Góp ý sửa đổi Hiến pháp 2013 – Trách nhiệm, trí tuệ và khát vọng phát triển đất nước

Vai trò ngày càng rõ nét của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Phát biểu đề dẫn, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hồ Chí Minh Phạm Minh Tuấn khẳng định, Hiến pháp là đạo luật gốc, là nền tảng pháp lý cao nhất điều chỉnh các quan hệ chính trị - pháp lý cơ bản của đất nước. Sau hơn 10 năm thi hành, Hiến pháp năm 2013 đã thể hiện vai trò to lớn trong xây dựng và phát triển đất nước. Đến nay, trước yêu cầu đổi mới toàn diện hệ thống chính trị, cải cách bộ máy Nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia, Quốc hội đã quyết định sửa đổi, bổ sung một số điều nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và định hướng phát triển lâu dài.

Đại biểu dự hội nghị lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Trong đó, việc sửa đổi các quy định liên quan đến MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội là một nội dung trọng tâm. Điều 9 (Dự thảo) khẳng định mạnh mẽ hơn vị trí của MTTQ là bộ phận của hệ thống chính trị do Đảng lãnh đạo, là cơ sở chính trị của chính quyền Nhân dân, là trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đồng thời cụ thể hóa các chức năng: đại diện, giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, phát huy dân chủ và tăng cường đồng thuận xã hội.

Ngoài ra, việc sửa đổi Điều 84 nhằm trao quyền trình dự án luật, pháp lệnh cho Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam là sự khẳng định vai trò ngày càng rõ nét của Mặt trận trong tham gia xây dựng thể chế, phản ánh ý chí, nguyện vọng của Nhân dân bằng hình thức pháp lý cao nhất.

Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hồ Chí Minh Phạm Minh Tuấn phát biểu đề dẫn.

Tại hội nghị, Chủ tịch Hội Luật gia TP Hồ Chí Minh Ung Thị Xuân Hương trình bày nhiều góp ý, trong đó có một số nội dung về chính quyền địa phương (CQĐP). Theo bà Hương, trong dự án Luật Tổ chức CQĐP (sửa đổi) đã khẳng định việc tổ chức CQĐP 2 cấp; trong khi đó, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 lại không nêu rõ vấn đề này, đề nghị nghiên cứu, chỉnh lý quy định tại Điều 111 để khẳng định rõ mô hình tổ chức CQĐP gồm 2 cấp là cấp tỉnh và cấp cơ sở, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, theo đúng tinh thần chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

Đề nghị chỉnh lý quy định tại khoản 2 Điều 111 theo hướng: “CQĐP gồm có HĐND và UBND. Quốc hội quy định CQĐP phù hợp với đặc điểm nông thôn, miền núi, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt” (bỏ cụm từ “đơn vị hành chính”). Trên cơ sở tính chất đặc thù của mