'Hành lang xanh' ven sông Sài Gòn: Động lực mới cho đô thị bền vững

Sáng 12/3, Sở Xây dựng TP.HCM tổ chức tọa đàm về quy hoạch ven sông Sài Gòn và sông Đồng Nai, do ông Trương Trung Kiên, Phó Giám đốc Sở, chủ trì.

Kết hợp không gian xanh với du lịch sinh thái...

Tại tọa đàm, bà Kelly Shannon - chuyên gia từ Vương quốc Bỉ, cùng các chuyên gia quốc tế nhấn mạnh tầm quan trọng của cây xanh và không gian sinh thái trong việc cải thiện môi trường sống và điều hòa khí hậu. Theo nghiên cứu, đô thị bền vững cần dành 15-20% diện tích cho không gian xanh. Tuy nhiên, TP.HCM hiện chỉ đạt 0,55 m² cây xanh công cộng/người, tổng diện tích cây xanh đô thị khoảng 2 m²/người, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 7 m²/người.

Bà Kelly Shannon (áo đỏ), chuyên gia từ Vương quốc Bỉ

Các chuyên gia đề xuất dành ít nhất 50% diện tích đô thị cho hệ sinh thái tự nhiên, tái tạo và kết nối không gian xanh, đồng thời tích hợp dân cư, công nghiệp, cây xanh và chứa nước để tối ưu diện tích đất.

Bà Kelly Shannon chia sẻ kinh nghiệm từ các thành phố như Paris, Bắc Kinh, Singapore trong phát triển mạng lưới không gian xanh liên hoàn và áp dụng giải pháp sinh thái phù hợp: Kết nối các không gian xanh, công viên thành mạng lưới liên hoàn; Kết hợp các chức năng (dân cư, công nghiệp, cây xanh, chứa nước) trong quy hoạch; Tăng cường sử dụng đất hiệu quả, đa dạng hóa chức năng...

Nhóm nghiên cứu từ Trường Đại học Hồng Kông và Trường Đại học Kiến trúc TP.HCM, ĐH KU Leuven (Vương quốc Bỉ) cũng trình bày nghiên cứu về địa hình, hệ sinh thái và thủy văn TP.HCM. Kết quả chỉ ra 6 khu vực sinh thái đặc trưng, bao gồm ven kênh Thầy Cai, ven sông Sài Gòn và sông Đồng Nai, đang bị ảnh hưởng bởi đô thị hóa nhanh, ô nhiễm và nguy cơ ngập lụt. Sự mở rộng đô thị làm suy giảm hệ thống thoát nước và chia cắt hệ sinh thái.

Nhiều chuyên gia nước ngoài cho ý kiến về quy hoạch ven sông Sài Gòn và sông Đồng Nai

Để bảo tồn và tái tạo hệ sinh thái đô thị bền vững, nhóm nghiên cứu đề xuất: Phát triển cây xanh, công viên và hành lang xanh kết nối hệ sinh thái; Bảo tồn diện tích nông nghiệp, phát triển vùng cây ăn trái để giữ giá trị sinh thái và văn hóa; Thiết kế đô thị theo địa hình tự nhiên, duy trì hệ thống thoát nước tự nhiên và hành lang sinh thái; Kết hợp không gian xanh với du lịch sinh thái, nâng cao nhận thức cộng đồng.

Những đề xuất này hướng tới một TP.HCM phát triển hài hòa với thiên nhiên, bền vững trước biến đổi khí hậu và đô thị hóa.

Xây dựng hạ tầng xanh đa chức năng ven sông Sài Gòn

Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia đến từ Việt Nam cũng đã trình bày nhiều đề án quy hoạch ven sông Sài Gòn và sông Đồng Nai, tập trung vào khai thác tiềm năng kinh tế, bảo tồn cảnh quan và nâng cao giá trị văn hóa khu vực. Một số đề án đáng chú ý gồm: Đề án phát triển kinh tế - dịch vụ ven sông Chợ Đệm, Quy hoạch phát triển hành lang xanh sông Sài Gòn, và Hành lang Cánh cung vàng - Sài Gòn.

