Hiến kế phát triển khoa học công nghệ, khởi nghiệp

Cần một hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ để mọi khát vọng nghiên cứu đều có cơ hội trở thành hiện thực. Ảnh: Dương Triều

TS. Lê Bá Vinh - nghiên cứu viên sau tiến sĩ tại Đại học Bergen, Na Uy: Cần một hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ

Thế kỷ 21 còn được gọi là “Thế kỷ của Đại dương”, khi con người ngày càng ý thức rõ hơn về tầm quan trọng của biển cả đối với sự phát triển bền vững. Việt Nam, với bờ biển dài 3.260 km, đã xác định kinh tế biển là một trong những mũi nhọn chiến lược, không chỉ để phát triển kinh tế mà còn để khẳng định vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Trong chiến lược đó, KHCN đóng vai trò then chốt, đặc biệt là nghiên cứu về dược liệu biển - lĩnh vực giàu tiềm năng nhưng vẫn chưa được khai thác xứng tầm. Là một nhà khoa học trẻ đang nghiên cứu dược liệu biển tại Na Uy dưới sự tài trợ của Quỹ Marie Curie, tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để những phát hiện của mình có thể đóng góp cho sự phát triển bền vững của ngành Y dược Việt Nam.

Biển cả là nguồn tài nguyên vô tận, chứa đựng những tiềm năng chưa được khai thác hết cho y học hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đối mặt với tình trạng kháng thuốc kháng sinh, số bệnh hiểm nghèo gia tăng. Những hợp chất quý từ sinh vật biển, đặc biệt từ các hệ sinh thái biển sâu, nơi chứa đựng vô số loài vi sinh vật và sinh vật chưa từng được nghiên cứu, có thể mở ra cánh cửa mới trong điều trị bệnh. Tuy nhiên, để hiện thực hóa điều đó, chúng ta cần một chiến lược phát triển bài bản.

Làm sao để vừa khai thác được những giá trị khoa học từ biển cả, vừa bảo tồn tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững? Đây không thể là câu chuyện của riêng một cá nhân hay tổ chức nào, mà cần có sự chung tay của cả hệ thống - từ chính sách nhà nước, cộng đồng khoa học đến doanh nghiệp. Tôi tin rằng, nếu Việt Nam có một chiến lược đầu tư dài hạn cùng sự hợp tác quốc tế chặt chẽ, chúng ta hoàn toàn có thể trở thành một trung tâm nghiên cứu và ứng dụng hàng đầu về dược liệu biển, không chỉ đóng góp cho y học thế giới mà còn tạo ra lợi ích kinh tế lâu dài cho đất nước.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa điều đó, cơ chế hỗ trợ dành cho các nhà khoa học trẻ vẫn cần được cải thiện nhiều hơn nữa. Những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều chính sách thu hút nhân tài trở về đóng góp cho quê hương, nhưng vẫn còn nhiều rào cản khiến người tài chưa thể cống hiến hết mình. Một trong những vấn đề lớn nhất là cơ chế tuyển dụng cần minh bạch, rõ ràng hơn. Quá trình xét duyệt hồ sơ, thời gian phản hồi và lý do từ chối (nếu có) nên được công khai một cách cụ thể để tạo sự tin tưởng cho những người muốn trở về. Bởi lẽ, một khi hệ thống minh bạch và chuyên nghiệp, người trẻ sẽ cảm thấy được tôn trọng và sẵn sàng cống hiến.

Bên cạnh đó, cần có những chương trình tài trợ linh hoạt và dài hạn dành cho nghiên cứu khoa học thông qua cấp kinh phí, cần đầu tư vào cơ sở vật chất hiện đại, tạo điều kiện hợp tác quốc tế để các nhà khoa học trẻ có môi trường phát triển tốt nhất. Cuối cùng, tôi cho rằng, việc xây dựng một mạng lưới kết nối mạnh mẽ giữa các nhà khoa học trẻ trong và ngoài nước là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của nền khoa học Việt Nam.

Thế hệ trẻ, những người đang miệt mài trong phòng thí nghiệm, trên giảng đường, hay ở những dự án khoa học tại nhiều quốc gia sẽ là nhân tố chính để đưa khoa học Việt Nam vươn xa. Điều chúng tôi cần là một hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ, để mọi khát vọng nghiên cứu đều có cơ hội trở thành hiện thực.

