Hộ kinh doanh phản ứng thế nào trước thay đổi từ chính sách thuế?

Từ 1/6, hộ kinh doanh thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) có doanh thu từ 1 tỷ đồng phải nộp thuế trên doanh thu thay vì thuế khoán như trước. Với quy định về thuế này có khoảng 37.000 hộ và cá nhân kinh doanh bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, kết nối trực tiếp với cơ quan thuế.

Nhiều người kinh doanh từ chối nhận chuyển khoản

Mấy hôm nay, nhiều người tiêu dùng sử dụng các dịch vụ ăn uống, bán lẻ đã nhận thấy sự thay đổi. Một số người chia sẻ có những hàng quán trước giờ nhận chuyển khoản nay không cho chuyển khoản, buộc phải trả tiền mặt. Trong khi đó, một số nơi chấp nhận chuyển khoản nhưng khách hàng phải trả thêm 10% thuế giá trị gia tăng (VAT).

Đặt suất cơm gà ở quán quen ở đường Hữu Hưng (Hà Nội), chị Hà Thanh, 40 tuổi bất ngờ khi chủ quán thông báo chỉ nhận tiền mặt vì "sợ chính sách thuế mới".

Lý giải cho việc chỉ nhận tiền mặt không nhận chuyển khoản, chủ quán cơm gà cho biết: “Trước giờ, tôi đóng thuế khoán vài triệu mỗi tháng. Giờ mà chuyển qua doanh nghiệp hay dùng hóa đơn điện tử thì phải kê khai doanh thu, chi phí, rồi thuê người làm kế toán. Rắc rối lắm, nên tôi hạn chế nhận chuyển khoản”.

Hộ kinh doanh chỉ nhận tiền mặt, từ chối thanh toán qua tài khoản để lách thuế có thể bị xử lý hình sự.

Sau khi năn nỉ, chủ quán cho chị số tài khoản người khác để chuyển tiền kèm lời dặn "nội dung không được có các chữ "mua bán", "trả tiền", "mua hàng". "Quen thanh toán mọi thứ bằng chuyển khoản hơn năm nay nên khi quán đột ngột đòi trả bằng tiền mặt, tôi rất bối rối", chị Thanh nói.

Không riêng quán cơm gà này, những ngày qua, một số tiệm tạp hóa, sạp rau, quán café tại một số địa phương như Thanh Hóa, Nghệ An, Hòa Bình, TP Hồ Chí Minh... cũng bắt đầu dừng nhận chuyển khoản, mã QR biến mất.

Tại một cửa hàng quần áo trên đường Lê Hoàn (Thanh Hóa), chị Lê Mỹ Phương chọn được món đồ ưng ý với hóa đơn gần 1,5 triệu đồng. Tuy nhiên, khi thanh toán, nhân viên thông báo cửa hàng không nhận chuyển khoản, còn nếu khách hàng chuyển khoản thì phải trả thêm 10% thuế VAT.

“Tôi khá bất ngờ vì trước đây, cửa hàng vẫn nhận chuyển khoản bình thường”, chị Phương chia sẻ.

Theo ghi nhận của VnBusiness, hiện tượng từ chối chuyển khoản không phổ biến, nhưng bắt đầu xuất hiện ở một số cửa hàng, quán ăn nhỏ lẻ từ ngày 1/6. Một số đơn vị kinh doanh quy mô lớn hơn chấp nhận chuyển khoản nhưng thông báo cộng thêm phí thuế, hoặc giữ nguyên giá nếu khách trả tiền mặt.

“Quy định mới bắt buộc hộ kinh doanh phải đầu tư thiết bị kết nối với cơ quan thuế và xuất hóa đơn mỗi lần bán hàng, vừa khiến người bán hàng tốn thêm tiền đầu tư, sợ phải đóng thêm nhiều thuế, sợ giảm lợi nhuận, sợ mất khách nếu đột ngột tăng giá, sợ kê khai không đúng sẽ bị phạt... Chính vì vậy đã dẫn đến việc không còn mặn mà với chuyển khoản, đột ngột quay lại kiểu thanh toán "truyền thống" là mua hàng - trả bằng tiền mặt”, một chủ quán ăn ở Cầu Giấy giãi bày.

Phải hướng đến minh bạch về thuế

Ở góc độ của cơ quan quản lý nhà nước, yêu cầu hộ kinh doanh phải kết nối trực tiếp với hệ thống của cơ quan thuế, một mặt nào đó có lợi về mặt quản lý, minh bạch thuế và chống thất thu thuế. Theo đó, người kinh doanh phải trang bị thiết bị, phần mềm và xuất hóa đơn cho mỗi giao dịch bán hàng. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế sẽ nắm được doanh thu thực tế. Tức là, doanh thu của các hộ, cá nhân kinh doanh sẽ được xác định lại, có thể bị điều chỉnh, thay vì "mức khoán" áp dụng trước đây.

