Hành trang bước vào kỷ nguyên số

Phó Giám đốc Sở KH&CN Nguyễn Quốc Huy Hoàng.

TỪ “BÌNH DÂN HỌC VỤ” ĐẾN “BÌNH DÂN HỌC VỤ SỐ”

PV: Thưa ông, phong trào BDHVS được hiểu như thế nào trong giai đoạn hiện nay?

Ông Nguyễn Quốc Huy Hoàng: Cách đây 80 năm, khi đất nước vừa giành độc lập, phong trào “Bình dân học vụ” được Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động với mục tiêu cấp bách là xóa mù chữ cho 95% dân số. Chỉ sau một thời gian, hàng triệu người dân đã biết đọc, biết viết. Tám mươi năm sau, Đảng và Nhà nước phát động phong trào BDHVS để phổ cập tri thức, công nghệ, kỹ năng số cho toàn dân.

Đến nay, những kết quả đạt được của phong trào “Bình dân học vụ” vẫn còn nguyên giá trị; là nguồn động lực để mỗi cán bộ, công chức, viên chức (CB,CC,VC) và người dân phát huy tinh thần học tập suốt đời, nâng cao trình độ để trở thành những công dân số trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Phong trào BDHVS được triển khai dựa trên nền tảng của phong trào “Bình dân học vụ” trước đây, với mục tiêu “xóa mù số” cho người dân, đặc biệt là những người dân ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa. Mục tiêu là giúp người dân tiếp cận và sử dụng các kỹ năng số cơ bản trong học tập, lao động, sản xuất và đời sống hàng ngày, từ việc kết nối, tra cứu thông tin đến việc làm chủ cuộc sống và công việc trong môi trường số hóa. Để thực hiện điều này, cần có sự thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức của người dân, cùng với tinh thần hợp lực và cam kết của toàn xã hội trong việc học, dạy và sử dụng công nghệ số.

Công an xã Sơn Linh hướng dẫn người dân cài đặt các ứng dụng trên điện thoại. Ảnh: THIÊN HẬU

PV: Vậy người dân được học như thế nào? Và làm sao để có thể tiếp cận những kiến thức này một cách hiệu quả?

Ông Nguyễn Quốc Huy Hoàng: Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, việc xây dựng chính quyền số, phát triển kinh tế số và xã hội số trở thành nhiệm vụ quan trọng, quyết định sự thành công của công cuộc chuyển đổi số. Chính vì vậy, người dân cần nhận thức rõ tầm quan trọng của kỹ năng số, xem việc học kỹ năng số là điều cần thiết và xu thế tất yếu của thời đại.

Nếu như trước đây, biết đọc, biết viết là điều kiện để thoát khỏi nạn mù chữ, thì ngày nay, việc biết sử dụng công nghệ số chính là chìa khóa để “không bị mù số”. Kỹ năng số giúp mỗi người tiếp cận thông tin dễ dàng, thực hiện dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt, mua bán trên sàn thương mại điện tử, học tập trực tuyến và nhiều dịch vụ khác. Nếu không trang bị kỹ năng số, người dân sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận cơ hội và có nguy cơ bị bỏ lại phía sau trong quá trình chuyển đổi số.

Để học kỹ năng số, người dân có thể lựa chọn nhiều hình thức linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế và nhu cầu của bản thân. Trước hết, người dân có thể học tập qua các Tổ công nghệ số cộng đồng. Hiện nay, ở các địa phương, các Tổ công nghệ số cộng đồng đóng vai trò chủ chốt, trực tiếp hướng dẫn người dân ngay tại các thôn, bản, tổ dân phố. Với cách thức cầm tay chỉ việc, các Tổ Công nghệ số cộng đồng sẽ giúp người dân sử dụng điện thoại thông minh, cài đặt ứng dụng, tra cứu thông tin, thực hiện dịch vụ công trực tuyến và thanh toán không dùng tiền mặt.

Bên cạnh đó, người dân còn có thể học kỹ năng số bằng cách tham gia các lớp tập huấn, ngày hội học tập số được tổ chức ở các cấp; tự học lẫn nhau, với tinh thần người biết hướng dẫn cho người chưa biết, người biết nhiều chỉ cho người biết ít; học trực tuyến trên nền tảng BDHVS với các video, tài liệu đơn giản, dễ hiểu.

Theo Kế hoạch số 368-KH/TU ngày 24/5/2025 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ngãi về thực hiện phong trào BDHVS, tỉnh đặt ra mục tiêu đến cuối năm 2025, có 80% CB, CC, VC; 100% học sinh trung học và sinh viên; 80% người dân trưởng thành và 80% người lao động trong các doanh nghiệp, hợp tác xã sẽ có kiến thức và kỹ năng số. Đến năm 2026, phấn đấu đạt 100% đối với CB,CC,VC; 100% học sinh từ cấp tiểu học; người dân trưởng thành và lao động trong các doanh nghiệp, hợp tác xã hiểu biết và sử dụng thành thạo công nghệ số.