Ngô Duy Đông - đại diện nhóm khởi nghiệp Easy-Comm - Nền tảng hỗ trợ giao tiếp cho cộng đồng người khiếm thính:Hỗ trợ phát triển dự án khởi nghiệp xã hội

Nếu công nghệ mang đến sự đột phá về hiệu suất, thì khởi nghiệp xã hội hướng đến giá trị bền vững, tác động dài hạn. Trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ với chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), các mô hình khởi nghiệp không chỉ đơn thuần tìm kiếm lợi nhuận, còn phải đóng góp vào sự tiến bộ chung của cộng đồng. Tôi là một sinh viên đam mê khởi nghiệp. Tôi và nhóm cộng sự đang triển khai dự án “Easy-Comm - Nền tảng giao tiếp hỗ trợ cho người khiếm thính” qua việc ứng dụng các công nghệ hiện đại, một dự án khởi nghiệp thuộc lĩnh vực xã hội. Dù đạt được một số giải thưởng tại các cuộc thi khởi nghiệp trong nước, nhưng để dự án hiện thực hóa vào cuộc sống, ngoài sự nỗ lực của cả nhóm, chúng tôi cần sự đồng hành, hỗ trợ về nhiều mặt. Cùng với nguồn vốn, cần cơ chế thử nghiệm, chính sách ưu đãi, sự kết nối với các quỹ đầu tư có trách nhiệm, và quan trọng nhất - một nhận thức mới về vai trò của khởi nghiệp xã hội trong kỷ nguyên số.

Từ câu chuyện khởi nghiệp của bản thân, tôi mong rằng, Chính phủ sẽ quan tâm xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, trong đó, các dự án khởi nghiệp xã hội được tiếp cận với chính sách thử nghiệm (sandbox) để phát triển trong môi trường thực tế trước khi mở rộng quy mô. Nhà nước xây dựng quỹ đầu tư và cơ chế ưu đãi thuế dành riêng cho các nhà khởi nghiệp có tác động xã hội. Bên cạnh đó thúc đẩy ứng dụng các công nghệ mới như AI, chuỗi khối (Blockchain), Internet vạn vật (IoT) hỗ trợ các nhóm yếu thế, nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế, giao tiếp…

Nguyễn Quỳnh Anh - Trưởng Ban Tổ chức Cuộc thi Khởi nghiệp I-Startup 2025, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân: Xây dựng thế hệ doanh nhân trẻ đầy bản lĩnh

Là một thanh niên đang dấn thân vào lĩnh vực công nghệ, tôi nhận thấy rằng, tiềm năng sáng tạo của thế hệ trẻ Việt Nam rất lớn. Nhiều bạn trẻ đã có những ý tưởng đột phá trong lĩnh vực AI, Blockchain, năng lượng tái tạo, và nhiều lĩnh vực khác. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0, chúng tôi khao khát có một môi trường thuận lợi hơn để phát triển các ý tưởng khoa học, khởi nghiệp sáng tạo, tham gia sâu hơn vào quá trình chuyển đổi số quốc gia. Đặc biệt, tôi mong muốn Chính phủ tiếp tục có những chính sách hỗ trợ cụ thể hơn dành cho bạn trẻ đang nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt người khởi nghiệp trong lĩnh vực này.

Việc đầu tư mạnh mẽ hơn vào hệ thống giáo dục, đào tạo kỹ năng số, công nghệ tiên tiến cho sinh viên, lao động trẻ rất cần thiết. Tôi mong rằng, Chính phủ sẽ quan tâm đầu tư hơn nữa vào việc thúc đẩy phát triển khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong sinh viên nhằm nuôi dưỡng khát vọng khởi nghiệp, tinh thần doanh nhân ngay từ trường học. Sự quan tâm đầu tư này có thể thực hiện thông qua việc hỗ trợ tổ chức các cuộc khởi nghiệp quy mô lớn từ trong các trường đại học, ươm tạo và phát triển thành doanh nghiệp thực sự cho các nhóm dự án khả thi. Ngoài ra, cần xây dựng chương trình hợp tác giữa trường đại học và doanh nghiệp để dự án khởi nghiệp tiềm năng sớm tiếp cận thị trường, thử nghiệm sản phẩm, mở rộng quy mô; cùng đó, đơn giản hóa thủ tục hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp trẻ, với các cơ chế pháp lý thông thoáng, nhanh chóng, thuận lợi hơn.

Hy vọng rằng, với sự quan tâm và đầu tư đúng mức từ Chính phủ, các trường đại học sẽ trở thành trung tâm ươm mầm những ý tưởng đột phá, góp phần tạo nên một thế hệ doanh nhân trẻ đầy bản lĩnh, sáng tạo, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

LƯU TRINH (ghi)