Hai phi hành gia mắc kẹt có thể có 'bàn chân con nít' khi về Trái Đất

Phi hành gia NASA Suni Williams được giúp ra khỏi tàu vũ trụ khi trở về Trái Đất. Ảnh: Shutterstock.

Hai phi hành gia - Suni Williams và Butch Wilmore - đã hạ cánh xuống biển ngoài khơi Florida (Mỹ) bằng tàu vũ trụ SpaceX Dragon vào khoảng 18h (giờ ET) ngày 18/3. Họ tươi cười và vẫy tay khi được đội cứu hộ hỗ trợ rời khỏi tàu.

Điểm đến tiếp theo của cả hai là Houston, Texas - nơi họ sẽ bị cách ly và trải qua một số ngày kiểm tra y tế.

Williams và Wilmore đến Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) vào tháng 6 năm ngoái với kế hoạch chỉ ở lại khoảng một tuần. Tuy nhiên, họ buộc phải kéo dài thời gian lưu trú khi tàu vũ trụ Boeing Starliner - phương tiện đưa họ đến ISS - gặp sự cố về hệ thống đẩy và rò rỉ khí heli.

Trong thời gian dài trên quỹ đạo, Williams đã bác bỏ tin đồn rằng bà bị sụt cân, giải thích rằng đầu bà trông có vẻ to hơn do sự tái phân bố chất lỏng trong môi trường vi trọng lực. Điều này tạo ra hiện tượng "đầu sưng, chân chim" (puffy head, bird legs).

Sau khi dành hơn 9 tháng trên ISS, các phi hành gia không chỉ phải thích nghi lại với trọng lực mà còn đối mặt với hàng loạt thay đổi kỳ lạ trên cơ thể.

Bàn chân con nít

Trong không gian, lòng bàn chân của phi hành gia không phải chịu lực do không có trọng lực, khiến da chết không bị bào mòn như khi đi lại trên Trái Đất. Kết quả là da bàn chân trở nên mịn màng và mềm như da trẻ em.

Tuy nhiên, khi trở lại Trái Đất, lòng bàn chân cực kỳ nhạy cảm và có thể gây đau khi đứng hoặc đi bộ. Một số phi hành gia còn chia sẻ rằng khi họ được massage chân, chuyên viên trị liệu ngạc nhiên vì bàn chân của họ quá mềm mại. Hiện tượng này sẽ dần biến mất khi họ đi lại và bàn chân bắt đầu tái tạo lớp sừng như bình thường.

Ngay khi bước ra khỏi tàu vũ trụ, các phi hành gia thường cảm thấy như say sóng. Hệ thống tiền đình trong tai - vốn giúp giữ thăng bằng - phải làm quen lại với trọng lực, khiến họ cảm thấy loạng choạng và dễ chóng mặt.

Các phi hành gia đối mặt với một số vấn đề sức khỏe sau thời gian mắc kẹt trong không gian. Ảnh: NASA/Reuters.

Một số phi hành gia còn bị say xe trong vài ngày đầu tiên, ngay cả khi chỉ ngồi trên ôtô di chuyển chậm.

Trong môi trường không trọng lực, chất lỏng trong cơ thể dồn lên phần trên, khiến đầu phi hành gia trông sưng hơn bình thường, trong khi chân trở nên nhỏ hơn do thiếu máu và dịch. Hiện tượng này sẽ dần đảo ngược sau khi họ trở lại Trái Đất, nhưng có thể mất vài tuần để cơ thể phân bổ chất lỏng trở lại bình thường.

Nhiều phi hành gia trở về Trái Đất cao hơn so với lúc trước. Lý do là trong môi trường không trọng lực, cột sống giãn dài ra do không bị nén bởi trọng lực, giúp họ cao thêm khoảng 3-5 cm. Nhưng khi quay về Trái Đất, các đĩa đệm bị nén lại, khiến họ trở về chiều cao ban đầu hoặc thậm chí thấp hơn một chút.

Các vấn đề khác

Tình trạng Spaceflight Associated Neuro-ocular Syndrome (SANS) có thể làm biến dạng giác mạc và gây suy giảm thị lực. Một số phi hành gia từng có thị lực hoàn hảo trước khi bay nhưng phải đeo kính sau khi trở về, thậm chí có trường hợp bị ảnh hưởng vĩnh viễn.

Nguyên nhân là sự tích tụ dịch trong đầu làm tăng áp lực lên dây thần kinh thị giác. Đây là một trong những thách thức lớn mà các nhà khoa học đang tìm cách giải quyết trước khi thực hiện các sứ mệnh dài hạn lên sao Hỏa.

Một số phi hành gia sau khi trở về báo cáo rằng họ bị phát ban và kích ứng da. Điều này có thể do hệ miễn dịch thay đổi hoặc do da trở nên nhạy cảm hơn khi không còn tiếp xúc với quần áo và các tác nhân ma sát trong không gian.

Một phi hành gia NASA từng trải qua 340 ngày trên ISS cho biết anh bị phát ban nghiêm trọng ngay khi trở về Trái Đất, nhưng sau đó tình trạng này tự biến mất trong vòng vài tuần.

Nhiệm vụ đáng ra chỉ kéo dài vài ngày lại trở thành 9 tháng của phi hành gia Suni Williams. Ảnh: NASA.

Thời gian lưu trú 286 ngày của Wilmore và Williams vượt quá thời gian luân chuyển 6 tháng thông thường trên ISS nhưng chỉ xếp thứ 6 trong số các kỷ lục của Mỹ về thời gian thực hiện một nhiệm vụ duy nhất.

Frank Rubio giữ vị trí cao nhất với 371 ngày vào năm 2023, trong khi kỷ lục thế giới vẫn thuộc về nhà du hành vũ trụ người Nga Valeri Polyakov, người đã dành 437 ngày liên tiếp trên trạm Mir.

Theo Rihana Bokhari từ Trung tâm Y học Không gian thuộc Đại học Y Baylor, điều đó khiến cho 9 tháng ở trong không gian của cặp đôi này trở thành "điều bình thường" xét về mặt rủi ro sức khỏe.

Những thách thức như mất cơ và xương, sự thay đổi chất lỏng có thể dẫn đến sỏi thận và các vấn đề về thị lực, cũng như việc điều chỉnh lại sự cân bằng khi trở lại môi trường trọng lực đều được hiểu rõ và quản lý hiệu quả.

Tuy nhiên, bản chất bất ngờ của chuyến đi kéo dài của họ - xa gia đình và ban đầu không mang theo đủ đồ dùng cần thiết - đã thu hút sự quan tâm và cảm thông của công chúng.

Tiến sĩ Joseph Keebler, nhà tâm lý học tại Đại học Hàng không Embry-Riddle, chia sẻ: "Nếu bạn biết mình đi làm hôm nay và sẽ phải ngồi trong văn phòng trong 9 tháng tới, bạn có thể sẽ lên cơn hoảng loạn. Những cá nhân này đã thể hiện sức phục hồi đáng kinh ngạc".

Lê Vy