Hoàn thiện pháp lý để quy hoạch trở thành công cụ điều hành phát triển

Xử lý dứt điểm mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch

Các đại biểu Quốc hội ghi nhận tinh thần cầu thị của cơ quan soạn thảo dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) và cơ quan thẩm tra khi đã tiếp thu, chỉnh lý nhiều nội dung; đồng thời nhấn mạnh yêu cầu đặt ra đối với Luật Quy hoạch (sửa đổi) không chỉ là cập nhật kỹ thuật lập quy hoạch, mà còn là xử lý mâu thuẫn, xác lập thứ bậc, bảo đảm sự thống nhất trong tổng thể hệ thống pháp luật. Đây là những điều kiện quan trọng để quy hoạch thực sự trở thành công cụ điều hành phát triển.

Về dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), nhiều ý kiến đề nghị rà soát đồng bộ các luật liên quan, từ đầu tư, nông nghiệp, môi trường đến báo chí, nhằm tránh “lệch tầng” giữa các hệ thống pháp lý khi quy hoạch là khâu gốc. Có ý kiến nhấn mạnh, Luật Quy hoạch là luật gốc, cần được rà soát kỹ khi đưa các quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành - vốn được quy định tại nhiều luật khác - vào dự thảo với tên gọi “quy hoạch chi tiết ngành”.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại Quốc hội ngày 28/11. Ảnh: Quochoi.vn

Dự thảo đã cắt giảm tới 37% số lượng quy hoạch ở các cấp. Song, đại biểu vẫn đề nghị tiếp tục thu gọn, tích hợp những quy hoạch có thể nhập vào quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng hoặc quy hoạch tỉnh, chỉ giữ lại những quy hoạch thực sự cần lập riêng, như quy hoạch mạng lưới cơ quan báo chí thuộc quy hoạch tỉnh.

Nhiều ý kiến ủng hộ việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ trong dự thảo, nhưng yêu cầu thẩm quyền phê duyệt phải tương ứng mức độ chi tiết của nội dung quy hoạch. Có ý kiến đề nghị xem xét giữ nguyên tắc quy hoạch quốc gia thuộc thẩm quyền Quốc hội, đồng thời đề nghị làm rõ vướng mắc khi triển khai quy hoạch tổng thể quốc gia về đất đai và không gian biển.

Đối với nội dung điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia, đại biểu nhấn mạnh yêu cầu ổn định dài hạn, dự báo khoa học, tránh điều chỉnh cục bộ theo nhiệm kỳ; bảo đảm sự thống nhất giữa điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, với dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) và với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đang xây dựng tại dự thảo Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.

Đại biểu cũng đề nghị rà soát tác động chính sách, bổ sung giải pháp huy động nguồn lực, cải cách thể chế, nâng cao năng suất lao động, chuyển đổi mô hình tăng trưởng để đạt mục tiêu bứt phá, thoát bẫy thu nhập trung bình. Nhiều ý kiến quan tâm đến chỉ tiêu năng suất lao động; năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP); tỷ trọng đóng góp của công nghiệp chế biến, chế tạo, cùng các chỉ tiêu dân số phù hợp chính sách phát triển.

Về chỉ tiêu xã hội, đại biểu đề nghị bổ sung mục tiêu về chăm sóc sức khỏe, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, nghiên cứu đưa chỉ số hạnh phúc vào hệ thống chỉ tiêu, phản ánh xu hướng coi trọng chất lượng cuộc sống song hành với tăng trưởng kinh tế.

Sau khi các đại biểu đóng góp ý kiến, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã phát biểu tiếp thu và giải trình nhiều nội dung, từ khái niệm “quy hoạch chi tiết ngành” đến cơ chế xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, phân cấp phê duyệt, tinh giản thủ tục và vai trò của từng vùng kinh tế.

