Hồ đập tham gia cắt lũ cho hạ du

Thủy điện Bình Điền đã tham gia điều tiết lũ cho vùng hạ du sông Hương

Theo Ban Chi huy PCTT&TKCN tỉnh, các hồ chứa thủy lợi, thủy điện trên lưu vực sông Hương, sông Bồ được chỉ đạo thông qua các lệnh vận hành hồ chứa để liên tục cắt giảm đỉnh lũ cho vùng hạ du trong đợt mưa lũ lịch sử từ ngày 13-16/11 vừa qua.

Tuy cắt giảm được đỉnh lũ, nhưng mưa với cường suất lớn, kéo dài, tập trung ở vùng miền núi cũng đã làm hơn 17 nghìn ngôi nhà trên địa bàn tỉnh bị ngập, nhiều nơi vùng đồng bằng, vùng trũng, hệ thống giao thông bị ngập sâu, chia cắt; ở vùng núi sạt trượt gât ách tắc giao thông. Đợt lũ lần này, vùng đô thị cũng bị ngập úng nhiều nơi khiến đời sống người dân bị ảnh hưởng nặng nề, các tuyến giao thông thành phố phải đi lại bằng thuyền.

Anh Nguyễn Văn Hoàng (TDP Lại Thế, phường Phú Thượng, TP. Huế) cho biết, đợt lũ này cảm nhận mưa ở vùng đồng bằng ít hơn khu vực miền núi, nhưng nước lại lên rất nhanh. Trong đêm 15/11, dù gia đình đã chuẩn bị trước nhưng nước từ đường tràn vào nhà rất nhanh, không kịp trở tay. So với mực nước năm 2020, 2022 thì đợt này đỉnh lũ cao hơn. Mực nước hạ, sau đó lên trở lại khiến việc ngập kéo dài, gây thiệt hại.

Số liệu của Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh cho thấy, với lượng mưa vừa qua, sau khi vận hành giảm lũ cho hạ du mực nước hồ Hương Điền ở mức +57,89m; tại sông Hương sau khi cắt giảm lũ cho hạ du mực nước hồ Bình Điền ở mức +83,47m, hồ Tả Trạch +43,48m, các hồ chứa khi mực nước các sông xuống dưới báo động 1, chủ hồ chủ động vận hành hạ dần mực nước hồ theo quy định.

Các hồ chứa thủy lợi, thủy điện trên lưu vực sông Hương được chỉ đạo thông qua các lệnh vận hành hồ chứa để liên tục cắt giảm đỉnh lũ cho vùng hạ du trong đợt lũ vừa qua. Cụ thể, tổng lưu lượng về hồ Tả Trạch và Bình Điền cùng thời điểm lên đến 8.289m3/s, tổng lưu lượng lớn nhất 2 hồ vận hành về hạ du cùng thời điểm 4.505m3/s, cắt giảm 46% đỉnh lũ.

Tổng lượng nước về 2 hồ Tả Trạch và Bình Điền là 773 triệu m3, tổng lượng nước 2 hồ vận hành giảm lũ cho hạ du là 246 triệu m3, tổng lượng nước về hạ du 527 triệu m3. Mực nước cao nhất trên sông Hương tại trạm thủy văn Kim Long ở mức +4,34m lúc 17 giờ ngày 15/11 (lũ tháng 10/2020 +4,17m, lũ tháng 11/1999 +5,81m), theo tính toán của cơ quan chức năng, nếu không có hồ Tả Trạch và thủy điện Bình Điền vận hành giảm lũ, mực nước trên sông Hương tại trạm thủy văn Kim Long có thể vượt mức +5,5m, vận hành hồ đã cắt giảm khoảng 1,16m.

Tương tự, công tác vận hành hồ Hương Điền trên sông Bồ cũng đã góp phần cắt giảm lũ cho hạ du. Cụ thể, lũ trên lưu vực hồ Hương Điền xuất hiện 2 đợt, trong quá trình vận hành cắt giảm lũ, làm chậm lũ cho vùng hạ du, tổng lượng nước đến hồ 527 triệu m3, tổng dung tích hồ cắt lũ cho hạ du khoảng 97 triệu m3, tổng lượng nước vận hành về hạ du 430 triệu m3, cắt giảm 18,4% tổng lượng nước về hạ du.

