'Hạ nhiệt' xung khắc như thế nào?

Không có gì khó hiểu khi mức độ đáp trả lần này của Iran mạnh mẽ hơn nhiều lần trước. Phía Iran đã dùng ngôn từ "trừng phạt" thay cho "trả đũa". Israel đã làm cho Iran không thể hành động khác.

Thiên hạ có phần ngỡ ngàng khi đến hơn hai tuần sau khi xảy ra vụ việc ám sát thủ lĩnh Hamas tại Iran nhưng phía Iran vẫn chưa hành động. Mỹ, Israel và một số đồng minh khác của Israel liên tiếp đưa ra dự báo về thời điểm Iran tiến hành "cuộc trừng phạt Israel", nhưng rồi vẫn chưa có chuyện gì xảy ra.

Iran chưa hành động gì để trừng phạt Israel xem ra chỉ có thể bởi ba lý do.

Thứ nhất, Iran đang thực thi sách lược "chiến tranh tâm lý trước, trừng phạt bằng tấn công quân sự sau". Iran sẽ tấn công nhưng chưa quyết định khi nào mới tấn công và Israel biết không thể tránh khỏi sẽ bị Iran tấn công nhưng không biết khi nào mới thật sự bị tấn công - tình trạng này chẳng dễ chịu chút nào đối với Israel. Sự trì hoãn tấn công càng kéo dài thì hiệu ứng bất ngờ của cuộc tấn công sẽ càng cao. Đấy cũng còn là một dạng "dĩ dật đãi lao", gây khó chịu nhiều cho Israel và các đồng minh của Israel.

Thứ hai, Iran chắc chắn phải cân nhắc rất chu toàn cuộc trừng phạt Israel vì hành động lần này phải hoàn toàn khác chứ không phải sự lặp lại hành động lần trước. Iran cần thời gian để chuẩn bị kỹ càng vì Israel và đồng minh, đặc biệt là Mỹ, đã phòng thủ chắc chắn hơn trước, lại còn dọa sẽ đánh đòn phủ đầu vào Iran. Ngoài ra, Iran cũng còn cần thời gian để hoàn tất việc phối hợp hành động quân sự với Hamas ở Dải Gaza, Hezbollah ở Lebanon, phe phiến quân người Houthis ở Yemen và các lực lượng, tổ chức vũ trang Hồi giáo theo dòng Shiite ở Iraq và Syria.

Thứ ba, một khi Iran thực hiện cuộc trừng phạt Israel thì Israel có thể sẽ lại phản ứng như lần trước. Ở lần trước, Iran đã không hành động thêm gì nữa sau khi Israel "trả đũa Iran vì đã trả đũa Israel". Nhưng ở lần này, nếu Israel lại trả đũa Iran sau khi bị Iran trừng phạt thì Iran sẽ bị buộc phải hành động nhằm vào Israel. Chuỗi ăn miếng trả miếng lẫn nhau sẽ không dừng. Tức là nguy cơ bùng phát cuộc chiến tranh thực sự giữa Israel và Iran cũng như một cuộc chiến tranh ở khắp khu vực Trung Đông và Vùng Vịnh sẽ rất cao. Vì thế, không chỉ có các đồng minh của Israel và các quốc gia trong khu vực này mà ngay đến cả Iran cũng như Israel đều mong muốn nhanh chóng có được giải pháp ngoại giao giúp ngăn ngừa được việc Iran tiến hành tấn công quân sự trừng phạt Israel, tức là hạ nhiệt cuộc đối địch và xung khắc này. Ngoại giao quốc tế ở khu vực này thời gian qua rất sôi động cũng vì thế.

Vấn đề hiện tại nổi cộm nhất và nan giải nhất ở khu vực này không phải là chuyện chiến tranh giữa Iran và Israel - vì tất cả các bên liên quan đều có lợi ích trong việc ngăn ngừa nó bằng mọi giá - mà là chuyện cuộc chiến tranh ở Dải Gaza giữa Israel và Hamas. Ở đây, trước hết là chuyện ngừng chiến. Iran sẽ không tiến hành trừng phạt Israel nếu Israel và Mỹ nhượng bộ thỏa đáng, giúp Iran gây dựng được hình ảnh và tạo cảm nhận với thế giới là đã đóng vai trò quyết định đối với việc vãn hồi hòa bình, an ninh và ổn định ở Dải Gaza. Cụ thể ở đây là Israel thỏa thuận ngừng chiến và quan hệ của Iran với Mỹ có cải thiện nhất định.

Đại sứ Trần Đức Mậu