Hai dự thảo Luật Giáo dục thể chế hóa được Nghị quyết 71

Bộ GD&ĐT lấy ý kiến cho hai dự thảo luật: Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Ảnh: GD

Phân quyền mạnh mẽ cho Bộ và địa phương

Ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, văn kiện có ý nghĩa chiến lược, thể hiện quyết tâm đổi mới mạnh mẽ tư duy và thể chế, hiện đại hóa nền giáo dục Việt Nam. Trên cơ sở đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã rà soát, hoàn thiện hai dự thảo Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ tinh thần của Nghị quyết, tạo hành lang pháp lí thúc đẩy phát triển toàn diện giáo dục và đào tạo.

Theo Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ GD&ĐT Mai Thị Anh, điểm nổi bật của Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục là phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho Bộ GD&ĐT, địa phương và các cơ sở giáo dục. Cụ thể, thẩm quyền quy định chi tiết hướng nghiệp, phân luồng được chuyển từ Chính phủ sang Bộ trưởng Bộ GD&ĐT; Chủ tịch UBND cấp tỉnh được phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương; Hiệu trưởng cấp bằng tốt nghiệp THPT thay cho Giám đốc Sở GD&ĐT. Việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS, thay bằng xác nhận hoàn thành chương trình học, giúp giảm thủ tục hành chính, phù hợp với phổ cập giáo dục THCS và thông lệ quốc tế.

Dự thảo cũng bổ sung nhiều nội dung mới: quy định phổ cập mầm non cho trẻ 3 - 5 tuổi, bắt buộc giáo dục THCS; đưa AI vào ứng dụng trong giáo dục; Nhà nước cung cấp miễn phí một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc. Đồng thời, mở rộng ưu đãi về đất đai, thuế; bổ sung quỹ học bổng quốc gia, đổi mới mô hình trường năng khiếu, bổ sung trường phổ thông nội trú tại các xã biên giới.

Để bảo đảm thống nhất pháp luật, dự thảo điều chỉnh nhiều quy định về phân luồng, liên thông, kiểm định chất lượng, hệ thống giáo dục quốc dân mở, linh hoạt. Khoảng 55% thủ tục hành chính hiện hành dự kiến sẽ được cắt giảm, đơn giản hóa. Đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, Luật bổ sung quy định về văn bằng, chứng chỉ điện tử, cho phép cấp, tra cứu, xác thực trực tuyến; tăng cường hoạt động khoa học, công nghệ, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục, thúc đẩy hợp tác quốc tế và đổi mới sáng tạo.

Đổi mới trong quản trị đại học

Về Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học Nguyễn Tiến Thảo trình bày bốn điểm lớn gồm: định vị vai trò tiên phong của giáo dục đại học trong đào tạo nhân lực chất lượng cao và đổi mới sáng tạo; khẳng định quyền tự chủ là quyền pháp định của cơ sở giáo dục đại học gắn với trách nhiệm giải trình; đổi mới quản trị và phương thức quản lí nhà nước theo hướng chuyên nghiệp, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, ứng dụng công nghệ số trong quản lí; mở rộng, đa dạng hóa nguồn lực, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa công lập và tư thục.

Dự thảo cụ thể hóa sáu nhóm chính sách lớn được Chính phủ thông qua tại Nghị quyết 191/NQ-CP, bao gồm: hoạt động giáo dục đại học; tổ chức và vận hành cơ sở giáo dục đại học; trách nhiệm của Nhà nước; cơ chế bảo đảm chất lượng và hội nhập quốc tế; phát triển đội ngũ; và cơ chế tài chính, điều kiện bảo đảm cho giáo dục đại học.

Một điểm đáng chú ý là dự thảo đề xuất không thành lập hội đồng trường trong cơ sở công lập, đồng thời phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của tổ chức Đảng trong hoạch định chiến lược, công tác cán bộ và phân bổ nguồn lực.

Dự thảo Luật cũng quy định cơ sở giáo dục đại học là trung tâm nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo của quốc gia; gắn kết đào tạo với nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ; mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo sau đại học, đặc biệt ở các lĩnh vực trọng điểm; Đề xuất phân bổ ngân sách theo chất lượng, hiệu quả hoạt động; huy động nguồn lực xã hội cho nghiên cứu, đổi mới sáng tạo; bổ sung chính sách học phí và hỗ trợ tài chính bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục đại học; hoàn thiện chính sách hợp tác và đầu tư nước ngoài…

Lê Vân/Báo Tin tức và Dân tộc