Cấp bách đầu tư để học sinh DTTS không phải 'nuôi ước mơ giữa những bức tường cũ'

Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Nông Thị Hà kiểm tra dự án xây dựng cải tạo, nâng cấp sửa chữa cơ sở hạ tầng của Trường Dự bị đại học Sầm Sơn. Ảnh: Thu Thảo

Ươm mầm giữa những bức tường cũ kỹ

Trường Phổ thông vùng cao (PTVC) Việt Bắc thực hiện nhiệm vụ đào tạo hệ phổ thông dân tộc nội trú và hệ dự bị đại học dân tộc cho con em đồng bào các dân tộc thiểu số. Năm học 2025-2026, nhà trường tuyển hơn 600 chỉ tiêu học sinh (HS) lớp 10 và 250 sinh viên dự bị đại học.

Theo Hiệu trưởng nhà trường - bà Lục Thúy Hằng, từ khi thành lập (năm 1957) đến nay, trường đã đào tạo khoảng 60 nghìn HS dân tộc thiểu số, trong đó có các dân tộc rất ít người như Ngái, Lự, Mảng, Si La, La Chí, La Hủ, Cống, Pu Péo, Bố Y…

“Nhiều thế hệ HS của nhà trường đã trở thành cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước. Hàng nghìn người là cán bộ chủ chốt ở các địa phương, cán bộ giảng dạy ở các cơ sở giáo dục ở khắp các vùng miền trên cả nước” - bà Hằng tự hào cho biết.

Điều khiến bà Hằng trăn trở là hiện nay, giáo viên và HS nhà trường đang “nuôi ước mơ giữa những bức tường cũ kỹ”. Phần lớn cơ sở vật chất của nhà trường được đầu tư từ những năm 1976, một số công trình được xây thêm năm 1990 và năm 2008.

Theo bà Hằng, dù được cải tạo, sửa chữa nhiều lần nhưng các công trình đều đã xuống cấp, một số hạng mục không đảm bảo sử dụng hoặc không đáp ứng yêu cầu dạy và học.

Phòng học của trường xuống cấp, trang thiết bị điện tử dạy học còn thiếu thốn. Ảnh: Thế Toàn

Đây cũng là tâm tư của cô Phùng Thị Hằng - giáo viên bộ môn Tiếng Anh kiêm Bí thư Chi đoàn trường. Là cựu HS khóa 1999-2002, tốt nghiệp đại học trở về mái trường xưa giảng dạy, cô Hằng là người hiểu rõ “chiếc áo” mà Trường PTVC Việt Bắc đang mặc.

“So với thời tôi học cấp 3 thì hiện nay, cơ sở vật chất của trường không thay đổi nhiều, chỉ khác ở chỗ "màu thời gian" đã phủ trên hầu hết các khung cửa, bức tường, từ lớp học đến những căn phòng nội trú” - cô Phùng Thị Hằng tâm sự.

Không chỉ cơ sở vật chất xuống cấp mà trang thiết bị hỗ trợ dạy học cũng không đảm bảo cho hoạt động chuyên môn của nhà trường. Theo hiệu trưởng Lục Thúy Hằng, trường đã được trang bị máy tính để bàn và máy chiếu, nhưng đến nay hầu hết đã hết khấu hao, một số đã hư hỏng.

Khu nội trú “vá víu” từng năm

Ngoài hoạt động dạy và học, cơ sở vật chất của Trường PTVC Việt Bắc cũng không đáp ứng được nhu cầu nội trú của HS. Theo Bí thư Chi đoàn trường - cô Phùng Thị Hằng, mỗi phòng nội trú chỉ có diện tích khoảng 20m2 nhưng lại đang là “tổ ấm” của gần 20 HS.

“Tường, trần bị bong tróc, các thiết bị vệ sinh đã hư hỏng. Chúng tôi lo nhất là hệ thống phòng cháy, chữa cháy của trường chưa được trang bị đồng bộ, nhiều thiết bị đã hư hỏng hoặc không đáp ứng tiêu chuẩn an toàn” - cô Hằng chia sẻ.

Không riêng Trường PTVC Việt Bắc mà đây cũng là thực trạng cơ sở vật chất trường lớp ở 4 trường dự bị đại học trực thuộc Bộ Dân tộc và Tôn giáo; gồm: Trường Dự bị đại học Sầm Sơn, Trường Dự bị đại học Dân tộc Trung ương, Trường Dự bị đại học TPHCM và Trường Dự bị đại học Dân tộc Trung ương Nha Trang.

Trường Dự bị đại học Dân tộc Sầm Sơn (Thanh Hóa) có khoảng 650 HS. 100% HS sinh hoạt nội trú tại 2 khối nhà ký túc xá khu A của trường.

