Hoàn thiện khung pháp lý, thúc đẩy dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng

Vật liệu xây dựng hiệu suất cao có thể giúp tiết kiệm hàng triệu kWh điện mỗi năm

Chương trình dán nhãn năng lượng là một trong những công cụ quản lý chính sách hiệu quả, giúp người tiêu dùng nhận biết, so sánh mức tiêu hao năng lượng của các sản phẩm, từ đó thúc đẩy xu hướng tiêu dùng tiết kiệm và thân thiện với môi trường.

Tại Việt Nam, chương trình dán nhãn năng lượng cho các phương tiện, thiết bị đã được Bộ Công Thương và Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) triển khai rất thành công trong thời gian qua cho gần 30 nhóm sản phẩm gia dụng, thương mại, công nghiệp, phương tiện vận tải.

Chia sẻ tại Tọa đàm “Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Cần chính sách đồng bộ và khả thi” do Tạp chí Công Thương tổ chức vào ngày 5/6/2025 mới đây, ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, việc dán nhãn năng lượng đã từng được Bộ Công Thương quy định từ trước và được đánh giá là một giải pháp rất hiệu quả, trực quan. Nhờ đó, doanh nghiệp và người dân có thể dễ dàng so sánh, lựa chọn các giải pháp, thiết bị, nguyên vật liệu phù hợp với nhu cầu đầu tư của mình dựa trên các tiêu chí rõ ràng.

Tọa đàm “Thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Cần chính sách đồng bộ và khả thi” do Tạp chí Công Thương tổ chức vào ngày 5/6/2025.

Tuy nhiên, đối với nhóm sản phẩm vật liệu xây dựng cho các tòa nhà, công trình chưa được tổ chức thực hiện dán nhãn năng lượng do chưa có quy định cụ thể trong luật trong khi đây là các sản phẩm có ảnh hưởng rất lớn tới hiệu quả sử dụng năng lượng của các công trình.

Theo thống kê, năng lượng sử dụng cho các công trình xây dựng chiếm khoảng 35-40% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc. Như vậy, nếu lựa chọn được vật liệu xây dựng có hiệu suất năng lượng cao, có khả năng cách nhiệt, phản xạ nhiệt, giảm thiểu thất thoát nhiệt thì có thể tiết kiệm hàng triệu kWh điện mỗi năm.

Được biết, hiện các nước châu Âu, Mỹ, Nhật Bản đều dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng từ lâu. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm năng lượng mà còn nâng cao sức cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Chính vì thế, việc làm rõ đối tượng dán nhãn cho nhóm vật liệu xây dựng sẽ là căn cứ để Bộ Xây dựng tổ chức việc dán nhãn năng lượng, góp phần thực hiện các biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong ngành xây dựng.

Khung pháp lý cần thiết để thúc đẩy dán nhãn vật liệu xây dựng

Trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Bộ Công Thương đã đề xuất mở rộng đối tượng dán nhãn năng lượng, bao gồm cả vật liệu xây dựng có ảnh hưởng lớn đến hiệu suất năng lượng của công trình. Việc này nhận được sự đồng thuận cao từ giới chuyên gia, đại biểu Quốc hội, doanh nghiệp bởi đây là bước tiến quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong lĩnh vực xây dựng.

Tại Phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức vào sáng nay 9/6, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đã trình bày báo cáo một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy trình bày Báo cáo một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại Phiên họp thứ 46, ngày 9/6. Ảnh: daibieunhandan.vn

Trong đó, liên quan đến việc mở rộng đối tượng dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng (khoản 16 Điều 1, sửa đổi Điều 39), cơ quan thẩm tra cho rằng vật liệu xây dựng có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả năng lượng của công trình, do đó việc bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho các vật liệu xây dựng là cần thiết.

“Đây sẽ là cơ sở pháp lý để Bộ Xây dựng triển khai các biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong lĩnh vực xây dựng, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và thúc đẩy chuyển dịch xanh trong ngành”, ông Lê Quang Huy nhấn mạnh.

Để chuẩn bị thực hiện việc dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng đã và đang nghiên cứu, xây dựng đề án, trong đó có nội dung đánh giá tác động, tính khả thi như việc lựa chọn tiêu chuẩn quốc gia hoặc quốc tế phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của nước ta, năng lực tổ chức thử nghiệm, năng lực của doanh nghiệp sản xuất trong nước theo từng thời kỳ và tập trung vào một số đối tượng, chủng loại vật liệu xây dựng.

Theo ông Lê Quang Huy, đây là hoạt động mới, dự thảo Luật đã đưa ra các cơ chế khuyến khích, hỗ trợ tổ chức, cá nhân thực hiện; đồng thời giao Bộ Xây dựng ban hành danh mục sản phẩm và lộ trình cụ thể.

Cần cơ chế hậu kiểm chặt chẽ, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm

Trước đó, tại phiên thảo luận ngày 28/5 Kỳ họp thứ 9 về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, các đại biểu Quốc hội đề xuất cần dán nhãn năng lượng bắt buộc cho nhiều loại vật liệu xây dựng.

Đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn (tỉnh Trà Vinh) cho biết, xây dựng là một trong những ngành tiêu tốn nhiều năng lượng nhất hiện nay. Ở Việt Nam, hơn 60% điện năng trong các công trình được dùng cho điều hòa và chiếu sáng. Triển khai áp dụng dán nhãn năng lượng vật liệu xây dựng sẽ không tránh khỏi những khó khăn nhất định như: thiếu tiêu chí, tiêu chuẩn quốc gia cho nhiều loại vật liệu; số lượng phòng thử nghiệm đạt chuẩn còn ít; chi phí thử nghiệm cao và cơ chế hậu kiểm còn yếu.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn đề xuất Chính phủ cần ban hành lộ trình bắt buộc trong việc dán nhãn năng lượng cho các vật liệu xây dựng có ảnh hưởng lớn đến tiêu thụ điện.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn đề xuất Chính phủ cần ban hành lộ trình bắt buộc cho một số vật liệu xây dựng có ảnh hưởng lớn đến tiêu thụ điện như: kính xây dựng, vật liệu cách điện, vật liệu xây dựng… Đồng thời, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn Việt Nam về hiệu suất năng lượng cho vật liệu xây dựng đồng bộ với tiêu chuẩn quốc tế; xã hội hóa hoạt động thử nghiệm, cấp chứng nhận...

Cùng với đó, Đại biểu Quốc hội đề xuất quy định ứng dụng QR code, nền tảng số trong sản xuất kinh doanh loại vật liệu này để truy xuất nhãn hiệu năng lượng minh bạch, giúp người tiêu dùng hiểu được sản phẩm mình đang dùng. Đồng thời, có cơ chế hậu kiểm chặt chẽ, xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm.

Nếu thực hiện được những điều trên, đại biểu Trần Quốc Tuấn cho rằng, việc dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng sẽ thực sự trở thành công cụ thúc đẩy ngành xây dựng phát triển bền vững, tiết kiệm và văn minh.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh cho rằng cần tăng cường tính minh bạch trong dán nhãn năng lượng.

Cùng quan tâm đến việc bổ sung quy định dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa) cho rằng, cần tăng cường tính minh bạch trong dán nhãn năng lượng. Theo đó cần bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc kiểm tra định kỳ và xử lý vi phạm đối với các doanh nghiệp không tuân thủ dán nhãn năng lượng, nhất là trên các nền tảng thương mại điện tử.

Hạ Vĩ