Thủy điện Hương Điền đã góp phần cắt giảm đỉnh lũ cho hạ du

Trong đó, đợt 1 lưu lượng về hồ lớn nhất 6.161m3/s lúc 23 giờ 30 ngày 13/11, lưu lượng vận hành về hạ du lớn nhất 1.485m3/s lúc 1 giờ ngày 14/11 (cắt 76% đỉnh lũ). Mực nước tại trạm thủy văn Phú Ốc đạt đỉnh +3,33m lúc 2 giờ ngày 14/11, theo tính toán nếu không có hồ Hương Điền mực nước trên sông Bồ tại trạm thủy văn Phú Ốc có thể lên trên +4,5m, như vậy vận hành hồ đã cắt giảm khoảng 1,17m nước cho sông Bồ. Đợt 2 lưu lượng về hồ lớn nhất 3.333m3/s, lưu lượng vận hành về hạ du lớn nhất 3.333m3/s lúc 18 giờ ngày 15/11, hồ đã đạt mực nước dâng bình thường +58m không còn khả năng tham gia giảm lũ cho hạ du. Mực nước tại trạm thủy văn Phú Ốc đạt đỉnh +5m lúc 19 giờ 30 ngày 15/11 (lũ tháng 10/2020: +5,24m, lũ tháng 11/1999: +5,18m).

Ông Đặng Văn Hòa, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh đánh giá, trận lũ vừa qua, các hồ đã tham gia cắt, giảm đỉnh lũ hiệu quả. Theo dõi sát diễn biến mực nước sông Hương tại trạm Kim Long để điều chỉnh lưu lượng vận hành đảm bảo khống chế mực nước tại Kim Long không vượt mức +1,7m theo quy định, tạo dung tích phòng lũ. Đối với hồ Hương Điền, đơn vị căn cứ trên dữ liệu vận hành quá khứ các năm 2020, 2022 và 2023 với mức lưu lượng 400-600m3/s, tùy vào mức triều cường ở hạ du đảm bảo mực nước trên sông Bồ tại trạm Phú Ốc không vượt +2,7m, và sông Hương tại trạm Kim Long không vượt +1,7m.

Trước diễn biến mưa lũ hết sức phức tạp, mưa cực đoan trong thời gian ngắn ở vùng núi như tại Thượng Quảng (Nam Đông) thuộc lưu vực hồ Tả Trạch, mưa kỷ lục 819mm/17 giờ trong ngày 14/11, Văn phòng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh luôn tổ chức trực ban theo dõi sát diễn biến thời tiết chủ động xây dựng, điều chỉnh kịch bản vận hành liên hồ chứa, qua đó giảm thiểu thiệt hại cho vùng hạ du các sông trước đợt mưa kéo dài liên tục với lượng mưa rất lớn, tập trung tại vùng núi huyện Nam Đông, Phong Điền và thị xã Hương Trà.

Tuy nhiên, theo ông Đặng Văn Hòa, công tác vận hành hồ chứa hiện nay vẫn còn một số khó khăn, bất cập như độ chính xác của các bản tin dự báo mưa, đây là khó khăn khách quan chung do tình hình biến đổi khí hậu toàn cầu và dự báo định lượng mưa cực khó, mưa không đều giữa các khu vực, mưa cực đoan trong thời gian ngắn, mưa cực đoan khu vực hạ du sau đập. Việc chấp hành của các chủ hồ chứa trong quá trình vận hành còn có lúc chưa đảm bảo yêu cầu, trong khi chưa có thiết bị đo kiểm soát, giám sát lưu lượng vận hành qua tràn.

Theo Ban Chi huy PCTT&TKCN tỉnh, hiện nay hệ thống thoát lũ vùng hạ du đã có cải thiện, tuy nhiên vẫn chưa đồng bộ, các trục thoát chính bị bồi lắng, rác, bèo cản dòng chảy, nò sáo nuôi trồng thủy sản gây cản trở dòng chảy ra phá. Đặc biệt khu vực sau cống Cầu Long, cống Diên Trường hạ lưu sông Hương. Hệ thống cảnh báo hạ du chưa đồng bộ, nhất là trong tình hình ngập lụt kéo dài nhiều ngày.

Bài, ảnh: HÀ NGUYÊN