Hoàn thiện thể chế để báo chí phát triển xứng tầm

Tròn 100 năm ra đời và phát triển, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh và đã hoàn thành sứ mệnh vẻ vang của mình, có nhiều đóng góp quan trọng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng ta, dân tộc ta.

Tuy nhiên, hiện nay, sự trỗi dậy mạnh mẽ của mạng xã hội, các nền tảng xuyên biên giới, cùng với làn sóng trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số đã và đang đặt ra những thách thức chưa từng có tiền lệ đối với hoạt động báo chí. Những yếu tố này không chỉ làm thay đổi cách thức sản xuất, phân phối và “tiêu thụ” thông tin, mà còn đòi hỏi hệ thống pháp luật phải được cập nhật, điều chỉnh phù hợp.

Trong bối cảnh đó, yêu cầu hoàn thiện thể chế, đặc biệt là việc sửa đổi Luật Báo chí và các văn bản liên quan có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm kiến tạo một môi trường pháp lý hiện đại giúp báo chí vừa giữ vững nguyên tắc nền tảng của báo chí cách mạng, vì lợi ích quốc gia - dân tộc, vừa phát triển bền vững, chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại.

Sửa đổi Luật Báo chí cần định danh rõ ràng giữa báo chí chuyên nghiệp, chính thống với truyền thông xã hội - nền tảng để xử lý nhiều vấn đề phát sinh hiện nay. Trong khi báo chí chính thống tuân thủ quy trình kiểm chứng chặt chẽ, thì mạng xã hội lại lan truyền nhanh chóng nhiều nội dung giật gân, thiếu kiểm chứng, thậm chí độc hại.

Việc phân biệt rạch ròi hai loại hình này không chỉ giúp bảo vệ uy tín, độ tin cậy của báo chí chính thống mà còn ngăn chặn nguy cơ nhầm lẫn thông tin giữa hai “không gian” truyền thông. Điều này cũng cho phép thiết lập cơ chế quản lý phù hợp cho từng loại hình, đồng thời nâng cao nhận thức xã hội trong việc tiếp cận và sử dụng thông tin một cách đúng đắn.

Cùng với đó, cần có chính sách đầu tư và cơ chế tài chính phù hợp, đặc biệt là các cơ chế hỗ trợ, thúc đẩy chuyển đổi số trong các cơ quan báo chí. Luật pháp không chỉ là công cụ quản lý mà còn phải trở thành động lực phát triển.

Trong kỷ nguyên số, báo chí buộc phải đổi mới công nghệ, nội dung và mô hình vận hành để thích ứng. Một khuôn khổ pháp lý đủ mạnh sẽ khuyến khích các cơ quan báo chí đầu tư công nghệ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, truyền thông đa phương tiện. Đồng thời cũng hỗ trợ các cơ quan báo chí xây dựng mô hình kinh doanh mới, tìm kiếm nguồn thu bền vững khi quảng cáo truyền thống suy giảm, nâng cao năng lực cạnh tranh để báo chí trong nước không bị tụt hậu so với xu thế truyền thông toàn cầu.

Sửa đổi Luật Báo chí cũng cần cập nhật cơ chế quản lý nội dung số và trách nhiệm pháp lý của các nền tảng xuyên biên giới. Trong thời đại số, các nền tảng như Google, Facebook, TikTok ngày càng chi phối mạnh việc phân phối thông tin. Việc quy định rõ trách nhiệm pháp lý sẽ buộc các nền tảng này chủ động kiểm soát, ngăn chặn nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam, qua đó bảo vệ quyền lợi người dùng, cơ quan báo chí và đảm bảo sự công bằng trong phân phối nội dung.

Bên cạnh đó, cần tăng cường quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm của nhà báo trong môi trường truyền thông đa nền tảng. Đảm bảo nhà báo được bảo vệ trong khi tác nghiệp, nhưng đồng thời phải tuân thủ nghiêm đạo đức và trách nhiệm nghề nghiệp.

Theo chương trình, dự án Luật Báo chí (sửa đổi) sẽ được Quốc hội cho ý kiến và xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ Mười tới. Dự luật mới nhất đã bổ sung nhiều quy định mang tính đột phá, kiến tạo, đặc biệt là đã đề xuất mô hình “tổ hợp báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện”, quy định các phương thức Nhà nước giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu; bổ sung quy định về nguồn thu mới của cơ quan báo chí…

Các cơ quan báo chí và người làm báo trong cả nước đều đang đặt rất nhiều kỳ vọng vào việc sửa đổi Luật Báo chí sẽ mở ra một tương lai phát triển mạnh mẽ và bền vững cho báo chí cách mạng Việt Nam.

Tự hào về truyền thống vẻ vang 100 năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam - trên nền tảng pháp lý hiện đại, kiến tạo - chắc chắn sẽ tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, là “người định hướng, dẫn dắt dư luận xã hội trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam” như yêu cầu và kỳ vọng của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Nguyễn Bình