Hướng tới chuyển đổi số, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động xây dựng

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, Luật Xây dựng năm 2014 và Luật số 62/2020/QH14 sửa đổi, bổ sung đã tạo nền tảng pháp lý quan trọng, giúp nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về xây dựng, đưa các hoạt động xây dựng dần đi vào nề nếp, đảm bảo chất lượng công trình, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm triển khai, hệ thống pháp luật này đã bộc lộ nhiều điểm bất cập, chưa theo kịp tốc độ thay đổi của công nghệ, thị trường và yêu cầu cải cách thủ tục hành chính.

(Ảnh minh họa)

Chính vì vậy, việc xây dựng Luật Xây dựng (thay thế) lần này nhằm tiếp tục thể chế hóa các chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hướng tới một môi trường pháp lý minh bạch, thông thoáng, an toàn và chi phí tuân thủ thấp. Trọng tâm là cải thiện môi trường đầu tư, đơn giản hóa thủ tục, tạo thuận lợi và công bằng cho người dân, doanh nghiệp.

Một điểm mới quan trọng trong dự thảo là định hướng bãi bỏ 3 nhóm thủ tục hành chính, gồm: thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở; cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức; công nhận tổ chức xã hội - nghề nghiệp đủ điều kiện cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng. Đồng thời, với các thủ tục vẫn cần thiết như thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, cấp giấy phép xây dựng, cấp chứng chỉ hành nghề cho cá nhân, dự thảo đề xuất đơn giản hóa hồ sơ, rút gọn quy trình và thời gian thực hiện.

Việc cắt giảm thủ tục được kỳ vọng sẽ khắc phục tình trạng chồng chéo, kéo dài, giảm bớt gánh nặng cho nhà đầu tư và cơ quan quản lý. Cùng với đó, dự thảo Luật cũng bổ sung quy định quản lý dự án theo hình thức đầu tư thay vì theo nguồn vốn, nhằm đồng bộ với các luật liên quan như Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật PPP hay Luật Đấu thầu. Cách tiếp cận này sẽ giúp giải quyết vướng mắc trong việc xác định “dự án sử dụng vốn nhà nước ngoài đầu tư công”, vốn lâu nay gây khó khăn cho doanh nghiệp và cơ quan thẩm định.

Đặc biệt, dự thảo lần này nhấn mạnh yêu cầu chuyển đổi số trong hoạt động xây dựng. Các quy định được sửa đổi, bổ sung để khuyến khích ứng dụng công nghệ số, nền tảng dữ liệu và mô hình thông tin công trình (BIM) trong các khâu từ thiết kế, thẩm định, giám sát đến quản lý chi phí, chất lượng. Đây được coi là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm chi phí và tăng tính minh bạch trong toàn bộ vòng đời dự án xây dựng.

Tại buổi thẩm định, nhiều ý kiến đã đóng góp nhằm hoàn thiện dự thảo. Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam, đề nghị làm rõ cơ chế xử lý khi giá vật liệu biến động bất thường, thực tế đã xảy ra thời gian qua với nhiều loại nguyên liệu như cát, sỏi tăng gấp 3 lần, gây ảnh hưởng lớn đến chi phí. Ông nhấn mạnh cần có quy định cụ thể về điều kiện bất khả kháng và trách nhiệm thanh toán giữa nhà thầu chính và nhà thầu phụ để tránh phát sinh tranh chấp.

Đại tá Nguyễn Lê Quang, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và doanh trại (Bộ Công an) kiến nghị bổ sung quy định riêng cho các công trình xây dựng phục vụ an ninh, quốc phòng, trong đó cho phép miễn giấy phép xây dựng với công trình trên đất an ninh, quốc phòng, đồng thời quy định rõ thẩm quyền thẩm định, phê duyệt thiết kế của Bộ Công an.

Các thành viên Hội đồng thẩm định cũng đề nghị thống nhất thời gian bảo hành, bổ sung quy định hậu kiểm, đồng thời cập nhật yêu cầu thiết kế cơ điện, nội thất, cảnh quan... những yếu tố ngày càng quan trọng trong chất lượng công trình hiện đại.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú, để dự thảo Luật Xây dựng (thay thế) đủ điều kiện trình Chính phủ, Ban soạn thảo cần tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm không chồng chéo với các luật hiện hành, chỉ tập trung điều chỉnh nội dung đặc thù của lĩnh vực xây dựng. Đồng thời, dự thảo phải giải quyết được những vướng mắc thực tiễn, nhất là các vấn đề về thủ tục tiền kiểm, hậu kiểm, quản lý trật tự xây dựng, xử lý hợp đồng và tăng cường tính khả thi khi áp dụng.

Với định hướng đẩy mạnh chuyển đổi số, đơn giản hóa thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý dự án, Luật Xây dựng (thay thế) được kỳ vọng sẽ trở thành nền tảng pháp lý quan trọng, thúc đẩy sự phát triển của ngành xây dựng trong giai đoạn mới, góp phần cải thiện môi trường đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đình Khương