Hố tử thần 'nuốt người' ở Bắc Kạn, chuyên gia lý giải sao?

Vụ việc một người đàn ông mất tích sau khi lao xe vào "hố tử thần" trên Quốc lộ 3B, xã Kim Lư, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận. Công tác tìm kiếm gặp nhiều khó khăn do diễn biến phức tạp của hố sụt. Các chuyên gia đã đưa ra những phân tích về nguyên nhân cũng như các giải pháp cần thiết để đối phó với tình trạng "hố tử thần" đang lan rộng tại nhiều địa phương.

Chiều 28/5, lực lượng chức năng huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn đã quyết định tạm dừng việc bơm hút nước khỏi "hố tử thần" trên quốc lộ 3B, xã Kim Lư. Quyết định này được đưa ra sau khi nhận thấy việc tiếp tục hút nước có thể gây nguy cơ sạt lở nghiêm trọng và giảm khả năng tìm thấy nạn nhân mất tích.

Cấu trúc địa chất phức tạp của hố tử thần nơi nạn nhân rơi xuống. Ảnh Báo Bắc Kạn.

"Nếu tiếp tục bơm dẫn đến nguy cơ đất bùn và vỉa đá lớn phía bên phải hố theo hướng từ Bắc Kạn - Lạng Sơn sập xuống, cản trở việc tìm kiếm nạn nhân. Sạt lở có thể bịt miệng hố, giảm xác suất thi thể tự nổi lên", đại diện huyện Na Rì cho hay.

Trước đó, vào khoảng 21h ngày 26/5, camera an ninh ghi lại hình ảnh một người đi xe máy lao vào rào chắn quanh "hố tử thần". Lực lượng cứu hộ đã tìm thấy một mảng tôn và áo nghi của nạn nhân dưới hố. Danh tính người mất tích được xác định là anh Nguyễn Duy Ph. (SN 1989, trú tại xã Kim Hỷ, huyện Na Rì) .

Theo lãnh đạo huyện Na Rì, việc bơm hút nước chỉ là một trong những phương án hỗ trợ tìm kiếm nạn nhân. Tuy nhiên, do hố sụt diễn biến phức tạp với lượng bùn đất sạt xuống lớn và mạch nước ngầm chảy mạnh, mực nước không thể hạ thấp hơn. Nếu tiếp tục bơm, nguy cơ đất bùn và vỉa đá lớn phía bên phải hố sập xuống, cản trở việc tìm kiếm và có thể bịt miệng đáy hố, giảm xác suất thi thể nạn nhân tự nổi lên.

Dù dừng hút nước, huyện Na Rì vẫn triển khai các biện pháp khác để tìm kiếm nạn nhân và xe máy bị rơi xuống. Đồng thời, địa phương nghiên cứu các phương án khác, có thể sẽ múc đất đá từ dưới hố lên để hỗ trợ tìm kiếm nạn nhân.

Đưa ra nhận định phỏng đoán ban đầu, trao đổi với Tri thức và Cuộc sống, TS. Trịnh Hải Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản cho hay, việc chưa tìm thấy thi thể nạn nhân có thể do rất nhiều nguyên nhân. Bởi vì thông thường, các hang karst trong khu vực đá vôi có thể là một hệ thống hang, nhưng cũng có thể là nhiều hệ thống hang khác nhau và có thể có nhiều tầng. Các hang này có thể nối với nhau hoặc không nối với nhau.

Trong trường hợp cụ thể này, chúng ta thấy có các dòng chảy, điều này cho thấy rất nhiều khả năng là nhiều hang đã được nối với nhau và tạo thành dòng chảy liên tục. Hệ thống này còn có thể có nhiều tầng. Khi đã có sự thông tầng (các tầng nối với nhau) thì chưa thể biết được thi thể đã trôi đi đâu.

