Hàn Quốc xoay trục sang nhập cư

Cư dân nước ngoài hiện chiếm 4,11% dân số Hàn Quốc, tương đương 2,11 triệu người. Ảnh: News1.

Những từ tiếng Nga vang vọng khắp hành lang trường trung học Gonjiam. Một người phụ nữ đến từ Uzbekistan đang diễn thuyết trước một lớp học gồm những thanh thiếu niên đang vật lộn học tiếng Hàn.

“Các em nói chuyện với bạn bè người Hàn Quốc thế nào?”, cô hỏi. Mỗi người đưa ra câu trả lời khác nhau. Một số dùng ứng dụng dịch. Có người lại dựa vào người bạn cùng lớp nói tiếng Hàn tốt hơn để hòa nhập với cuộc sống ở trường.

Theo Guardian, đây là lớp học của những đứa trẻ kẹt giữa hai nền hóa: Có gốc gác Hàn Quốc nhưng sinh ra hoặc lớn lên trong một nền văn hóa khác, sau đó cùng bố mẹ chuyển đến Hàn Quốc.

Người đứng lớp là Luiza Sakhabutdinova, đã đến Hàn Quốc 17 năm trước. Cô là một trong 39 cố vấn đến từ 21 quốc gia thuộc chương trình thúc đẩy gắn kết xã hội và chủ nghĩa đa văn hóa triển khai trên toàn Hàn Quốc.

Những buổi học như thế này là một phần trong chương trình do chính phủ Hàn Quốc khởi xướng tại thành phố Gwangju.

Aleksei Niu - 17 tuổi đến từ Nga, học kém hai lớp so với trình độ - vẫn đang chật vật với tiếng Hàn nhưng trân trọng sự hỗ trợ từ chính phủ: “Em ước gì có nhiều buổi học như thế này hơn”.

Trong khi đó, hiệu trưởng Hwang Byung Tae nhớ tới những câu chuyện thành công như một học sinh trở thành giáo viên tại trường hay nhiều học sinh đã đỗ đại học. "Nhiều học sinh nước ngoài đến đây đã thích nghi tốt và thành công", thầy Hwang nói.

Bước ngoặt về dân số

Hàn Quốc vốn thận trọng với vấn đề nhập cư và luôn tự hào về tính đồng nhất dân tộc. Tuy nhiên, nước này đang tiến gần đến một bước ngoặt về dân số. Với 2,11 triệu cư dân nước ngoài tính đến tháng 6 - chiếm 4,1% dân số, Hàn Quốc đang gần chạm mốc 5% như các chuyên gia định nghĩa về một xã hội đa văn hóa.

Nhiều lý do thúc đẩy sự thay đổi này. Tỷ lệ sinh của Hàn Quốc giảm xuống còn 0,75 ca sinh/phụ nữ - mức thấp nhất thế giới, trong khi dân số trong độ tuổi lao động dự kiến giảm 50% vào năm 2070. Cùng lúc đó, giới trẻ Hàn Quốc ngày càng né tránh các công việc trong lĩnh vực sản xuất, nông nghiệp và xây dựng. Những ngành này hiện được duy trì nhờ lao động nhập cư.

Hàn Quốc đang chủ động định hình những thay đổi này trong cơ cấu dân số.

"Chúng tôi muốn trẻ em nhập cư có cơ hội bình đẳng trong xã hội Hàn Quốc. Chúng tôi muốn các em hòa nhập tốt với xã hội, thoải mái về mặt văn hóa để có thể phát huy năng lực và tài năng", Park Chang Hyun - quan chức thuộc Cơ quan hội nhập nhập cư của Bộ Tư pháp Hàn Quốc - cho biết.

Cô Luiza Sakhabutdinova dạy các em nói tiếng Nga gốc Hàn tại thành phố Gwangju, Hàn Quốc. Nhiều em chưa nói lưu loát tiếng Hàn. Ảnh: Guardian.

Ở những trường như Gonjiam, cách tiếp cận này thể hiện rõ qua chương trình hỗ trợ ngôn ngữ, tư vấn sau giờ học và can thiệp tại địa phương. Trên toàn quốc, chính phủ chỉ định một số nơi nhất định là "khu vực đa văn hóa" và các chương trình hội nhập hướng đến nhóm cụ thể, chủ yếu là người Hàn Quốc ở nước ngoài, phụ nữ Đông Nam Á kết hôn với đàn ông Hàn Quốc và lao động trong các lĩnh vực chỉ định.

