Hộ kinh doanh cần hiểu đúng quá trình kê khai hóa đơn điện tử và nộp thuế

90% hộ kinh doanh thuộc diện thuế khoán

Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) Lê Thị Duyên Hải cho rằng, trong nhóm hộ kinh doanh, số hộ kinh doanh nộp theo phương pháp thuế khoán đang chiếm số rất đông. Hiện nay, nhóm hộ kê khai chiếm khoảng hơn 10%, còn lại đến 90% hộ kinh doanh là thuộc diện thuế khoán, tức là số rất đông đang trong “vùng” an toàn. Do đó, với 90% hộ kinh doanh, chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai có những tâm tư, lo ngại nhất định với cộng đồng các hộ kinh doanh.

Phó Tổng Thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) Lê Thị Duyên Hải phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Bà Lê Thị Duyên Hải lý giải, trước hết cần hiểu khoán là một phương pháp tính thuế mà ấn định dựa trên doanh thu ước tính (năm nay sẽ ước tính sang năm) và tự xác định. Sau đó cơ quan thuế, Hội đồng tư vấn thuế các phường, xã và cộng đồng hộ kinh doanh ở trong khu vực cùng kiểm tra. Khi thuế khoán đã được các bên thống nhất phù hợp với quy mô hoạt động của hộ kinh doanh thì sẽ được chốt cho cả một năm hoạt động kinh doanh năm sau.

Trên cơ sở doanh thu ấn định, ước tính đó thì sẽ tính ra thuế phải nộp, trước đây nếu hộ khoán có doanh thu dưới 100 triệu/năm sẽ không phải nộp thuế giá trị gia tăng thu nhập cá nhân, không phải sử dụng hóa đơn, không sổ sách kế toán. Và hàng tháng cơ quan thuế sẽ có một thông báo số tiền thuế phải nộp, thậm chí còn được nộp qua ủy nhiệm thu, tức có người đến tận nhà thu tiền thuế đó qua các đơn vị ủy nhiệm thu.

Bằng cách này, các hộ kinh doanh sẽ không phải nhớ tiền thuế của mình, mà sẽ có người đôn đốc, hỗ trợ nên rất yên tâm. Ngoài ra, hộ khoán chỉ phải điều chỉnh số tiền phải nộp vào doanh thu khoán khi doanh thu đó có biến động trên 50%. Nghĩa là, tăng trên 50 % thì được điều chỉnh doanh thu khoán và số phải nộp khoán, việc điều chỉnh này cũng phải có sự thống nhất giữa cả hộ kinh doanh và cơ quan thuế, các cơ quan chuyên môn thuế xã, phường.

Do đó, trách nhiệm về doanh thu thuế thì hộ kinh doanh chỉ là một phần, còn các bên đều có trách nhiệm tham gia vào đó để đảm bảo tính ổn định, an toàn đối với hộ kinh doanh đấy. Tuy nhiên, khi chuyển từ phương pháp khoán sang kê khai thì hoàn toàn xóa bỏ phương thức đó, hộ kinh doanh chịu trách nhiệm một cách toàn diện về doanh thu tính thuế của mình. Đồng thời, với doanh thu đó, hộ kinh doanh phải tự lưu giữ được những chứng từ bán ra để đảm bảo doanh thu, trong đó quan trọng nhất là doanh thu tính thuế.

Các đại biểu tham dự tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Với việc tự lưu giữ, tự xác định doanh thu và chịu trách nhiệm về tính chính xác của doanh thu từ đó mới tính ra số thuế phải nộp, tự đưa lên một tờ khai hàng quý và đi nộp tiền thuế phải nộp theo kê khai đó. Trường hợp, nếu có sai doanh thu thì hộ phải điều chỉnh để khai bổ sung, xác định lại số thuế phải nộp.

Với hộ dưới 3 tỷ đồng thì số thuế phải nộp cũng là tỉ lệ cho doanh thu của giá trị gia tăng và thu nhập cá nhân. Mặc dù, cách tính dễ dàng, nhưng điểm mấu chốt nhất là tự xác định doanh thu, tự chịu trách nhiệm về tính chính xác, đầy đủ của doanh thu và khai thuế theo doanh thu mà các hộ kinh doanh đã tự lưu giữ, tự hạch toán, tự đưa lên tờ khai. Có thể thấy, mối lo ngại nhất của hộ kinh doanh chính là trước đây không phải chịu trách nhiệm một cách tuyệt đối về nghĩa vụ của mình. Nhưng giờ thì khác, hộ kinh doanh lo ngại, sợ sai nếu không có sự hỗ trợ nào để đảm bảo được đầy đủ, chính xác, bà Duyên nói.

