Hình thành 'lá chắn' phòng, chống thiên tai

Các loại rừng, đặc biệt là rừng phòng hộ đầu nguồn, ven biển và rừng ngập mặn đã góp phần rất lớn vào việc điều hòa nguồn nước, giảm thiểu các tác động bất lợi do biến đổi khí hậu và thiên tai gây ra, nhất là tình trạng sạt lở bờ biển, sạt lở và xói mòn đất.

Đầu tư hạ tầng

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), Phó Trưởng Ban Chỉ huy PCTTvà Tìm kiếm cứu nạn tỉnhHồ Trọng Phương, xây dựng các công trình PCTT là một trong những giải pháp căn cơ, góp phần giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản do thiên tai gây ra. Vì vậy, những năm qua, tỉnh ưu tiên bố trí nguồn lực đầu tư xây dựng và hoàn thành hàng trăm kilomet đê, kè chống sạt lở bờ sông, bờ biển cùng hàng chục khu tái định cư (TĐC) để di dời, sắp xếp, TĐC cho người dân vùng ảnh hưởng bởi thiên tai. Qua đó, góp phần bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của người dân và Nhà nước.

Bảo vệ, phát triển rừng phòng hộ đầu nguồn là một trong những giải pháp căn cơ nhằm giảm thiểu những tác động bất lợi do thiên tai và biến đổi khí hậu. Trong ảnh: Rừng phòng hộ đầu nguồn núi Cà Đam, ở xã Trà Bùi (Trà Bồng) được gìn giữ, bảo vệ.

Như công trình khắc phục khẩn cấp điểm sạt lở núi Mang Kà Muồng, ở thôn Nước Tang, xã Sơn Bao (Sơn Hà), không chỉ giúp người dân dưới chân núi yên tâm sinh sống, mà còn đảm bảo an toàn cho người và phương tiện lưu thông qua tuyến đường ĐH77. Ông Đinh Văn Xí, ở thôn Nước Tang cho biết, sinh sống ngay dưới chân núi bị sạt lở, nên gia đình luôn bất an, lo lắng núi có thể đổ sập xuống bất cứ lúc nào. Lo nhất là mỗi khi có mưa, nước cuốn theo đất, đá xuống đường, tràn vào nhà. Thế nhưng, từ khi công trình được xây dựng, tôi và nhiều người dân ở đây yên tâm. Những đợt mưa dông vừa rồi, nhờ có bờ kè đá chắn nên nước, đất và đá không còn tràn vào nhà như trước.

Còn hàng trăm hộ dân ở thôn Sơn, xã Sơn Trà và thôn Trà Linh, xã Hương Trà (Trà Bồng) cũng khấp khởi mừng khi các khu TĐC đã và đang triển khai thi công. Trong khi các đơn vị thi công đang nỗ lực thi công những hạng mục cuối cùng của khu TĐC thôn Sơn, thì khu TĐC thôn Trà Linh cũng được đẩy nhanh tiến độ thực hiện, với mục tiêu cao nhất là hoàn thành, đưa vào sử dụng trước mùa mưa bão năm nay. Qua đó, góp phần đảm bảo nơi ở an toàn cho hàng trăm hộ dân, cũng như người và phương tiện lưu thông qua tuyến ĐT622B.

Ông Hồ Văn Thi, ở tổ 4, thôn Trà Linh cho biết, sinh sống dưới chân núi thì mùa nào cũng lo. Mùa nắng thì núi nổ “lụp bụp” mỗi khi có mưa dông, mùa mưa thì nước từ trên núi đổ xuống ào ào thấy sợ. Thế nên, từ 3 năm qua, mỗi khi có mưa lớn là gia đình tôi cũng như nhiều hộ xung quanh lại qua nhà người thân ở tổ 5, tổ 6 ở tạm đến khi mưa ngớt mới về nhà. Bây giờ, Nhà nước xây dựng khu TĐC ở cách xa núi, nên ai cũng vui. Sắp đến. chúng tôi sẽ có nơi ở an toàn, không còn phải lo núi sạt, đất lở như trước.

Theo báo cáo của Sở NN&MT, những năm qua, tỉnh đã quan tâm đầu tư nhiều khu TĐC tập trung với hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ, để sắp xếp, bố trí, di dời hàng nghìn hộ dân ở vùng thiên tai đến nơi an toàn. Sở NN&MT cũng đã tiến hành khảo sát và lập danh mục các dự án sắp xếp, bố trí dân cư vùng thiên tai giai đoạn 2023 - 2025, định hướng đến năm 2030. Theo đó, giai đoạn 2021 - 2030, tỉnh dự kiến lập danh mục 35 dự án TĐC ổn định cho 292 hộ dân cư vùng có nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất, lũ ống, lũ quét tại 5 huyện miền núi và 8 dự án TĐC ổn định cuộc sống cho 262 hộ vùng có nguy cơ cao về thiên tai tại 7 huyện, thị xã, thành phố.