Ansan - thành phố công nghiệp cách Seoul 25 km về phía tây - chính là khu vực thí điểm chương trình đa văn hóa của chính phủ. Là nơi tọa lạc của các khu công nghiệp Banwol và Sihwa, Ansan từ lâu thu hút lao động nhập cư với quy mô lớn hơn nhiều các thành phố khác. Hiện nay, 14% dân số thành phố là người nước ngoài đến từ 117 quốc gia, tỷ lệ cao nhất cả nước. Tại khu vực Wongok-dong, con số này đạt 84%.

Tại trung tâm hỗ trợ phi lợi nhuận Hope365, các khóa học được dạy bằng 18 ngôn ngữ về mọi lĩnh vực, từ mở tài khoản ngân hàng, chăm sóc sức khỏe đến các giá trị và luật pháp cơ bản của Hàn Quốc. Các tình nguyện viên nấu ăn cho trẻ em nhập cư và dạy kèm sau giờ học.

Kim Myeong Soon - một bà mẹ người Hàn Quốc gốc Hoa - đã đăng ký cho con theo học tại trung tâm Hope365.

"Con tôi rất thích và đang nhận được nhiều hỗ trợ. Các em nhỏ đến từ nhiều nền văn hóa khác nhau. Mặc dù có một số rào cản ngôn ngữ, các em vẫn chia sẻ về những nền văn hóa khác nhau và rất hòa thuận với nhau", cô nói.

Ngay gần đó, trung tâm hỗ trợ cư dân nước ngoài cung cấp các lớp học tiếng Hàn, dịch vụ cộng đồng và thư viện đa ngôn ngữ.

Giáo dục "một chiều"?

Tuy nhiên, nhiều nỗ lực thúc đẩy chủ nghĩa đa văn hóa vấp phải thách thức sâu sắc về mặt cấu trúc.

“Hệ thống giấy phép lao động” - quản lý hầu hết lao động nước ngoài - trao cho người sử dụng lao động thực quyền quá lớn với nhân viên của mình. Nhiều bên chỉ trích cho rằng Hàn Quốc vẫn coi người nước ngoài là “đơn vị lao động” thay vì những cá nhân muốn xây dựng cuộc sống tại đất nước này. Nhiều nhân viên thường xuyên chịu ngược đãi, từ bạo lực thể xác tới điều kiện việc làm kém an toàn.

Ví dụ, vụ việc cháy nhà máy pin lithium năm 2024 khiến 23 công nhân thiệt mạng, chủ yếu là công dân Trung Quốc, cho thấy những rủi ro lao động nước ngoài phải đối mặt tại Hàn Quốc.

Tại Ansan, trung tâm hỗ trợ tổ chức các lớp học hòa nhập cũng đồng thời là văn phòng khiếu nại, xử lý hàng loạt vụ việc liên quan đến quỵt tiền lương, đe dọa từ chủ lao động và lạm dụng nơi làm việc.

Trung tâm tư vấn tại cơ quan hỗ trợ cư dân nước ngoài tại Ansan. Ảnh: Guardian.

Một khảo sát năm 2024 của Viện Y tế và Xã hội Hàn Quốc (KIHASA) cho thấy hơn 61% người Hàn Quốc hiện coi việc có cư dân nước ngoài sống cùng khu phố là “bình thường”.

Tuy nhiên, trong khi 79,7% ủng hộ trợ cấp nuôi con cho thường trú nhân, chỉ có 45,3% ủng hộ các phúc lợi này cho lao động nhập cư. Mối lo ngại về chi tiêu công, tội phạm và cạnh tranh việc làm vẫn còn tồn tại.

Nhiều người nhập cư đối mặt với nạn phân biệt đối xử trong đời sống hàng ngày. Họ hầu như không có biện pháp giải quyết, vì Hàn Quốc chưa bao giờ ban hành luật chống phân biệt đối xử toàn diện.

Theo chuyên gia YoonKyung Kwak từ KIHASA, những nỗ lực hội nhập hiện tại chủ yếu tập trung giáo dục người nhập cư thay vì tác động lên xã hội sở tại. “Điều thực sự quan trọng là liệu người Hàn Quốc có nhìn nhận người di cư như những thành viên bình đẳng trong xã hội hay không, thay vì coi họ là lao động tạm thời hay công cụ kinh tế", bà nói.

Trí Ân