Hai thời điểm muỗi vằn hoạt động mạnh nhất

Muỗi Aedes aegypti gây bệnh sốt xuất huyết. Ảnh: Pexels.

Từ đầu năm đến nay, TP.HCM ghi nhận nhiều trường hợp mắc bệnh sốt xuất huyết. Con số này vẫn đang có xu hướng tăng, nhất là khi vào mùa mưa. Việc biết cách phân biệt muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn) và nhanh chóng xử lý ổ của chúng sẽ giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết.

Đặc điểm muỗi Aedes aegypti

Muỗi Aedes aegypti có thể được nhận dạng thông qua các vằn trắng trên thân, đốt bàn chân sau của muỗi có những khoang trắng, riêng đốt bàn chân thứ V trắng hoàn toàn. Vì vậy, chúng thường có tên gọi là “muỗi vằn”.

Vòng đời của muỗi trải qua 4 giai đoạn:

Giai đoạn hình thành trứng: 2-5 ngày.
Giai đoạn từ trứng thành lăng quăng: 1-2 ngày.
Giai đoạn từ lăng quăng thành nhộng (quăng): 3-4 ngày.
Giai đoạn từ nhộng thành muỗi trưởng thành: 1-2 ngày.

Tại sao sốt xuất huyết lây lan nhanh?

Bệnh sốt xuất huyết lây lan nhanh là do sự phát tán nhanh, lan rộng của muỗi vằn dưới các điều kiện thuận lợi sau đây:

Sự chuyên chở trứng (chịu đựng được mùa khô) và lăng quăng trong những bồn chứa nước, tàu bè, túi đựng nước của các du mục, những người hành hương…
Sự chuyên chở các dạng muỗi trưởng thành bằng những phương tiện chuyên chở nhanh (xe lửa, máy bay, tàu…).
Nhiệt độ thích hợp cho muỗi sinh trưởng và phát triển là khoảng 20 đến 250 độ C.
Muỗi trưởng thành có thể tìm thấy trong bán kính 50 m xung quanh ổ, khoảng cách bay tối đa là khoảng 200 m từ ổ lăng quăng. Tuy nhiên, chúng cũng có thể khuếch tán thụ động theo các phương tiện giao thông như máy bay, tàu thủy đi khắp nơi và chỉ cần 1/100 số muỗi trong vùng bị nhiễm virus là có thể gây dịch.

Muỗi Aedes aegypti có thể được nhận dạng thông qua các vằn trắng trên thân.

Đặc điểm sinh học quan trọng của muỗi vằn

Muỗi vằn rất thích hút máu người và thường sống ở những nơi có người. Chúng đậu nghỉ ở những nơi tối, trên quần áo sẫm màu, đồ dùng gia đình, trên các lọ hoa...

Muỗi đánh hơi người nhanh, đốt người ngay. Muỗi thường đốt người vào ban ngày, hoạt động cao điểm vào lúc sáng sớm và chiều tối. Trứng của chúng tồn tại khá lâu, chịu đựng được nhiều tháng trong mùa khô.

Các ổ chứa lăng quăng thường gặp là:

Ổ chứa thiên nhiên hốc cây, thân tre, vỏ ốc, kẽ bẹ lá (thơm, chuối, khóm, môn…) ít khi gặp trên hốc đá.
Ổ chứa nhân tạo: lu, hồ, vật chứa, chai lọ, chén bát bể, vỏ xe vứt bừa bãi ngoài vườn, máng xối, lọ hoa trong nhà, hòn non bộ, ghe xuồng, thùng xe... Các ổ chứa rất đa dạng, do con người tạo ra trong và quanh nhà, luôn luôn có mặt và chứa nước. Những nơi này không nhất thiết phải nhiều và không bẩn, thường là những ổ muỗi tồn tại trong mùa khô.

BSCKII Nguyễn Minh Tiến

Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM)