Hồ Chí Minh với việc xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam

Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: TTXVN)

Nhà nước pháp quyền Việt Nam làNhà nước “của dân, do dân và vì dân”, bởi nhân dân có địa vị cao nhất, có quyềnquyết định những vấn đề quan trọng nhất của đất nước. Vị thế và tư cách là chủcủa người dân được khẳng định trong Hiến pháp năm 1946: “nước Việt Nam là mộtnước dân chủ cộng hòa. Tất cả quyền bính trong nước là của toàn thể nhân dânViệt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”.

Theo Hồ Chí Minh,“Tất cả quyền lực trong Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đều thuộc về nhândân”[1]. Nhân dân là người tổ chức nên các cơ quan nhà nước từ Trung ương đếnđịa phương thông qua chế độ tổng tuyển cử phổ thông, trực tiếp. Cơ quan nhànước là công cụ để thực hiện quyền của nhân dân; cán bộ, công chức nhà nước làngười được nhân dân ủy quyền, trao quyền, đại diện cho nhân dân để gánh vác,giải quyết những công việc chung của đất nước. Nhà nước Việt Nam là nhà nước “củadân, do dân và vì dân”, cho nên: “mọi công tác phải dựa hẳn vào quần chúng,hoan nghênh quần chúng đôn đốc và kiểm tra”[2]; việc điều hành hoạt động củaNhà nước phải dựa vào dân và luôn trung thành phục vụ lợi ích, nguyện vọngchính đáng của nhân dân.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, các cơquan nhà nước vận hành dựa trên nguyên tắc phối hợp hoạt động, nhằm mục tiêu:“Phục vụ đất nước, phụng sự nhân dân”. Các cơ quan nhà nước phải nhận thức rõchức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, tránh chồng chéo trong hoạt động lãnh đạo,điều hành. Hồ Chí Minh yêu cầu phải xây dựng Nhà nước theo hướng tinh gọn,tránh cồng kềnh, quan liêu, lãng phí. Người chỉ rõ: “Từ các bộ, các ngành vàcác địa phương, bộ máy đều quá cồng kềnh và càng ngày càng phình ra. Vì vậy màsinh ra quan liêu, lãng phí”[3].

Theo Người: “bộ máy cồng kềnh,nhiều giấy tờ, hình thức... từ cấp trên xuống cấp dưới, công việc chậm trễ, nhiêùkhi không ăn khớp. Chúng ta phải sửa chữa các khuyết điểm kể trên, coi trọng vàthật sự kiện toàn chính quyền dân chủ nhân dân về các mặt công tác, tổ chức,cán bộ”[4]. Vì vậy, phải: “Thực hành chấn chỉnh biên chế, để bớt sự đóng gópcho dân và thêm lực lượng vào công việc tăng gia sản xuất”[5]. Hồ Chí Minh nhấnmạnh: “Nhiệm vụ của chính quyền ta và đoàn thể ta là phụng sự nhân dân. Nghĩalà làm đầy tớ cho dân. Đã phụng sự nhân dân thì phải phụng sự cho ra trò. Nghĩalà việc gì có lợi cho dân thì phải làm cho kỳ được. Việc gì có hại cho dân thìphải hết sức tránh”[6].

Đối với cán bộ, công chức, viênchức trong các cơ quan nhà nước và bộ máy chính quyền các cấp, Hồ Chí Minh chỉđạo phải chọn lựa những cán bộ công chức, viên chức mẫn cán, “có tài, có đức”;“là người phục vụ thật trung thành của nhân dân”. Xuất phát từ điều kiện đấtnước vừa thoát khỏi chế độ phong kiến nửa thuộc địa, còn nhiều khó khăn, nhấtlà thiếu đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức giỏi cho nên phải tích cực vậnđộng, kêu gọi những “người tài đức” ra giúp nước. Người nói: “Nhân tài nước tadù chưa có nhiều lắm nhưng nếu chúng ta khéo lựa chọn, khéo phân phối, khéodùng thì nhân tài càng ngày càng phát triển càng thêm nhiều”[7].

Mặt khác, muốn lựa chọn được đôịngũ cán bộ, công chức, viên chức giỏi cần phải tổ chức thi tuyển để bổ nhiệmvào ngạch bậc hành chính, bảo đảm có được đội ngũ cán bộ, công chức am hiêủpháp luật, thượng tôn pháp luật. Hồ Chí Minh định hướng chỉ đạo việc tổ chứcthi tuyển, bổ nhiệm các bậc, ngạch công chức theo các tiêu chuẩn, yêu cầu vềkiến thức chính trị, kinh tế, pháp luật, lịch sử, địa lý, ngoại ngữ... Ngươìcăn dặn, muốn xây dựng Nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đồngthời với việc nâng cao ý thức thượng tôn pháp luật phải tăng cường đào tạo, bôìdưỡng đội ngũ công chức, viên chức để nâng cao trình độ chuyên môn và phẩm chấtđạo đức; mỗi cán bộ, công chức, viên chức phải thực hành đạo đức cách mạng:cần, kiệm, liêm, chính; nêu cao tấm gương “Phụng công, thủ pháp, chí công, vôtư!”.

Từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã chỉ ranguồn gốc phát sinh của những biểu hiện suy thoái, tiêu cực của một bộ phận cánbộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước là “chủ nghĩa cá nhân”. Đó làthứ “giặc trong lòng”, “giặc nội xâm”; là “căn bệnh gốc” sinh ra các căn bệnh khác.Người chỉ rõ: “Do chủ nghĩa cá nhân mà sinh ra bệnh quan liêu, kềnh càng, kiêungạo, chậm chạp. Làm cho qua chuyện. Ham chuộng hình thức”[8]. Chủ nghĩa cánhân sinh ra tệ tham ô, lãng phí, ăn cắp của công, “lên mặt quan cách mạng”,bệnh bè phái, cục bộ địa phương, trưng diện hình thức, phô trương, lãng phí,làm cho bộ máy nhà nước hoạt động trì trệ, kém hiệu lực, hiệu quả.

Người nghiêm khắc phê phán nhữngbiểu hiện tiêu cực, suy thoái đạo đức, quan liêu, hách dịch đối với nhân dâncủa một bộ phận cán bộ, công chức. Hồ Chí Minh nhắc nhở: “Các cơ quan của Chínhphủ từ toàn quốc cho đến các làng, đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánhviệc chung cho dân chứ không phải để đè đầu dân như trong thời kỳ dưới quyềnthống trị của Pháp, Nhật... Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta,kính ta”[9].

Để tăng cường hiệu lực, hiệu quảtrong hoạt động của bộ máy nhà nước cùng với việc siết chặt kỷ cương, kỷ luật,làm trong sạch bộ máy, Hồ Chí Minh yêu cầu mọi công dân “từ Chủ tịch nước đếnmỗi người dân phải thượng tôn pháp luật”; mọi công dân đều bình đẳng về quyềnlợi và nghĩa vụ trước Hiến pháp và pháp luật. Người nói: “Nhân dân có quyền lơịlàm chủ, thì phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân, giữ đúng đạo đức côngdân”[10]. Đối với cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy nhà nước và chínhquyền các cấp: “phải gột rửa sạch những bệnh quan liêu, mệnh lệnh, hình thức.Phải luôn luôn đi sát với quần chúng. Phải thực hành cần, kiệm, liêm,chính”[11]; phải thực hành dân chủ, “bất kỳ việc gì cũng vì lợi ích của nhândân mà làm…”[12]; phải thẳng tay trừng trị những kẻ bất liêm, thói vô tráchnhiệm, bất kỳ kẻ ấy ở địa vị nào.

Muốn giữ nghiêm kỷ cương, kỷluật, Nhà nước cần thiết và phải thực hiện chuyên chính. Người giải thích: “Chếđộ nào cũng có chuyên chính. Vấn đề là ai chuyên chính với ai?... Như cái hòmđựng của cải thì phải có cái khóa. Nhà thì phải có cửa... Dân chủ là của quýbáu nhất của nhân dân, chuyên chính là cái khóa, cái cửa để đề phòng kẻ pháhoại... Thế thì dân chủ cũng cần phải có chuyên chính để giữ gìn lấy dânchủ”[13].

Đất nước ta bước vào kỷ nguyênmới, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủnghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng, chúng ta tập trung thực hiện thành công cuộccách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy, xây dựng hệ thống chính trị “tinh, gọn,mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cánbộ, công chức, viên chức thật sự là những cán bộ “có tâm, có tầm, có tài”, liêmkhiết, tận tụy; tiếp tục đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí;củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, để ý Đảng hòa quyện với lòng dân trongkhát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, “sánh vai với các cường quốcnăm châu” như sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.

[1] Hồ Chí Minh: Toàn tập, NxbChính trị quốc gia. Hà Nội, 2011, t.1, tr.19.

[2] Hồ Chí Minh: sđd, t.8, tr.507.

[3] Hồ Chí Minh: sđd,1, t.13,tr.314.

[4] Hồ Chí Minh: sđd, t.7, tr.391.

[5] Hồ Chí Minh: sđd, t.7, tr.164.

[6] Hồ Chí Minh: sđd, t.6, tr.432.

[7] Hồ Chí Minh: sđd, t.4, tr.114.

[8] Hồ Chí Minh: sđd, t.5, tr.624.

[9] Hồ Chí Minh: sđd, t.4, tr9.

[10] Hồ Chí Minh: sđd, t.9,tr.258.

[11] Hồ Chí Minh: sđd, t.6,tr.484.

[12] Hồ Chí Minh: sđd, t.5,tr.285.

[13] Hồ Chí Minh: sđd, t.10,tr.456-457.

Theo nhandan.vn