“Thêm vào đó, thông tin sáng nay cho thấy, ở một số vị trí ngay bên cạnh, khi tiến hành hút nước thì mực nước cũng không hạ. Điều này có nghĩa là hệ thống hang ở đây rất phức tạp: có những chỗ nối với nhau và có những chỗ không nối với nhau”, ông Sơn phân tích.

Ông Sơn thông tin, ngày mai (30/5), Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản dự kiến sẽ có đoàn công tác lên hiện trường để tiến hành khảo sát, điều tra chi tiết. Chỉ sau khi có kết quả điều tra thực địa, sẽ đưa ra những nhận định cụ thể hơn.

Liên tiếp trong tháng 4 và tháng 5, 7 “hố tử thần” xuất hiện tại huyện Na Rì (tỉnh Bắc Kạn) đe dọa 21 hộ dân, ảnh hưởng 12 ha đất nông nghiệp khiến tỉnh này phải ban bố tình trạng khẩn cấp. Tiếp đó, ngày 20/5, một hố sụt lún đường kính khoảng 1 m đã xuất hiện sát tuyến đường tỉnh ĐT188, thuộc địa phận xã Phúc Sơn, huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang. Cùng ngày, tại km25+300 quốc lộ 4D (thuộc huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) cũng xảy ra sụt lở nghiêm trọng, khiến 2/3 mặt đường quốc lộ 4D bị lún, sạt, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông cao.

TS. Trịnh Hải Sơn cho hay, qua khảo sát sơ bộ, yếu tố địa chất là nguyên nhân ban đầu gây ra sập sụt tại các địa phương trên. Theo đó, các khu vực xảy ra sập sụt đều có nền địa chất là các đá giàu cacbonat (đá vôi, đá sét vôi…). Các đá này dễ xảy ra quá trình karst hóa - sự hòa tan, rửa lũa đá cacbonat do tác động của nước, đặc biệt là nước mưa mang tính axit nhẹ (do CO₂ trong khí quyển hòa tan tạo thành H₂CO₃ - axit carbonic yếu) .

Để cảnh báo và giảm thiểu rủi ro xuất hiện “hố tử thần”, TS. Sơn cho biết, viện đang triển khai dự án “Điều tra, đánh giá đặc điểm karst ngầm nhằm phục vụ quản lý, quy hoạch phát triển dân cư vùng Đông Bắc Việt Nam”. Kết quả bước đầu cho thấy khu vực có nguy cơ sập sụt cao nhất là tỉnh Bắc Kạn và Thái Nguyên, tiếp đến là các tỉnh Hà Giang, Quảng Ninh, Lạng Sơn,… .

Giải pháp tạm thời, TS. Sơn kiến nghị khoanh vùng nguy hiểm và cắm biển cảnh báo như: dựng hàng rào, biển báo quanh các hố sụt và những khu nguy cơ cao, có dấu hiệu sụt lún; tạm di dời người dân, công trình gần đó nếu có dấu hiệu bất thường; lấp các hố sụt, gia cố tạm thời bằng các vật liệu cứng như đất đá, ximăng, bê tông…; gia cố bề mặt bằng bê tông cốt thép, cọc nhồi, hoặc rào chắn cứng để tránh lan rộng; hạn chế khai thác nước dưới đất, nhất là những vị trí gần các khu dân cư; thường xuyên theo dõi, quan trắc diễn biến mực nước dưới đất.

Về lâu dài, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đề nghị Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Kạn, UBND huyện Na Rì sớm hoàn thiện các thủ tục pháp lý cần thiết để Viện triển khai thực hiện các bước điều tra, khảo sát và nghiên cứu chi tiết về địa chất khu vực sụt lún này.

Hiện tượng các hố sụt là cảnh báo nghiêm trọng về nguy cơ sụt lún đất tại các khu vực có nền địa chất yếu, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng và ý thức cảnh giác của người dân để phòng tránh những tai nạn đáng tiếc.

Mai Loan