Áp dụng thuế khoán, như thời gian vừa qua cho thấy, một số hộ kinh doanh có doanh thu thực tế lớn hơn nhiều so với ước tính của cơ quan thuế nhưng vẫn chỉ đóng ở một mức bằng với hộ kinh doanh có doanh thu thấp hơn. Điều này vô tình tạo ra bất công về thuế suất.

Tuy nhiên, đứng ở góc nhìn của hộ kinh doanh, một chuyên gia thuế cho rằng động thái không nhận chuyển khoản của một số hộ kinh doanh không nên quy chụp là người bán né thuế mà họ chỉ tự bảo vệ mình khi chưa được cơ quan chức năng hướng dẫn cụ thể. Bởi truy thu thuế là vấn đề khiến các hộ kinh doanh lo nhất hiện nay. Có cơ sở thậm chí còn đóng cửa ngừng kinh doanh, đi học, đi chơi… để chờ hướng dẫn cụ thể.

"Họ lo sau này phải giải trình về các khoản tiền nhận, khai báo thuế thế nào, lo việc hồi tố, lo cấm xuất cảnh… Do đó, các hộ kinh doanh nhỏ lẻ cần được cơ quan thuế hướng dẫn cụ thể. Đồng thời, cần thời gian để thích nghi, làm quen với quy định mới”, chuyên gia giải thích.

Vì vậy, theo các chuyên gia, cơ quan quản lý cũng cần rà soát, tiếp thu ý kiến, hỗ trợ các hộ này làm quen với hệ thống mới, bởi không phải ai cũng hiểu biết về công nghệ hay kê khai thuế theo doanh thu. Thời gian đầu áp dụng, việc đặt nặng chế tài hay xử phạt có thể khiến các hộ kinh doanh thêm phần lúng túng.

Thanh toán bằng tiền mặt cũng phần nào làm cản trở công cuộc số hóa, đẩy mạnh thanh toán không tiền mặt đang thực thi hiện nay.

Bản thân người bán hàng đứng trước nguy cơ mất khách khi mà nhiều người hiện đã quen với việc quẹt thẻ, quét mã, nếu một quán nào đó không nhận chuyển khoản nữa, khách có thể tìm đến quán khác, giá có cao hơn một chút nhưng chấp nhận chuyển khoản.

Trước tình trạng này, Chi cục Thuế Khu vực I (Cục Thuế - Bộ Tài chính) vừa có thư ngỏ gửi hộ gia đình, cá nhân có hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn TP Hà Nội và tỉnh Hòa Bình về việc một số cơ sở kinh doanh chỉ nhận tiền mặt nhằm "né thuế".

Cơ quan thuế nêu rõ theo quy định của pháp luật thuế, doanh thu tính thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là doanh thu bao gồm thuế (trường hợp thuộc diện chịu thuế) của toàn bộ tiền bán hàng, cung ứng dịch vụ mà hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được hưởng không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Chi cục Thuế Khu vực I nhấn mạnh hành vi treo biển "chỉ nhận tiền mặt" hoặc ghi nội dung chuyển khoản mập mờ - ví dụ "trả tiền mượn", "tiền cafe", "tiền ship"… - để cơ quan chức năng gặp khó khăn khi xác định doanh thu không làm giảm nghĩa vụ thuế, mà ngược lại có thể trở thành dấu hiệu nghi ngờ cho hành vi che giấu doanh thu.

"Một số trường hợp người bán yêu cầu thu thêm tiền của người mua nếu thanh toán bằng hình thức chuyển khoản không những ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua mà còn là hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật", Chi cục Thuế Khu vực I cho hay. Cơ quan thuế khẳng định luôn sẵn sàng hỗ trợ và khuyến khích các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyển đổi, phát triển lên doanh nghiệp đề được hưởng các chính sách ưu đãi về đầu tư kinh doanh và thuế theo các quy định của pháp luật hiện hành.

Với các trường hợp người nộp thuế cố tình che giấu doanh thu, kê khai thuế không trung thực, đầy đủ, Chi cục Thuế Khu vực I cho biết sẽ bị xử lý truy thu, ấn định thuế, xử phạt hành vi khai sai, trốn thuế hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Nghị định 70 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123 về hóa đơn, chứng từ có hiệu lực từ 1/6. Việc quản lý hóa đơn, chứng từ điện tử được áp dụng theo quy trình mới nhằm giảm rủi ro, nâng cao hiệu quả giám sát hóa đơn.

Thanh Hoa