Hiệu quả từ các mô hình hợp tác xã

Toàn tỉnh hiện có trên 500 hợp tác xã (HTX) với hơn 376 nghìn thành viên, trong đó chủ yếu là HTX hoạt động trên lĩnh vực nông nghiệp. Thời gian qua, các HTX trên địa bàn tỉnh đã đổi mới phương thức hoạt động, hình thức tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm sản xuất, kinh doanh gắn với phát triển chuỗi giá trị sản phẩm và đã mang lại hiệu quả tích cực.

Chăm sóc cây cảnh tại làng nghề cây cảnh Vị Khê, xã Nam Điền (Nam Trực).

Với lợi thế là địa phương ven biển, có hệ thống ao hồ, sông ngòi dày đặc, nuôi trồng thủy sản đã trở thành một trong những ngành kinh tế chủ lực của tỉnh. Toàn tỉnh hiện có khoảng 20 HTX và hơn 100 tổ hợp tác nuôi trồng thủy sản. Để phát huy thế mạnh kinh tế tập thể nói chung, HTX, tổ hợp tác nuôi trồng thủy hải sản nói riêng, Liên minh HTX tỉnh đã đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho khu vực kinh tế tập thể; tổ chức cho thành viên tham quan, học tập thực tế tại các mô hình HTX, tổ hợp tác tiêu biểu trong và ngoài tỉnh; tư vấn hỗ trợ xây dựng mô hình HTX, tổ hợp tác sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực của địa phương; hỗ trợ nguồn vốn giúp nhiều HTX đầu tư mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm… Liên minh HTX tỉnh còn phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, các cơ quan nghiên cứu, tổ chức tư vấn, tập huấn cho các HTX đã có sản phẩm chủ lực, tổ chức sản xuất, xây dựng thương hiệu sản phẩm, làm tem, nhãn, bao bì, thủ tục hồ sơ đăng ký chất lượng sản phẩm, bảo hộ sở hữu trí tuệ và truy xuất nguồn gốc sản phẩm; hướng dẫn các HTX áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, chuyển đổi sang mô hình sản xuất hữu cơ mang lại giá trị kinh tế cao cho thành viên HTX, tìm thị trường đầu ra ổn định cho các mặt hàng thủy sản. Năm 2021, HTX sản xuất và thương mại Tân Khánh, xã Minh Tân (Vụ Bản) được thành lập với 16 thành viên để phát triển nghề nuôi cá nước ngọt truyền thống. Sau khi thành lập, HTX đã quy hoạch các vùng nuôi tập trung, trung bình mỗi vùng nuôi trên 3ha theo phương thức thâm canh. Từ việc quy hoạch, các thành viên đã cải tạo hệ thống thủy lợi đồng bộ, quan tâm đến chất lượng nguồn nước, hạn chế tình trạng sử dụng thức ăn chứa hoóc-môn tăng trưởng, tồn dư kháng sinh trong thực phẩm, sử dụng hóa chất một cách bừa bãi. HTX tập trung nuôi các loại cá có giá trị kinh tế cao như: cá trắm đen, cá quả và 60% diện tích tập chung nuôi cá Koi Nhật Bản. Từ hiệu quả của việc quy hoạch vùng nuôi tập trung, được sự hỗ trợ, tạo điều kiện của các cấp chính quyền, các thành viên của HTX đã mạnh dạn chuyển đổi đất trồng lúa kém hiệu quả của gia đình sang nuôi trồng thủy sản. Hội đồng quản trị HTX phối hợp với cán bộ kỹ thuật nông nghiệp tổ chức hướng dẫn cụ thể cho các thành viên đảm bảo mô hình chuyển đổi đạt hiệu quả. Cùng với đó, HTX đứng ra làm đơn vị trung gian cung ứng vật tư, con giống và tổ chức liên kết tiêu thụ sản phẩm giữa các thành viên với đơn vị thu mua. Do đó, từ 10ha ban đầu, hiện HTX đã nâng diện tích nuôi trồng lên 25ha, sản lượng cá nước ngọt truyền thống của HTX đạt khoảng 300 tấn và khoảng 20 tấn cá Koi cảnh mỗi năm. Doanh thu năm 2024 của toàn hợp tác xã ước đạt gần 18 tỷ đồng, tạo việc làm cho 40 lao động. Việc tập trung sản xuất theo mô hình HTX không chỉ đem lại giá trị kinh tế đối với thành viên trong HTX mà còn giúp địa phương hình thành vùng sản xuất hàng hóa theo chuỗi liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp và nhà khoa học dưới sự hỗ trợ của Nhà nước nhằm gắn sản xuất chế biến và tiêu thụ thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng ổn định, bền vững. Năm 2024, HTX sản xuất và thương mại Tân Khánh được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam công nhận là 1 trong 63 HTX tiêu biểu toàn quốc.

