Hoàn thiện thể chế, tạo động lực cho kinh tế tư nhân, Việt Nam trở thành nước thu nhập cao

Ngày 3/6, tại Tọa đàm đối thoại chính sách với chủ đề: “Định hướng và Giải pháp cho Tăng trưởng kinh tế cao và bền vững đến năm 2045” do Đại học Kinh tế Quốc dân phối hợp với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương tổ chức, GS.TS. Trần Thị Vân Hoa, Trường Kinh tế và Quản lý công (Đại học Kinh tế Quốc dân) nêu rõ, Việt Nam có khát vọng vượt từ thu nhập trung bình thấp 4.110 USD/người năm 2024 lên ngưỡng thu nhập cao trên 26.835 USD/ dự kiến vào năm 2045.

"Đây là một thách thức trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện tái cấu trúc hành chính toàn diện, cũng như thực hiện cuộc cách mạng về thể chế, hạ tầng và công nghệ, giữa những căng thẳng thương mại toàn cầu", bà Hoa nhấn mạnh.

Để thực hiện được mục tiêu, chuyên gia này đưa ra 3 kịch bản với những mục tiêu tăng trưởng khác nhau trong từng giai đoạn.

Cụ thể, kịch bản A với mô hình “khởi động nhanh” gồm 3 giai đoạn tăng trưởng là giai đoạn 2025-2029 với GDP 11%/năm; giai đoạn 2030-2037 với GDP 9%/năm và giai đoạn 2038-2045 với GDP 7-8%/năm. "Ưu điểm là tận dụng động lực ban đầu, thời gian dài điều chỉnh, nhưng áp lực lớn và có thể gây “kiệt sức” tăng trưởng trong 5 năm đầu", bà Hoa nói.

Các chuyên gia cho rằng những “nút thắt” thể chế từng bước được tháo gỡ, thay bằng môi trường pháp lý thông thoáng, minh bạch, ổn định, tiếp thêm niềm tin cho khu vực tư nhân phát triển.

Kịch bản B với mô hình “tăng tốc kéo dài”. Kịch bản này cũng gồm 3 giai đoạn tăng trưởng là giai đoạn 2025-2031 với GDP 11%/năm, giai đoạn 2032-2038 với GDP 8,5-9%/năm, giai đoạn 2039-2045 với GDP 6,5-7,5%/năm. Với kịch bản này, ưu điểm là có thời gian chuẩn bị dài nên áp lực phân bổ đều, nhưng lại khó duy trì động lực tăng trưởng cao trong thời gian dài.

Kịch bản C với mô hình “sóng tăng trưởng” cũng được chia làm 4 giai đoạn, từ năm 2025-2030 với phân kỳ chuẩn bị với GDP 8-10%/năm; giai đoạn 2031-2035 là phân kỳ tăng tốc với GDP 11-12%/năm. Giai đoạn 2036-2040 với GDP 8,5-9%/năm, giai đoạn 2041-2045 với GDP 6,5-7,5%/năm.

Bà Hoa khuyến nghị lựa chọn kịch bản C vì có giai đoạn chuẩn bị kéo dài đảm bảo nền tảng vững chắc, cải cách toàn diện, phù hợp với chu kỳ phát triển tự nhiên, giúp giảm rủi ro "sốc tăng trưởng" và mất cân đối.

Để thực hiện theo lộ trình tăng trưởng, GS.TS. Trần Thị Vân Hoa nêu rõ, giải pháp trọng tâm là phải hoàn thiện thể chế, phát triển cơ sở hạ tầng, tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển và thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) chất lượng cao; đồng thời là phải chuyển đổi số toàn diện, phát triển công nghiệp công nghệ cao… Điều này cần đến quyết tâm chính trị và đồng thuận toàn dân, ý chí vươn lên, tinh thần dân tộc.

Để làm nên kỳ tích 2045, các chuyên gia cũng cho rằng trước hết là niềm tin của Nhà nước vào doanh nghiệp tư nhân và niềm tin của doanh nhân vào đường lối, thể chế mới. Ngược dòng lịch sử, đã có thời kỳ khu vực tư nhân chưa được nhìn nhận đúng, doanh nhân chịu định kiến và chưa được coi trọng.

Nhưng những năm gần đây, Đảng và Nhà nước đã có bước đột phá đổi mới tư duy phát triển. Năm 2025, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ra đời như một cú huých lớn, khẳng định vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân.

Thời gian qua, những “nút thắt” thể chế từng bước được tháo gỡ, thay bằng môi trường pháp lý thông thoáng, minh bạch, ổn định, tiếp thêm niềm tin cho khu vực tư nhân phát triển.

Lần đầu tiên, khu vực tư nhân được tôn vinh là “động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia,” cùng kinh tế Nhà nước và kinh tế tập thể giữ vai trò nòng cốt xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập hiệu quả. Tuyên bố này củng cố niềm tin cho hàng triệu doanh nhân rằng họ là trụ cột của kinh tế đất nước.

TS. Đặng Thị Thu Hoài, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược bày tỏ đồng thuận và đánh giá rất cao những nghị quyết của Đảng, Nhà nước vừa ban hành về những giải pháp phát triển công nghệ, chuyển đổi số và thúc đẩy kinh tế tư nhân, cũng như công cuộc cải cách bộ máy, chính quyền các cấp.

Bên cạnh đó, bà còn cho rằng, các cơ quan quản lý cần tiếp tục cải cách pháp luật, tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh; hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực, vốn, đất đai, cơ hội kinh doanh phải minh bạch, dựa trên năng lực đổi mới sáng tạo…

Ngoài ra, Việt Nam cần phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, bằng cách tăng đầu tư từ ngân sách và huy động các nguồn lực xã hội cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) thuộc các lĩnh vực trọng tâm. Cũng như xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm công nghệ, cùng các chính sách thuế, tín dụng khuyến khích R&D, đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp...

Mặt khác, theo các chuyên gia, dù hướng tới phát triển kinh tế bền vững và đạt mức tăng trưởng cao, nhưng Việt Nam không nên đánh đổi ổn định kinh tế vĩ mô để lấy tăng trưởng cao, mà cần xây dựng kế hoạch dài hạn cụ thể, chọn lọc đầu tư vào các lĩnh vực trọng tâm, phối hợp hài hòa các chính sách điều hành kinh tế vĩ mô, nhất là giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, kiểm soát lạm phát, tạo môi trường kinh doanh minh bạch...

Thanh Hoa