Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Dự buổi làm việc có Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Ngô Trung Thành; Thiếu tướng Vũ Quốc Hùng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng an ninh và Đối ngoại của Quốc hội; đại diện các Bộ, ngành và cơ quan có liên quan.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú cho biết, mục tiêu của Đề án là xây dựng danh mục phục vụ cho định hướng lập pháp nhiệm kỳ và một số đề xuất chính sách lớn nếu được thông qua thì làm cơ sở xây dựng chiến lược hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam với các nguyên tắc áp dụng để xử lý các mối quan hệ đó.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú, mục đích của cuộc họp nhằm giúp các bên hiểu được ý tưởng, cách làm, xác định khó khăn, vướng mắc để cùng nhau chia sẻ, đề xuất các giải pháp. Thứ trưởng đề nghị các đại biểu tập trung vào danh mục, phụ lục, xem còn vướng mắc gì; đề nghị không đi sâu vào luật cụ thể mà đi vào cách làm như thế nào cho hiệu quả nhất, chất lượng nhất và tiết kiệm được thời gian, công sức…

Báo cáo tại buổi làm việc, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý Nguyễn Văn Cương cho biết, đề cương Đề án gồm 4 phần và 2 phụ lục.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú.

Phần mở đầu gồm sự cần thiết xây dựng Đề án; mục đích, yêu cầu, phạm vi xây dựng Đề án. Trong đó, mục đích xây dựng Đề án là xác định cơ sở lý luận và thực tiễn để đề xuất các giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam theo hướng bảo đảm bao quát được đầy đủ các lĩnh vực đời sống kinh tế, chính trị, xã hội cần điều chỉnh pháp luật, tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới, trước mắt cho giai đoạn 2026 - 2031 với tầm nhìn đến năm 2045; làm tiền đề xây dựng Chiến lược hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Phần thứ nhất những vấn đề chung về cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam, bao gồm: những vấn đề lý luận về cấu trúc hệ thống pháp luật; kinh nghiệm quốc tế về cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam: kinh nghiệm thiết kế cấu trúc hệ thống pháp luật Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Pháp, Đức, Anh,…

Phần thứ hai đánh giá thực trạng cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam. Phần thứ ba bối cảnh, quan điểm, mục tiêu, giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong đó, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học pháp lý nhấn mạnh đến quan điểm chỉ đạo, bao gồm: bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật nói chung và trong việc hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật nói riêng; bảo đảm chủ quyền quốc gia và quyền tự quyết trong xây dựng pháp luật nói chung và trong thiết kế cấu trúc hệ thống pháp luật nói riêng, bảo đảm kế thừa truyền thống văn hóa pháp lý Việt Nam.

Bảo đảm nguyên tắc pháp quyền trong thiết kế cấu trúc hệ thống pháp luật; bảo đảm nội dung quy định trong hệ thống pháp luật bám sát yêu cầu của thực tiễn, tôn trọng quy luật khách quan; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận của hệ thống pháp luật; bảo đảm tương thích với các chuẩn mực pháp lý quốc tế mà Việt Nam đã cam kết.

Giải pháp gồm thống nhất định hướng hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật. Trong đó, xây dựng cấu trúc hệ thống pháp luật cân đối, hài hòa giữa các lĩnh vực: phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ môi trường, bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại. Vận dụng hợp lý tư duy phân loại luật công, luật tư để xác định các yêu cầu phù hợp khi thiết kế các quy phạm pháp luật thuộc từng lĩnh vực pháp luật cụ thể… Đồng thời xác định rõ danh mục các văn bản luật được sửa đổi, bổ sung, thay thế/bãi bỏ, hợp nhất, ban hành mới và lộ trình cụ thể.

Tại buổi làm việc, đại biểu đề nghị xây dựng trước phần lý luận để định hình cấu trúc hệ thống cấu trúc pháp luật là gì, sau đó đi vào giải quyết những hạn chế, tồn tại về cấu trúc bên ngoài: tình trạng cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều loại văn bản quy phạm pháp luật, tình trạng chồng chéo trong phạm vi điều chỉnh giữa các văn bản quy phạm pháp luật; hạn chế về cấu trúc bên trong: tồn tại khoảng trống pháp lý; bất cập về cấu trúc của từng loại văn bản quy phạm pháp luật… Đồng thời nêu một số tồn tại, hạn chế tại Bộ, ngành, cơ quan.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Ngô Trung Thành đánh giá cao buổi làm việc, qua đó giúp đại biểu hiểu rõ mục tiêu, yêu cầu, thực trạng để có kiến nghị, đề xuất về cấu trúc hệ thống pháp luật. Đồng thời cho rằng các nội dung Đề án Bộ Tư pháp đề xuất trình Bộ Chính trị rất trúng và rất đúng.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị đơn vị soạn thảo thiết kế đề cương Đề án chặt chẽ, chính xác, xúc tích, bám sát thực tiễn để giải quyết vấn đề; bổ sung nội dung tổ chức thực hiện, bảo đảm hiện thực hóa Đề án…

Hồng Mây