Đẩy nhanh tiến độ thực hiện hoạt động thi hành án dân sự trên nền tảng số

Chấp hành viên Cục Thi hành án dân sự thành phố Hải Phòng làm việc với các bên liên quan để thi hành án theo phương thức trực tuyến. (Ảnh: THU HẰNG)

Chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu điện tử thi hành án dân sự

Theo Tổng cục Thi hành án dân sự, thực tiễn công tác trong những năm vừa qua cho thấy số lượng việc, tiền thi hành án; tính chất phức tạp của các vụ việc không ngừng tăng lên, đặc biệt phát sinh một số vụ việc có giá trị đặc biệt lớn và phức tạp như Vụ Vạn Thịnh Phát, Tân Hoàng Minh, Alibaba….

Cùng với đó, yêu cầu của Đảng, Nhà nước và người dân đối với công tác thi hành án dân sự càng cao như: chi phí thi hành án thấp; thời gian tổ chức thi hành án ngắn; tiếp cận hoạt động thi hành án dễ dàng, thuận tiện.

Thực hiện Nghị Quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương về tiếp tục đổi mới, sắp xếp, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hệ thống thi hành án dân sự đang được sắp xếp lại theo hướng giảm cấp trung gian, giảm đầu mối; giảm biên chế.

Trong bối cảnh trên đã tạo ra áp lực về công việc đối với các cấp quản lý, đặc biệt là các Chấp hành viên trong tổ chức thi hành án dân sự; tạo ra khoảng cách giữa đương sự với Chấp hành viên và các cơ quan thi hành án dân sự, khiến cho việc tiếp cận giải quyết việc thi hành án giữa người dân, doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn do chi phí thời gian, kinh phí cho việc đi lại, làm chậm tiến độ tổ chức thi hành án, không đáp ứng được đòi hỏi rút ngắn thời gian, giảm chi phí thi hành án.

Những năm vừa qua, lĩnh vực thi hành án dân sự đã triển khai 12 hệ thống, phần mềm ứng dụng phục vụ công tác quản lý, tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự, theo dõi thi hành án hành chính. Các hệ thống, phần mềm này đã đưa vào triển khai trên toàn quốc trên dưới 10 năm giúp tin học hóa các quy trình nghiệp vụ, hỗ trợ tích cực cho công tác quản lý, tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự.

Tuy nhiên, đứng trước sự thay đổi của khoa học, công nghệ và sự đòi hỏi của công tác thi hành án dân sự trong tình hình mới, thì hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong thi hành án dân sự đã bộc lộ rõ một số hạn chế cần khắc phục như: chưa tạo ra được môi trường làm việc số, các công việc vẫn thực hiện theo phương thức thủ công, giấy tờ là chủ yếu, hội họp trực tiếp gây lãng phí thời gian và kinh phí; chưa cung cấp được các dịch vụ công trực tuyến giải quyết việc thi hành án dân sự trên môi trường mạng. Các giao tiếp với người dân vẫn thực hiện trực tiếp như trực tiếp gửi thông báo, mời đương sự đến để giải quyết việc thi hành án; chi trả tiền thi hành án bằng tiền mặt là chủ yếu…;

Đáng chú ý, chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu điện tử thi hành án dân sự, thi hành án hành chính tập trung phục vụ công tác quản lý, điều hành.

Từ các chủ trương, chính sách; bối cảnh cũng như các thách thức, nguyên nhân của hạn chế, một trong những giải pháp có tính then chốt, đột phá để tháo gỡ khó khăn nêu trên là ứng dụng công nghệ thông tin, mạnh mẽ trong hoạt động thi hành án dân sự.

Xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu trong chuyển đổi số

Quyền Tổng cục trưởng Thi hành án dân sự Nguyễn Thắng Lợi nhấn mạnh: Từng công chức, nhất là người đứng đầu phải nhận thức rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số trong thi hành án dân sự, xác định đây là xu thế tất yếu, là nhiệm vụ chính trị của đơn vị, từ đó đề cao quyết tâm chuyển đổi số; gắn kết quả chuyển đổi số với việc đánh giá công chức hàng năm, đặc biệt là người đứng đầu.

Đối với các cơ quan thi hành án dân sự địa phương, người đứng đầu ngành thi hành án dân sự yêu cầu các đồng chí Cục trưởng, Chi cục trưởng trực tiếp chỉ đạo và chịu trách nhiệm về việc chuyển đổi số. Chỉ đạo việc xác định nhu cầu, đề xuất đầu bài, bố trí, tranh thủ mọi nguồn lực để triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu thi hành án dân sự, thi hành án hành chính và các phần mềm ứng dụng phục vụ công tác thi hành án dân sự, thi hành án hành chính của địa phương.

Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thi hành án dân sự Nguyễn Thắng Lợi. (Ảnh: HỒNG MÂY).

Theo đó, mục tiêu của chuyển đổi số trong thi hành án dân sự phải phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của gồm: xử lý văn bản không giấy; giải quyết thủ tục hành chính không tiếp xúc; thanh toán không dùng tiền mặt; có toàn bộ hoạt động an toàn trên môi trường số; có khả năng cung cấp dịch vụ mới nhanh chóng và khả năng kiến tạo giải quyết hiệu quả những thách thức đặt ra trong công tác thi hành án dân sự…

Nhiệm vụ chuyển đổi số giai đoạn 2026-2030 được đặt ra là: Xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử thi hành án dân sự, thi hành án hành chính tập trung, đồng thời triển khai việc kết nối, tích hợp, chia sẻ dữ liệu với cở sở dữ liệu Quốc gia và các cơ sở dữ liệu chuyên ngành; đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ đảm bảo an toàn, an ninh, có tính bảo mật cao, đủ mạnh, đáp ứng yêu cầu lưu trữ dữ liệu và vận hành các phần mềm thi hành án dân sự.

Đồng thời, xây dựng các phần mềm ứng dụng để sử dụng trong thi hành án dân sự bao gồm: các phần mềm quản trị nội bộ và các phần mềm phục vụ người dân và doanh nghiệp. Các phần mềm này phải hướng tới việc cung cấp các dịch vụ công trực tuyến toán trình trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia, Cổng Dịch vụ công của Bộ Tư pháp. Các phần mềm quản trị nội bộ phải được kết nối tích hợp, chia sẻ dữ liệu với các phần mềm phục vụ người dân và doanh nghiệp và phần mềm quản lý dữ liệu thi hành án dân sự, hành chính.

Đi cùng với đó, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số cho đội ngũ công chức làm công tác thi hành án dân sự; đào tạo, bồi dưỡng để từng công chức phải sử dụng thành thạo các phần mềm, đủ kỹ năng xử lý công việc trên môi trường mạng.

Trước mắt, trong năm 2025, Tổng cục đề ra nhiệm vụ nâng cấp nâng cấp phần mềm thụ lý đối với chức năng thống kê đối với 4 biểu mẫu trực tiếp phục vụ Chấp hành viên và cơ quan thi hành án dân sự; hoàn thành và đưa vào sử dụng phần mềm gửi thông báo thi hành án dân sự qua VNeID. Hoàn thành và đưa vào sử dụng phần mềm biên lai điện tử, tích hợp với phần mềm thu, nộp tạm ứng án phí, lệ phí tòa án trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; nghiên cứu, ứng dụng công nghệ AI vào hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức, hoạt động thi hành án dân sự. Xây dựng Đề án “Kiến trúc số trong hệ thống thi hành án dân sự”, dự án “Chuyển đổi số trong lĩnh vực thi hành án dân sự” sử dụng vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030…

THU HẰNG