Theo Bộ trưởng, dự thảo đã chỉnh lý toàn diện khái niệm “quy hoạch chi tiết ngành”, đưa loại quy hoạch này vào phạm vi điều chỉnh của luật để giải quyết tình trạng trước đây Luật Quy hoạch có quy định, nhưng không xác định rõ vị trí pháp lý. Điều này dẫn đến lúng túng kéo dài trong việc đánh giá dự án, đặc biệt ở bước chấp thuận chủ trương đầu tư. Việc bổ sung lần này tạo căn cứ pháp lý đầy đủ, thống nhất, đồng thời làm rõ mối quan hệ giữa quy hoạch ngành, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh.

Về mối quan hệ và xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, tiếp thu ý kiến các đại biểu, dự thảo luật đã quy định nguyên tắc xử lý để đảm bảo cơ chế xử lý mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch. Việc điều chỉnh quy hoạch trong trường hợp có mâu thuẫn được thực hiện theo trình tự rút gọn.

Thực tế cho thấy, phần lớn khó khăn nảy sinh từ mâu thuẫn, chồng lấn giữa các quy hoạch ngành hoặc giữa các cấp quy hoạch. Vì vậy, dự thảo lần này đưa ra cơ chế xử lý nhằm bảo đảm giải quyết triệt để, nhanh nhất có thể, Bộ trưởng thông tin thêm.

Phân cấp để "địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm"

Đối với tăng cường phân cấp, phân quyền trong hoạt động quy hoạch, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, các quy định này đã được Đảng ủy Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị 2 lần và phù hợp với chủ trương “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ được phân cấp phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia; Chính phủ quy định chi tiết thẩm quyền phê duyệt quy hoạch ngành; bộ trưởng các bộ phê duyệt quy hoạch chi tiết ngành; chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt quy hoạch tỉnh.

Giải trình ý kiến đại biểu về tính phù hợp với Hiến pháp khi phân cấp cho Thủ tướng phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia, Bộ trưởng khẳng định, quy hoạch tổng thể quốc gia - do Quốc hội quyết định - đã đề cập đầy đủ định hướng phát triển không gian biển và sử dụng đất quốc gia đến từng vùng.

Các quy hoạch không gian biển và sử dụng đất quốc gia chỉ cụ thể hóa nội dung của quy hoạch tổng thể, bảo đảm phù hợp với định hướng chiến lược về kinh tế - xã hội, môi trường, quốc phòng - an ninh và đối ngoại. Dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) và Luật Đất đai cũng đã có quy định căn cứ để lập quy hoạch sử dụng đất quốc gia là Quy hoạch tổng thể quốc gia và chỉ được duyệt sau khi Quy hoạch tổng thể quốc gia được Quốc hội quyết định. Mặt khác, việc sử dụng đất trồng lúa và đất lâm nghiệp vẫn thực hiện theo chỉ đạo của Bộ Chính trị.

Về các chỉ tiêu, mục tiêu, cụ thể là chỉ tiêu năng suất lao động và TFP mà đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (đoàn Cần Thơ) đề xuất, đại diện cơ quan soạn thảo cho hay, các chỉ tiêu này đã được nghiên cứu kỹ lưỡng trong tổng thể bộ chỉ tiêu nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng 2 con số trở lên. Bộ chỉ tiêu này đã được Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương xem xét, thông qua và được đưa vào dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV của Đảng.

Đối với một số chỉ tiêu, mục tiêu khác mà các đại biểu đề xuất liên quan đến y tế, xã hội, Bộ trưởng xin tiếp thu để rà soát điều chỉnh trong bộ chỉ tiêu, mục tiêu của Quy hoạch tổng thể quốc gia.

Phần giải trình của Bộ trưởng Bộ Tài chính đã góp phần làm rõ cơ sở của các điều chỉnh, đồng thời cho thấy quyết tâm hoàn thiện hành lang pháp lý để quy hoạch thực sự trở thành công cụ dẫn dắt phát triển.

Hoàng Yến