Hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội: Cả nước chuyển động, tín hiệu lạc quan

Ngày 30/5, Bộ Xây dựng phối hợp với Báo Tiền Phong tổ chức tọa đàm "Hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội". Tọa đàm nhằm đánh giá bối cảnh mới và phân tích những cơ hội đang mở ra đối với đầu tư phát triển nhà ở xã hội; đề xuất một số giải pháp nhằm đưa các chính sách sớm đi vào cuộc sống để tăng nguồn cung nhà ở xã hội, giúp giấc mơ an cư đến gần hơn với người có thu nhập thấp, đặc biệt là những gia đình trẻ tại các đô thị lớn.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh phát biểu tại tọa đàm.

Chính phủ quyết liệt tháo gỡ về thể chế; Bộ Xây dựng tăng cường kiểm tra, đôn đốc

Phát biểu tại tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh, công tác phát triển nhà ở xã hội luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Đảng, Nhà nước và các bộ, ban, ngành. Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã có hàng loạt động thái quyết liệt để thúc đẩy lĩnh vực quan trọng này.

Điển hình là Chỉ thị 34 tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, cùng với việc ban hành Đề án đầu tư 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030, mục tiêu đầy tham vọng và mang ý nghĩa xã hội sâu sắc.

Chính phủ đã liên tục tổ chức các hội nghị quan trọng để tháo gỡ vướng mắc về cơ chế, chính sách cho các dự án. Nhiều công điện, nghị quyết đã được ban hành, trong đó Quyết định số 444 của Thủ tướng giao chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội cụ thể cho từng địa phương đến năm 2030 tạo ra động lực và cả áp lực thực hiện rất rõ.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh, một giải pháp mang tính "xương sống" là hoàn thiện thể chế, pháp luật. Việc rà soát, tổng kết vướng mắc từ thực tiễn đã giúp Quốc hội thông qua nhiều bộ luật quan trọng như Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) và sửa đổi Luật Đầu tư.

Những thay đổi này tạo sự đồng bộ, thống nhất, cải cách thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền, tạo cơ chế thuận lợi về ưu đãi, làm rõ thủ tục đầu tư và đặc biệt, xác định rõ hơn đối tượng thụ hưởng, nhất là lực lượng vũ trang và công nhân ở các khu công nghiệp.

Trước chỉ đạo quyết liệt, các địa phương đã thực sự vào cuộc, thành lập ban chỉ đạo, xây dựng kế hoạch cụ thể và đẩy mạnh rà soát, bố trí quỹ đất. Theo báo cáo, đã có 1.309 vị trí với tổng quy mô lên tới 9.733ha đất tại các khu vực đô thị và khu công nghiệp được quy hoạch sẵn sàng cho nhà ở xã hội - một tiền đề cực kỳ quan trọng.

Nhờ những nỗ lực đồng bộ, bức tranh nhà ở xã hội đã có những nét khởi sắc đáng ghi nhận. Toàn quốc hiện có 679 dự án đang triển khai, tổng quy mô 623.521 căn. Cụ thể, 108 dự án đã hoàn thành (73.000 căn), 155 dự án khởi công xây dựng (132.000 căn) và 416 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư (417.000 căn). Tổng cộng, hơn 600.000 căn đang trong các giai đoạn đầu tư xây dựng, thể hiện sự chuyển biến mạnh mẽ từ Trung ương đến địa phương.

Hướng tới mục tiêu 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025 theo phát động của Thủ tướng, Bộ Xây dựng đang tăng cường kiểm tra, đôn đốc. Kết quả kiểm tra tại khoảng 20 địa phương cho thấy nhiều dự án đang triển khai tích cực.

Hiện có khoảng 71.000 căn đang trong giai đoạn hoàn thiện, sẵn sàng bàn giao. Đối với tiến độ trong năm nay (2025), Thứ trưởng cho biết khoảng 30.000 căn đang được đẩy nhanh thực hiện.

TP Hà Nội: Nỗ lực và những điểm nghẽn tiến độ

Tại tọa đàm, ông Hà Quang Hưng, Cục phó Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cung cấp thông tin cụ thể hơn về tình hình triển khai nhà ở xã hội tại Hà Nội. Thành phố hiện có 7 dự án nhà ở xã hội đã lựa chọn chủ đầu tư và đang triển khai đầu tư xây dựng. Trong đó, một dự án (dành cho cán bộ chiến sỹ Bộ Công an tại Cổ Nhuế 2) với 1.340 căn được dự kiến hoàn thành trong quý I/2025.

