Bảo Ngọc trong một buổi sáng cuối tháng 10 tại phòng học của Trường Tiểu học Ngọc Linh, em gây thiện cảm ngay từ ánh nhìn đầu tiên với khuôn mặt tròn tươi tắn, đôi mắt sáng và giọng nói trong trẻo, tự tin.

Khi được hỏi về ý tưởng ban đầu thực hiện sản phẩm sáng tạo, Bảo Ngọc chia sẻ: Con rất thích xem các cô, chú người Thái, người Mông múa xòe, làm bánh, giã gạo và hoạt động lễ hội của đồng bào dân tộc. Con luôn ước muốn mô phỏng lại cảnh đó bằng mô hình biết chuyển động và có nhạc.

Xuất phát từ niềm yêu thích văn hóa dân tộc, Bảo Ngọc đã phác thảo mô hình “Cuộc sống miền sơn cước - Nhịp điệu xanh” với mong muốn tái hiện không gian sinh hoạt quen thuộc của đồng bào vùng cao, nơi tiếng chày giã gạo, tiếng khèn, điệu múa xòe và nụ cười rạng rỡ hòa vào nhau trong nhịp sống rộn ràng.

Mô hình được thiết kế dưới dạng mô hình động, có thể chuyển động nhờ mô-tơ nhỏ và pin tái chế. Khi bật công tắc, những nhân vật búp bê trong trang phục dân tộc rực rỡ sẽ cùng múa vòng quanh, giã gạo, xay bột, chơi xích đu, trong tiếng nhạc nhẹ vang lên từ modul âm thanh được lấy từ đồ chơi cũ. Tất cả tạo nên bức tranh thu nhỏ sống động về đời sống vùng cao giản dị đầy sức sống.

Điều khiến sản phẩm của Bảo Ngọc được đánh giá cao, chính là việc sử dụng hoàn toàn vật liệu tái chế, như: tre, nứa, bìa carton, vải vụn, dây len, mô-tơ và pin cũ từ laptop, modul nhạc từ đồ chơi hỏng. Không có chi tiết nào mới mua, tất cả đều được em thu gom, làm sạch và tận dụng khéo léo.

Em Đoàn Bảo Ngọc thực hiện mô hình.

Mô hình “Cuộc sống miền sơn cước – Nhịp điệu xanh”

Mô hình búp bê các dân tộc được làm từ gỗ, vải vẹn và len cũ.

Về phần trang trí, em tận dụng vải vụn, len cũ và giấy màu: vải được cắt may thành từng bộ trang phục dân tộc cho búp bê, khâu tay những đường viền nhỏ và dán thêm chi tiết; những mảnh len nhỏ được cuộn và gắn thành tóc hoặc trang trí chậu cây, tô điểm cho áo váy bằng các mảnh vải hoa văn cắt tỉ mỉ. Các chi tiết nhỏ, như: Nón, túi, chậu cây được làm từ bìa carton bọc vải...

Với nụ cười rạng rỡ, Ngọc kể: Trong quá trình thực hiện, em luôn nhận được sự hướng dẫn của cô giáo, cô dạy em cách nối dây điện, đấu pin, gắn công tắc và thử vận hành, đảm bảo mô hình chuyển động nhịp nhàng. Có khi phải làm đi, làm lại nhiều lần, nhưng cô luôn động viên em không nản chí.

Chính sự kiên trì và say mê ấy, khiến cô Nguyễn Thị Hương Quỳnh, giáo viên hướng dẫn, không khỏi xúc động: Điều tôi ấn tượng nhất ở Ngọc là tinh thần tự học và niềm đam mê khám phá. Dù mới học lớp 4, em đã biết vận dụng kiến thức vật lý, thủ công, mỹ thuật để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh. Quan trọng hơn, em đã hiểu được ý nghĩa của việc tái chế, biến vật liệu bỏ đi thành sản phẩm có giá trị thẩm mỹ và giáo dục. “Cuộc sống Miền Sơn Cước- Nhịp điệu xanh” không chỉ là mô hình, mà còn là cách nhìn mới về sáng tạo xanh.

Mô hình được Ban Tổ chức Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Sơn La lần thứ 7, năm 2025 đánh giá cao.

Tại Trường Tiểu học Ngọc Linh, các cuộc thi sáng tạo, nghiên cứu khoa học kỹ thuật được nhà trường khuyến khích học sinh tham gia. Cô Lê Thị Hà, Hiệu trưởng nhà trường, tự hào nói: Học sinh Đoàn Bảo Ngọc rất năng động, luôn tò mò, thích hỏi và thích thực hành. Khi nghe em trình bày ý tưởng mô hình sử dụng vật liệu cũ, chúng tôi đã động viên, tạo điều kiện để em và giáo viên hướng dẫn thực hiện. Kết quả không chỉ là giải thưởng, mà còn là minh chứng cho việc giáo dục sáng tạo, khuyến khích học sinh tư duy độc lập và gắn học với thực tiễn. Những cuộc thi như Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng là dịp để học sinh rèn luyện kỹ năng tư duy, làm việc nhóm, trình bày ý tưởng, qua đó góp phần phát triển phẩm chất, hình thành cho học sinh khả năng tư duy sáng tạo, nuôi dưỡng ước mơ hoài bão và tác phong làm việc khoa học, tạo tiền đề để học sinh phát huy năng lực bản thân.

Từ những vật liệu tưởng như vô dụng, Bảo Ngọc đã thổi vào đó hơi thở của nghệ thuật và tri thức, biến “rác” thành “tài nguyên”, biến trí tưởng tượng thành hiện thực. Mô hình của em thể hiện được nét văn hóa của miền sơn cước, gửi gắm thông điệp sâu sắc về bảo vệ môi trường và khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ.

Phan Hiếu