Cùng với các HTX và tổ hợp tác nuôi trồng thủy sản, nhiều HTX đã tích tụ ruộng đất và hình thành nên các cánh đồng lớn, cánh đồng liên kết để thực hiện các chuỗi sản xuất và tiêu thụ nông sản. Các HTX này chú trọng việc cung cấp dịch vụ, vật tư đầu vào, tổ chức sản xuất, áp dụng khoa học công nghệ nhằm gia tăng giá trị sản xuất gắn với việc phát triển sản phẩm chủ lực của địa phương. Tiêu biểu như HTX sản xuất nông nghiệp Nông Phong, xã Nghĩa Phong (Nghĩa Hưng). Thành lập năm 2022 nhằm giải quyết tình trạng đất bỏ hoang và khó khăn trong tiêu thụ nông sản, HTX đã xây dựng mô hình trồng và chế biến nông sản tại địa phương, hướng đến liên kết với các vùng trồng lân cận. Đến nay, HTX sản xuất nông nghiệp Nông Phong đã chứng minh hiệu quả của kinh tế tập thể nhờ sự hỗ trợ của chính quyền và Hội LHPN xã. HTX đã phát triển vùng trồng 15ha ven sông Ninh Cơ theo tiêu chuẩn VietGAP, sử dụng chế phẩm sinh học, với các cây trồng chủ lực như củ cải, rau tiến vua, ớt, lúa sạch. Nông sản sau thu hoạch được chế biến ngay tại chỗ thành các sản phẩm sấy khô, tiêu thụ rộng rãi trong nước và xuất khẩu, mang lại doanh thu 200-250 triệu đồng/tháng, tạo việc làm cho hàng chục lao động nữ với thu nhập 4-8 triệu đồng/người/tháng. Năm 2023, HTX có 3 sản phẩm đạt OCOP 3 sao. Thành công của HTX sản xuất nông nghiệp Nông Phong thể hiện sự năng động trong ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh, phát huy vai trò phụ nữ và hoàn thiện tiêu chí xây dựng nông thôn mới.

Bên cạnh các HTX chuyển đổi, nhiều HTX thành lập mới ở Nam Định đã khai thác hiệu quả tiềm năng sẵn có của địa phương bằng cách kết hợp sản xuất nông nghiệp với khai thác giá trị du lịch, tạo thêm sinh kế cho nông dân. Tiêu biểu như HTX dịch vụ Du lịch sinh thái cộng đồng Giao Xuân, xã Giao Xuân (Giao Thủy) tận dụng lợi thế gần Vườn quốc gia Xuân Thủy để phát triển hoạt động du lịch sinh thái cộng đồng. Một mô hình du lịch sinh thái sáng tạo khác như HTX làng nghề cây cảnh Vị Khê, xã Nam Điền (Nam Trực) gắn du lịch với kinh doanh cây cảnh bước đầu đạt kết quả tốt. Ngoài ra, tỉnh có 13 HTX với ngành nghề chính làm dịch vụ vệ sinh môi trường thu gom và xử lý rác thải tập trung. Đáng chú ý, nhiều mô hình xử lý rác thải gắn với việc tạo không gian xanh như hình thành các khu vui chơi, vườn hoa như HTX môi trường xanh Trường Phát xã Thọ Nghiệp, HTX khoa học công nghệ Thanh niên Xuân Trường (Xuân Trường)...

Thực tế hoạt động cho thấy, các HTX ngày càng hoạt động hiệu quả, nâng cao thu nhập cho thành viên. Năm 2024, doanh thu bình quân của các HTX ước đạt 1 tỷ 600 triệu đồng/HTX; lãi bình quân 1 HTX ước đạt 90 triệu đồng. Các HTX không chỉ tạo ra nhiều việc làm mà còn mang lại thu nhập ổn định cho người lao động. Với 4.830 người lao động làm việc thường xuyên, mức thu nhập bình quân ước đạt 35 triệu đồng/năm. Tổng tài sản của các HTX trên 1.225 tỷ đồng, cùng với tổng vốn điều lệ gần 900 tỷ đồng cho thấy tiềm lực kinh tế vững mạnh của khu vực kinh tế tập thể này. Đặc biệt, trong năm 2024, tỉnh Nam Định tự hào có 3 HTX đã được tôn vinh là HTX tiêu biểu, được Liên minh HTX Việt Nam tặng Bằng khen và vinh danh giải thưởng “Ngôi sao HTX Việt Nam” lần thứ nhất, qua đó khẳng định vị thế và sự phát triển vượt bậc của các HTX trong tỉnh.

Để xây dựng các HTX kiểu mới hiệu quả và nhân rộng, Liên minh HTX tỉnh tiếp tục tăng cường phối hợp và khai thác tối đa nguồn lực từ Quỹ hỗ trợ Liên minh HTX Việt Nam để hỗ trợ, giới thiệu vay vốn, tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện vay vốn thuận lợi, hỗ trợ các HTX đầu tư công nghệ, nâng cấp hạ tầng sản xuất gắn với chuỗi giá trị nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Đồng thời, kết nối chuỗi giá trị trong sản xuất kinh doanh của các HTX với doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện cho các HTX mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ, tăng doanh thu và thu nhập của kinh tế HTX và kinh tế hộ thành viên.

Bài và ảnh: Hồng Minh