Ông Hà Quang Hưng, Cục phó Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) chia sẻ tại tọa đàm

Đối với mục tiêu hoàn thành nhà ở xã hội của Thủ đô, ông Hà Quang Hưng cho biết, chỉ tiêu được Thủ tướng giao là 4.670 căn. Tuy nhiên, dựa trên số lượng và tiến độ của 4 dự án đang được theo dõi sát sao, khả năng hoàn thành trong kỳ hạn đặt ra (ngầm hiểu là cho mục tiêu năm 2025 hoặc liên quan) được dự báo chỉ đạt khoảng 3.630 căn, thấp hơn chỉ tiêu đề ra.

Cụ thể, hai dự án nhà ở xã hội tại Thượng Thanh (Him Lam và BIC làm chủ đầu tư) đang được tích cực triển khai nhưng do đặc thù có tầng hầm và 22 tầng cao, hiện tiến độ mới ở giai đoạn thi công tầng hầm.

Ông Hưng nhận định, dự án Thượng Thanh có khả năng hoàn thành trong năm nay nếu chủ đầu tư đẩy nhanh tiến độ làm "3 ca, 4 kíp" và nhận được sự đồng hành, hỗ trợ kịp thời từ chính quyền địa phương để giải quyết vướng mắc.

Trong khi đó, dự án tại Khu đô thị Hạ Đình (440 căn) cũng đang triển khai đầu tư nhưng với cấu trúc tương tự (có tầng hầm và 24 tầng cao) cùng mặt bằng thi công chật hẹp trong khu vực phố xá, việc xây dựng gặp nhiều khó khăn và khả năng hoàn thành trong năm nay được đánh giá là rất khó.

Trước tình hình này, sau thông báo của Bộ Xây dựng gửi UBND TP Hà Nội, Sở Xây dựng Hà Nội đã ban hành văn bản đôn đốc tất cả các chủ đầu tư kiểm đếm, yêu cầu hoàn thành phần thô dự án trong tháng 11 và tiến hành nghiệm thu trong tháng 12 tới.

Quy hoạch vùng địa phương: Tạo quỹ đất giao chủ đầu tư

Ông Nguyễn Văn Đính, Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam phân tích sâu hơn về bài toán giá nhà ở xã hội, đặc biệt tại khu vực đô thị. Ông cho rằng, việc phát triển nhà ở xã hội ở khu vực trung tâm đô thị gặp khó khăn do chi phí đất đai quá cao, chiếm 25% tổng giá trị bất động sản, thậm chí lên tới 40-50% ở vị trí "vàng".

Bên cạnh đó, thủ tục hành chính phức tạp, kéo dài có thể đẩy chi phí thủ tục từ 5% lên trên 10%; chi phí vốn cũng có thể đội lên nếu dự án kéo dài và chi phí xây dựng đầu vào gia tăng cũng ảnh hưởng lớn đến giá thành.

Từ phân tích này, ông Đính ước tính giá thành xây dựng nhà ở thương mại tại khu vực trung tâm dao động khoảng 50-60 triệu đồng/m2, vùng ngoài khoảng 35-40 triệu đồng/m2. Đối với nhà ở xã hội, dù được giảm trừ tiền sử dụng đất, thuế... nếu làm trong trung tâm, sau khi trừ hỗ trợ thì giá thành cũng phải vượt trên 35 triệu đồng/m2 mới khả thi.

Chỉ có khu vực ngoại ô, sau khi được hỗ trợ, giá có thể giảm xuống khoảng 25 triệu đồng/m2. Ông Đính kết luận rằng, mức giá nhà ở xã hội dưới 25 triệu đồng/m2 được quy định hiện nay chỉ phù hợp với khu vực ngoại ô, vùng xa trung tâm.

Tuy nhiên, ông Đính cũng đánh giá cao Nghị quyết thí điểm đối với nhà ở xã hội vừa được thông qua rất tích cực, tạo cơ chế tháo gỡ mạnh mẽ, đặc biệt cho các tỉnh.

Về vấn đề giá, ông Đính cho rằng các địa phương cần quy hoạch cụ thể các vùng, vị trí để tạo ra quỹ đất và giao cho chủ đầu tư. Ông cũng đề cập đến nghị định của Chính phủ cho phép chủ đầu tư tự xác định giá bán và kết quả sẽ được kiểm toán xác định, cắt bỏ quy trình thẩm định giá rườm rà trước đây. Mặc dù vậy, ông ghi nhận lo ngại từ nhiều ý kiến về khả năng chủ đầu tư đưa ra giá cao và cho rằng "cần phải xem xét việc có giá trần để đảm bảo mục tiêu của chính sách".

Toàn cảnh tọa đàm "Hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội".

Kiên Cường