Hòa giải, đối thoại tại tòa: Giảm áp lực, hài hòa lợi ích

Những năm gần đây, việc thực hiện Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án đã góp phần giải quyết nhiều vụ tranh chấp, khiếu kiện bằng hòa giải, đối thoại thay cho tố tụng. Ngày càng có nhiều vụ các bên lựa chọn cơ chế hòa giải, đối thoại tại tòa án, tìm kiếm cơ hội thỏa thuận, thống nhất việc giải quyết mâu thuẫn và đạt được kết quả hài hòa lợi ích. Thấy được hiệu quả đó, tòa án nhân dân hai cấp trên địa bàn tỉnh tăng cường thực hiện hòa giải, đối thoại, giúp giảm tải công việc của tòa án.

Thẩm phán và hòa giải viên Tòa án nhân dân huyện Lạng Giang tổ chức cho các đương sự đối thoại, hòa giải.

Tìm hiểu tại Tòa án nhân dân huyện Lạng Giang được biết từ đầu năm đến nay đơn vị thụ lý 558 vụ, việc; đã giải quyết xong 387 vụ, trong đó đã hòa giải, đối thoại thành 183 vụ, việc. Chánh án Tòa án nhân dân huyện Nguyễn Thị Kim Dung cho biết, trong quá trình giải quyết, Tòa án xác định tiếp tục thực hiện hiệu quả Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án, cùng đó đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến để giúp người dân biết về lợi ích của hòa giải, đối thoại tại tòa án so với tố tụng.

Từ đó góp phần đưa Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án thực sự trở thành phương thức giải quyết vụ việc nhanh chóng, hiệu quả nhất, giảm bớt giải quyết các tranh chấp bằng thủ tục tố tụng, hạn chế áp lực, tiết kiệm thời gian cho người tiến hành tố tụng.

Trong 6 tháng đầu năm, tòa án nhân dân hai cấp toàn tỉnh thụ lý hơn 6 nghìn vụ, việc các loại, đã giải quyết 3.835 vụ, việc. Các đơn vị đều triển khai nghiêm Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án; thực hiện đầy đủ việc giải thích, phổ biến quy định của pháp luật về hòa giải, đối thoại cho công dân khi đến nộp đơn, vì vậy đã có 355 vụ hòa giải thành.

Trong quá trình giải quyết, các thẩm phán kiên trì hòa giải, đối thoại để đương sự tự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án. Nhiều vụ án được hòa giải, đối thoại thành hoặc đình chỉ do nguyên đơn rút đơn khởi kiện. Đơn cử như vụ các thành viên, anh em trong một gia đình ở thị trấn Kép (Lạng Giang) khởi kiện nhau, nguyên nhân do bố mẹ đã mất từ lâu nhưng không để lại di chúc, khi phân chia mảnh đất gần 830 m2 đã không đi đến thống nhất.

Là người trực tiếp giải quyết vụ việc, Thẩm phán Đỗ Thị Mai Lan đã cho các bên đối thoại, kiên trì giải thích trên cơ sở quy định pháp luật về thừa kế. Kết quả, những người con trong gia đình chấp thuận hướng giải quyết của Tòa án bằng hòa giải, diện tích đất và tài sản trên đất được phân chia công bằng, giữ lại tình cảm ruột thịt.

Theo các cán bộ tòa án, Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa, pháp lý tốt đẹp của dân tộc, có ý nghĩa quan trọng, đáp ứng được nhu cầu và đòi hỏi của xã hội để giải quyết các tranh chấp phát sinh trong đời sống. Lợi ích của việc đối thoại, hòa giải trước hết là tiết kiệm chi phí cho các bên, nếu giải quyết bằng thủ tục tố tụng thì các bên phải chịu chi phí nhưng nếu lựa chọn hòa giải thì chi phí do ngân sách nhà nước bảo đảm nhằm khuyến khích các bên hòa giải, đối thoại. Đồng thời, tiết kiệm thời gian và công sức cho các bên tranh chấp.

Theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án thì trung bình thời gian giải quyết vụ việc khoảng 1,5 tháng. Ngoài ra, trong quá trình hòa giải, đối thoại các bên cũng có quyền yêu cầu chấm dứt việc hòa giải, đối thoại bất cứ lúc nào. Nhưng nếu giải quyết theo tố tụng thì thời gian từ khi nhận đơn cho đến khi có bản án sơ thẩm khoảng 7 tháng, chưa kể vụ việc nếu có kháng cáo thì thời hạn còn kéo dài hơn. Như vậy, việc chọn hòa giải, đối thoại tại tòa án sẽ rút ngắn thời gian hơn rất nhiều.

Khi chọn hòa giải, đối thoại, các bên được chủ động về địa điểm, thời gian, cách thức hòa giải, thoải mái trong việc trình bày tâm tư, nguyện vọng, đưa ra nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn…, từ đó có thể tháo gỡ, hàn gắn mối quan hệ gia đình, tình làng nghĩa xóm. Đặc biệt là kết quả hòa giải, đối thoại thành được tòa án công nhận bằng thủ tục nhanh gọn và có giá trị thi hành như bản án. Thực tiễn thời gian qua cho thấy, kết quả giải quyết tranh chấp bằng hòa giải, đối thoại thường được các bên tự nguyện thi hành, thậm chí là thi hành ngay tại phiên hòa giải do các bên tự thỏa thuận, thống nhất phương án giải quyết tranh chấp.

Quá trình hòa giải, đối thoại có đóng góp quan trọng của đội ngũ các hòa giải viên, hiện nay toàn tỉnh có hơn 40 hòa giải viên. Ông Nguyễn Văn Thanh, một hòa giải viên có nhiều năm kinh nghiệm nói: “Trước đây tôi công tác trong lĩnh vực kiểm tra Đảng nên nắm được các quy định pháp luật. Tuy nhiên, hòa giải viên cũng cần hiểu biết về phong tục tập quán, có uy tín trong cộng đồng dân cư, khi giải quyết phải thấu tình đạt lý”.

Trong 6 tháng đầu năm, tòa án nhân dân hai cấp toàn tỉnh thụ lý hơn 6 nghìn vụ, việc các loại, đã giải quyết 3.835 vụ, việc. Các đơn vị đều triển khai nghiêm Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án; thực hiện đầy đủ việc giải thích, phổ biến quy định của pháp luật về hòa giải, đối thoại cho công dân khi đến nộp đơn, vì vậy đã có 355 vụ hòa giải thành.

Ông Nguyễn Như Hiển, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh cho biết, từ năm 2021 (khi Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án có hiệu lực) đến nay, trung bình mỗi năm tòa án nhân dân hai cấp trên địa bàn tỉnh đối thoại, hòa giải thành hơn 900 vụ. Điều này cho thấy Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án đã đáp ứng được nhu cầu, đòi hỏi của xã hội về giải quyết các tranh chấp phát sinh trong đời sống hằng ngày.

Thời gian tới, Tòa án nhân dân tỉnh tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án; lấy kết quả thi hành Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án làm tiêu chí đánh giá công tác và thi đua, khen thưởng. Thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng, cập nhật kiến thức cho hòa giải viên. Đồng thời làm tốt việc rút kinh nghiệm giải quyết khó khăn, vướng mắc khi thực hiện; áp dụng các quy định về tính linh hoạt của chế định hòa giải, đối thoại như hòa giải, đối thoại ngoài trụ sở tòa án, ngoài giờ hành chính…

Bài, ảnh: Quốc Phương