Hàng giả tung hoành do doanh nghiệp tự công bố tràn lan

Cơ quan công an kiểm tra kho sữa giả tại Hà Nội

Phóng viên: Hiện nay, tình trạng làm giả các sản phẩm thực phẩm chức năng, thực phẩm bổ dưỡng và thực phẩm dinh dưỡng y học diễn ra khá phổ biến. Bà có thể cho biết nguyên nhân của tình trạng này?

Bà TRẦN VIỆT NGA: Trong thời gian qua, cơ quan công an đã triệt phá một số đường dây sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, bao gồm sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.

Với vai trò là cơ quan thường trực của Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm, chúng tôi đã và đang phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để đưa ra đánh giá và kết luận cuối cùng về những vụ việc này.

Chúng tôi nhận định, đây là những vụ việc nghiêm trọng và cũng là hồi chuông cảnh tỉnh cho những ai đang và có ý định sản xuất, kinh doanh hàng giả.

Bà Trần Việt Nga, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế

Tình trạng thực phẩm giả và hàng hóa giả nói chung không chỉ tồn tại ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới. Theo một số tài liệu, việc sản xuất thực phẩm giả gây thiệt hại cho châu Âu hàng chục tỷ Euro mỗi năm. Các chuyên gia độc lập cũng ước tính ngành công nghiệp thực phẩm toàn cầu chịu thiệt hại khoảng 40 tỷ USD do thực phẩm giả.

Tại Việt Nam, tình trạng này có một phần nguyên nhân từ những bất cập trong cơ chế quản lý. Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế tự công bố sản phẩm, tạo điều kiện thông thoáng cho doanh nghiệp tự công bố và chịu trách nhiệm về chất lượng, an toàn của sản phẩm.

Tuy nhiên, một số doanh nghiệp đã lợi dụng cơ chế này để làm ăn phi pháp. Bởi với cơ chế tự công bố, doanh nghiệp có thể tự công bố và sản xuất ngay mà không cần cơ quan quản lý nhà nước thẩm định hồ sơ. Một số doanh nghiệp tự công bố các sản phẩm dinh dưỡng y học, sản phẩm thực phẩm chức năng kém chất lượng, đây là hành vi lách luật đáng bị lên án.

Cùng với đó, thủ tục tự công bố khá đơn giản, hồ sơ không phức tạp và không mất phí. Do đó, nhiều doanh nghiệp ồ ạt tự công bố sản phẩm, nhưng số lượng sản xuất kinh doanh thực tế có thể không đúng với số lượng đã công bố, gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước trong thanh tra và hậu kiểm.

Hiện nay, các quy định pháp luật quản lý lĩnh vực an toàn thực phẩm khá đầy đủ, nhưng việc kiểm tra, phát hiện những sai phạm trong lĩnh vực này lại khá hạn chế?

Thực tế, đối với cơ quan quản lý, bên cạnh hành vi cố tình vi phạm của doanh nghiệp, chúng tôi cũng gặp khó khăn do số lượng sản phẩm công bố quá lớn. Bất kỳ doanh nghiệp nào có đăng ký kinh doanh đều có thể công bố sản phẩm thực phẩm.

Trong khi đó, lực lượng hậu kiểm còn hạn chế. Công tác hậu kiểm bao gồm nhiều hoạt động như kiểm tra hồ sơ, kiểm tra cơ sở sản xuất, lấy mẫu sản phẩm trên thị trường hoặc tại cơ sở sản xuất để kiểm nghiệm, chi phí cho công tác kiểm nghiệm khá cao, gây khó khăn cho các địa phương.

Lực lượng chức năng thu giữ nhiều sản phẩm sữa giả

Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ đang tiến hành sửa đổi Luật An toàn thực phẩm. Chúng tôi đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ Y tế trình Chính phủ sửa đổi Nghị định số 15/2018/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm và các văn bản quy phạm pháp luật theo hướng thắt chặt quản lý và khắc phục những tồn tại hiện nay.

Chúng tôi cũng kiến nghị UBND các tỉnh, thành phố tăng cường đầu tư về nhân lực và kinh phí cho công tác hậu kiểm.

Thực phẩm giả, kém chất lượng không chỉ xuất hiện trên thị trường mà còn được quảng cáo tràn lan trên mạng xã hội, thậm chí có không ít người nổi tiếng và chuyên gia y tế tham gia. Bà nhìn nhận vấn đề này như thế nào và có nên sửa đổi hoặc bổ sung quy định về quảng cáo để bảo vệ người tiêu dùng tốt hơn không?

Để đảm bảo người dân được tiếp cận với các sản phẩm thực phẩm an toàn và chất lượng, cần có sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía.

Trước hết, các cơ sở sản xuất phải đặt đạo đức kinh doanh lên hàng đầu, tuân thủ nghiêm ngặt mọi quy định của pháp luật về sản xuất và kinh doanh thực phẩm. Sự trung thực và trách nhiệm của doanh nghiệp là nền tảng quan trọng nhất để xây dựng niềm tin của người tiêu dùng.

Thứ hai là vai trò của cơ quan quản lý nhà nước là không thể thiếu. Việc ban hành đầy đủ, kịp thời các văn bản pháp luật, cùng với việc trang bị các công cụ hiệu quả để kiểm soát chặt chẽ sản phẩm lưu thông trên thị trường, là yếu tố then chốt để ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm cần được thực hiện nghiêm minh và thường xuyên.

Cùng với đó, mỗi người dân cũng cần trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để có thể tự mình lựa chọn thực phẩm một cách thông thái. Việc tìm hiểu thông tin về sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ, thành phần, nhãn mác, cũng như cập nhật các cảnh báo từ cơ quan chức năng, sẽ giúp người tiêu dùng đưa ra những quyết định sáng suốt, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Xin cảm ơn bà!

NGUYỄN QUỐC