Riêng năm 2025, Sở NN&MT đề xuất thực hiện 8 dự án khu TĐC, tổng kinh phí thực hiện trên 192 tỷ đồng, đảm bảo nơi ở an toàn cho 323 hộ dân ở vùng nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất và ngập lụt. Từ đó, góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn, từng bước nâng cao đời sống người dân, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Hình thành “lá chắn xanh”

Với hơn 130km bờ biển, Quảng Ngãi sở hữu hệ sinh thái rừng phòng hộ ven biển, rừng ngập mặn rộng lớn, đóng vai trò như “bức tường xanh” vững chắc, bảo vệ đê biển, PCTT và mang lại nhiều lợi ích kinh tế, xã hội. Điển hình như bàu Cá Cái, ở xã Bình Thuận (Bình Sơn), một trong rừng ngập mặn có diện tích lớn nhất tỉnh (hơn 100ha) đã phát huy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm thiểu tác động của sóng biển, hạn chế xói mòn đất, bảo vệ đê điều.

Theo Chủ tịch UBND xã Bình Thuận Đỗ Minh Huấn, từ khi rừng ngập mặn Bàu Cá Cái xanh trở lại thì tình trạng xói lở bờ biển, xâm nhập mặn giảm đáng kể; nguồn lợi thủy sản cũng dồi dào hơn, trong đó có nhiều loại giá trị kinh tế cao. Điều này giúp người dân quan tâm và tích cực bảo vệ rừng ngập mặn; tình trạng lấn chiếm đất rừng trái phép để nuôi trồng thủy sản cũng không còn.

Tại huyện Mộ Đức, gần 500ha rừng ven biển cũng đã được chính quyền và người dân các xã Đức Phong, Đức Thạnh, Đức Thắng, Đức Chánh tích cực trồng, chăm sóc và bảo vệ. Ông Huỳnh Đạo, ở thôn Thạch Thang, xã Đức Phong chia sẻ, sinh sống và nuôi trồng thủy sản ven biển nên chúng tôi ý thức được tầm quan trọng của rừng phòng hộ trong việc cung cấp nguồn nước ngầm, chắn cát và chống sạt lở bờ biển. Thế nên những năm qua, các hộ nuôi tôm chúng tôi bảo ban nhau gìn giữ vệ sinh môi trường, không khoan giếng quá sâu, đồng thời tỉa cây dọn cành, chăm bón cây con để rừng dương liễu phát triển, phát huy tác dụng chắn gió, chắn cát, bảo vệ nhà cửa.

Công trình khắc phục khẩn cấp điểm sạt lở núi Mang Kà Muồng, ở thôn Nước Tang, xã Sơn Bao (Sơn Hà), đang được đơn vị thi công hoàn thiện, nhằm bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của người dân và nhà nước.

Xác định tầm quan trọng của các loại rừng, thời gian qua, ngành nông nghiệp và chính quyền các địa phương tập trung huy động và đẩy mạnh xã hội hóa các nguồn lực để khôi phục, bảo vệ và phát triển diện tích rừng. Từ năm 2021 - 2024, hơn 2.500ha rừng ven biển được khôi phục, quản lý bảo vệ và phát triển; trong đó có 1.300ha rừng phòng hộ và rừng ngập mặn, tập trung ở TX.Đức Phổ và các huyện Mộ Đức, Bình Sơn. Ngoài ra, toàn tỉnh cũng đã trồng hàng triệu cây trồng tập trung và cây trồng phân tán, qua đó nâng tổng diện tích rừng trồng năm 2024 đạt trên 26 nghìn héc ta, trong đó có nhiều diện tích rừng gỗ lớn, cây bản địa có giá trị kinh tế cao, góp phần tăng tỷ lệ che phủ rừng đạt 52%.

Giám đốc Sở NN&MT Hồ Trọng Phương nhấn mạnh, để thực hiện có hiệu quả Đề án “Bảo vệ và phát triển rừng ven biển nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030” của Chính phủ, cũng như hoàn thành mục tiêu khôi phục và trồng mới 1.300ha rừng ven biển, Sở NN&MT phối hợp với chính quyền các địa phương ven biển tăng cường tuyên truyền để người dân tích cực tham gia bảo vệ và chăm sóc rừng. Đồng thời, huy động nguồn lực xã hội hóa, gắn với hình thành tổ quản lý rừng cộng đồng nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng và lợi thế của rừng để phát triển du lịch sinh thái, tạo sinh kế. Qua đó, góp phần phục hồi môi trường, từng bước chuyển đổi rừng từ “nâu” sang “xanh”, đảm bảo thực hiện có hiệu quả Đề án “Trồng 1 tỷ cây xanh, giai đoạn 2021 - 2025” theo Quyết định số 524/QĐ-TTg ngày 1/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

Bài, ảnh: MỸ HOA