“Ký túc xá gồm khối nhà ở học viên 3 tầng xây dựng năm 1990, khối nhà đa chức năng 3 tầng xây dựng năm 1999. Ngoài yếu tố thời gian thì do trường sát biển nên công trình càng nhanh hư hỏng, xuống cấp” - ông Lê Lâm, Hiệu trưởng nhà trường cho hay.

Tại trường, dù là hành lang hay trong phòng ở thì gạch lát nền, chân tường cũng đã bong tróc. Tường bị thấm và ẩm mốc, trần nhà bung vữa trát, hệ thống cửa nhiều chỗ mục, các tay nắm cửa đều bị hỏng…

“Hệ thống điện, chiếu sáng hỏng; hệ thống thoát nước mưa bị rò rỉ; hệ thống thu sét hỏng; mái tôn, xà gồ bị rỉ sét nghiêm trọng… Các yếu tố này tiềm ẩn nguy cơ tai nạn cho HS bất cứ lúc nào, nhất là vào mùa mưa bão” - ông Lâm nói.

Khu nội trú của Trường Dự bị đại học Sầm Sơn đã xuống cấp nghiêm trọng. Ảnh: Anh Đức

Theo ông Lâm, để bảo đảm an toàn cho HS và hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao, hàng năm, trước khi vào năm học mới, nhà trường đều đề xuất cơ quan chủ quản cấp kinh phí để tu sửa khu nội trú. Năm học 2025-2026, nhà trường đã xây dựng đề án, trình Bộ Dân tộc và Tôn giáo từ tháng 7, với tổng mức đầu tư sơ bộ khoảng 1,85 tỷ đồng.

“Kinh phí này cũng chỉ đủ giúp nhà trường trát lại trần và tường, chống thấm, thay gạch lát nền và sửa chữa hệ thống cửa, điện, nước, nhà vệ sinh; xây bể cấp nước sinh hoạt cho ký túc xá và bổ sung thêm thiết bị phòng cháy chữa cháy” - ông Lâm chia sẻ.

Một lần đầu tư, nhiều năm an tâm

Sự thiếu hụt “đa chiều” còn diễn ra tại 3 trường dự bị đại học khác, nhưng như chia sẻ của ông Lê Lâm, Trường Dự bị đại học Sầm Sơn và Trường PTVC Việt Bắc khó khăn hơn so với 3 trường còn lại.

“Dù vậy, cả 5 trường cùng rất cần sớm được đầu tư, nâng cấp để đáp ứng yêu cầu giáo dục trong tình hình mới” - ông Lâm nói.

Đây cũng là nhận định của ông Nguyễn Văn Đức - Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư chuyên ngành, Bộ Dân tộc và Tôn giáo. Theo ông Đức, không chỉ xuống cấp mà còn do cải tạo, tu sửa nhiều lần nên hạ tầng kỹ thuật của các trường không đồng bộ, không còn phù hợp với nhu cầu sử dụng.

Cách đây 5 năm, việc đầu tư cho các trường dự bị đại học và Trường PTVC Việt Bắc đã được quy định tại Tiểu dự án 2, Dự án 4 của Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 (Chương trình MTQG 1719).

Nhưng tại thời điểm đó, các trường dự bị đại học và Trường PTVC Việt Bắc vẫn đang trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đến năm 2022, các trường mới chuyển giao về Ủy ban Dân tộc (nay là Bộ Dân tộc và Tôn giáo) theo Quyết định số 1127/QĐ-TTg. Do chuyển giao cơ quan chủ quản và một số nguyên nhân khác, việc triển khai đầu tư cho các trường bị trì hoãn.

Ngày 1/3 năm nay, Bộ Dân tộc và Tôn giáo được thành lập. Ngay trong tháng 3 và tháng 4, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đã ký 5 quyết định phê duyệt dự án đầu tư cơ sở vật chất cho các trường.

Tại buổi làm việc với Trường PTVC Việt Bắc nhân dịp dự lễ khai giảng năm học 2025-2026 vào ngày 5/9 vừa qua, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đã giao các vụ, đơn vị liên quan của Bộ phối hợp chặt chẽ với các nhà trường và địa phương để đẩy nhanh tiến độ các dự án đã được phê duyệt.

“Vốn đã được bố trí thì cần làm sớm, làm nhanh, triển khai đầu tư đồng bộ từ cơ sở vật chất đến trang thiết bị dạy học; cố gắng hoàn thành trường lớp mới trong dịp khai giảng năm học tới để giúp học sinh được học tập trong trường lớp khang trang” - Bộ trưởng yêu cầu.

Sỹ Hào