Không nên quá lo lắng trong quá trình sử dụng hóa đơn điện tử và nộp thuế

Theo Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) Lê Thị Duyên Hải, từ ngày 1/6, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền. Thời điểm này, một số hộ kinh doanh cũng rất lo lắng, xao động và thậm chí còn có những hành vi hơi tiêu cực như đóng cửa kinh doanh cùng với câu chuyện chống hàng giả.

Tuy nhiên, sau một thời gian các hộ kinh doanh bắt đầu làm quen với hóa đơn điện tử, các giải pháp phần mềm thì đã có những tín hiệu đáng mừng. Điển hình, dự kiến của cơ quan thuế vào thời điểm đó với mức chỉ tiêu khoảng gần 130.000 hộ sử dụng hóa đơn điện tử được khởi tạo từ máy tính tiền, nhưng đến cuối tháng 8 đã lên đến 250.000 hộ kinh doanh.

Có thể thấy, mặc dù ban đầu các hộ kinh doanh có lo lắng, nhưng khi thấy lợi ích của hóa đơn điện tử, các phần mềm bán hàng, các giải pháp công nghệ thì mọi người đã có sự thay đổi nhận thức của mình. Đồng thời, việc sử dụng các hóa đơn khởi động từ máy tính tiền đối với các hộ kinh doanh đã không còn trở thành vấn đề quá lớn, khi mà các nhà cung cấp giải pháp đã có những hình thức sử dụng thuận tiện, dễ dàng được hướng dẫn bởi các cơ quan thuế, các nhà cung cấp giải pháp, các ngân hàng, các hiệp hội,.. trong kê khai hóa đơn điện tử.

Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) Lê Thị Duyên Hải phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Duy Thông

Bà Lê Thị Duyên Hải cho biết, theo báo cáo của cơ quan thuế, năm 2025 có khoảng 90% hộ kinh doanh ở “vùng” an toàn – đó là hộ kinh doanh có doanh thu dưới 500 triệu đồng, thì không phải nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân và không bắt buộc sổ sách hay hóa đơn điện tử. Ngoài ra, các hộ kinh doanh hoàn toàn được tự nguyện áp dụng những giải pháp công nghệ để phù hợp trong quản lý các hoạt động kinh doanh của mình.

Mặc dù, các hộ kinh doanh đang cố gắng tuân thủ đúng, nhưng vẫn còn một số các hộ vẫn lo ngại sai sót trong quá trình kê khai hóa đơn điện tử. Tuy nhiên các hộ kinh doanh cũng không nên quá lo lắng, vì khi có số liệu bất thường, cơ quan thuế ban đầu sẽ hỗ trợ, mời giải trình, cho khai và nộp thuế bổ sung, khắc phục, mà không xử phạt ngay.

Chỉ khi trường hợp, các hộ kinh doanh “cố tình” vi phạm, không khắc phục, không khai bổ sung sau nhiều lần thông báo, nhắc nhở thì lúc này cơ quan thuế sẽ tiến hành kiểm tra và lập các biên bản vi phạm. Đây sẽ là cơ sở xử phạt với các hộ kinh doanh.

Hiện, Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định về khai thuế, nộp thuế và sử dụng hóa đơn điện tử đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, trong đó đề xuất thông báo tất cả tài khoản ngân hàng liên quan đến sản xuất kinh doanh cho cơ quan thuế.

“Thực tế bắt đầu từ Luật Quản lý thuế số 38 và Nghị định 126/2020/NĐ-CP ,thì cơ quan thuế đã có hàng trăm triệu các tài khoản của tất cả các cá nhân, các doanh nghiệp, tổ chức ở trong cơ sở dữ liệu. Bởi theo 2 quy định trên, vào hàng tháng các ngân hàng tự động gửi số tài khoản, nhưng với các hộ kinh doanh cần đánh dấu giữa tài khoản kinh doanh và tài khoản cá nhân để khi các chi phí không liên quan đến kinh doanh sẽ không phải đóng thuế, nhằm minh bạch dòng tiền và kê khai chính xác cho các hộ kinh doanh”, Phó Tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) Lê Thị Duyên Hải thông tin.

Xuân Quý