Về đề án phát triển kinh tế - dịch vụ ven sông Chợ Đệm nằm tại thị trấn Tân Túc, huyện Bình Chánh, TP.HCM, đề án này hướng đến việc khai thác hiệu quả khu vực dọc bờ Nam sông Chợ Đệm. Phạm vi nghiên cứu trải dài 3,3 km, từ đường Võ Trần Chí đến Quốc lộ 1A, với tổng diện tích 68 ha.

Không chỉ có vị trí chiến lược, khu vực này còn mang đậm dấu ấn lịch sử với các di tích quan trọng như đình Tân Túc, chợ Đền, chùa Phước An Thu – những địa danh gắn liền với phong trào cách mạng. Đề án đặt mục tiêu phát triển kinh tế dịch vụ nhưng vẫn đảm bảo bảo tồn di sản văn hóa và cải thiện không gian đô thị.

Giải pháp quy hoạch tập trung vào việc điều chỉnh hệ số sử dụng đất theo quy mô từng khu vực, trục đường giao thông và đóng góp không gian công cộng. Các yếu tố như diện tích tiếp giáp sông, lộ giới đường ven sông và số lượng trục đường chính đều được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo phát triển bền vững. Đặc biệt, đề án còn đề xuất dành quỹ đất cho công viên, quảng trường và không gian sinh hoạt cộng đồng nhằm tạo môi trường sống chất lượng cho cư dân.

Ông Trương Trung Kiên, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM, đã trình bày đề án xây dựng hệ thống công viên ven sông với mục tiêu vừa phát triển không gian xanh, vừa thúc đẩy du lịch sinh thái. Các dự án nổi bật trong chuỗi công viên này bao gồm: Công viên Rừng - du lịch sinh thái tại khu vực di tích lịch sử Bến Dược - Tam Giác Sắt; Công viên khu vực địa đạo Bến Đình – nơi gìn giữ và tái hiện không gian lịch sử;Công viên Làng nghề - đô thị dịch vụ du lịch Trung An, kết hợp giữa bảo tồn làng nghề truyền thống và phát triển du lịch; Công viên Rạch Thông Bình Mỹ, phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí và sinh hoạt cộng đồng…

Việc hình thành chuỗi công viên này không chỉ giúp TP.HCM mở rộng các không gian xanh mà còn tạo ra hệ sinh thái bền vững, giúp cân bằng giữa phát triển đô thị và bảo vệ thiên nhiên.

Trong khi đó, ông Nguyễn Trần Hữu Thắng, Chủ tịch Hội Du lịch đường thủy TP.HCM, đã giới thiệu về đề án Công viên điện ảnh ven sông Sài Gòn. Mục tiêu của dự án là tạo ra một không gian nghệ thuật độc đáo – nơi giao thoa giữa điện ảnh, văn hóa và thiên nhiên.

Công viên không chỉ là điểm đến lý tưởng cho các nhà làm phim, nghệ sĩ và du khách yêu thích điện ảnh, mà còn là trung tâm sự kiện, lễ hội và giao lưu văn hóa, góp phần quảng bá hình ảnh TP.HCM ra thế giới.

Đại địen Hội Du lịch đường thủy TP.HCM, giới thiệu đề án Công viên điện ảnh ven sông Sài Gòn

Vị trí được đề xuất đặt công viên là khu vực đầu hầm Thủ Thiêm, đối diện bến Nhà Rồng – nơi được xem là cửa ngõ vào trung tâm thành phố. Không chỉ thuận lợi về giao thông, vị trí này còn mang giá trị lịch sử đặc biệt, liên quan đến thương cảng Sài Gòn đầu thế kỷ 20 và Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Các đề án quy hoạch ven sông không chỉ mang lại cơ hội phát triển kinh tế mà còn góp phần tạo dựng một đô thị hiện đại, hài hòa với thiên nhiên và giàu bản sắc văn hóa. Với những giải pháp quy hoạch bài bản, các dự án này hứa hẹn sẽ nâng tầm diện mạo đô thị TP.HCM, giúp thành phố phát triển bền vững trong tương lai.

Hà Sang