NỖ LỰC THU HẸP KHOẢNG CÁCH VỀ KỸ NĂNG SỐ

PV: Thưa ông, phong trào BDHVS triển khai trên địa bàn tỉnh có những nội dung như thế nào?

Ông Nguyễn Quốc Huy Hoàng: Phong trào BDHVS triển khai trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi hiện nay tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm, nhằm nâng cao kỹ năng số cho người dân và CB,CC,VC. Tỉnh đã tổ chức lễ phát động, đánh dấu bước khởi đầu cho các chuỗi hoạt động được triển khai trong thời gian đến.

Sau lễ phát động, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh qua các phương tiện thông tin đại chúng; trang thông tin điện tử của cơ quan nhà nước, cùng các nền tảng mạng xã hội. Chuyên đề BDHVS cũng được mở trên chuyên trang Chuyển đổi số của tỉnh. Nhiều ấn phẩm, video clip và sổ tay điện tử được biên soạn riêng biệt, giúp người dân và đồng bào các dân tộc thiểu số dễ dàng tiếp cận và hiểu rõ hơn về các nội dung liên quan đến phong trào.

Tỉnh sẽ tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn để nâng cao trình độ chuyển đổi số và kỹ năng số; hướng dẫn sử dụng hiệu quả nền tảng học trực tuyến quốc gia của BDHVS (MOOCs), phổ cập kiến thức về chuyển đổi số đến CB, CC, VC và người dân.

Tỉnh cũng sẽ tổ chức Ngày hội toàn dân học tập số vào Ngày Chuyển đổi số quốc gia (10/10), kết hợp các hoạt động trực tuyến và trực tiếp như hội thảo, tọa đàm, hội nghị, trải nghiệm và hướng dẫn sử dụng các nền tảng số, dịch vụ số cho cộng đồng.

Ông Phạm Văn Nhui, ở xã Ba Tơ, thực hiện các dịch vụ qua điện thoại thông minh.

"

"Trước đây, tôi cảm thấy rất khó khăn trong việc sử dụng điện thoại thông minh và thực hiện các dịch vụ công trực tuyến. Tuy nhiên, khi phong trào BDHVS được phát động và lan tỏa đến địa phương, tôi được các thành viên trong Tổ công nghệ số cộng đồng hướng dẫn tận tình cách sử dụng, thực hiện giao dịch trực tuyến và làm các thủ tục hành chính qua mạng.”

Ông PHẠM VĂN NHUI (42 tuổi), ở xã Ba Tơ (Quảng Ngãi)

PV: Thưa ông, với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực này, Sở KH&CN đã và đang có những giải pháp như thế nào để thực hiện hiệu quả phong trào BDHVS?

Ông Nguyễn Quốc Huy Hoàng: Hiện nay, trong quá trình triển khai phong trào BDHVS, tỉnh Quảng Ngãi đối mặt với không ít thách thức. Hạ tầng số ở một số khu vực nông thôn, miền núi và hải đảo còn hạn chế, gây khó khăn cho người dân trong việc tiếp cận dịch vụ số. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chuyển đổi số còn thiếu hụt, một số cán bộ chưa được đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin.

Một vấn đề khác không kém phần quan trọng là tâm lý e ngại và thiếu sẵn sàng trong tiếp cận công nghệ mới, đặc biệt ở nhóm người lớn tuổi, đang là rào cản lớn. Khoảng cách về kỹ năng số giữa các nhóm dân cư, nhất là ở vùng sâu, vùng xa còn chênh lệch.

Để khắc phục những khó khăn này, tỉnh đã chủ động đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc học tập và trang bị kỹ năng số trong phong trào BDHVS. Sở KH&CN và các đơn vị liên quan tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh, bảo mật thông tin, khai thác các nền tảng số và dịch vụ công trực tuyến. Các Tổ công nghệ số cộng đồng được thành lập và triển khai hỗ trợ trực tiếp tại các thôn, tổ dân phố, giúp người dân nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ số.

Triển khai các mô hình phong trào mới như mạng lưới “Đại sứ số”, “Gia đình số”, “Chợ số - Nông thôn số”, “Mỗi công dân - Một định danh số”... nhằm lan tỏa kiến thức và kỹ năng số đến mọi tầng lớp trong cộng đồng. Nền tảng “Bình dân học vụ số” với tên miền https://binhdanhocvuso.gov.vn, cùng với nền tảng trực tuyến như MobiEdu và OneTouch được tăng cường khai thác tối đa, để phổ cập kiến thức đến người dân.

Phong trào BDHVS không chỉ giúp thu hẹp khoảng cách về kỹ năng số giữa các vùng miền, mà còn mang đến cơ hội để tất cả người dân, dù ở đâu cũng có thể tiếp cận công nghệ và hòa nhập vào kỷ nguyên số. Đây là bước tiến quan trọng, giúp Quảng Ngãi xây dựng một xã hội số bình đẳng, nơi không ai bị bỏ lại phía sau.

ĐỨC NGUYỄN - THIÊN HẬU (thực hiện)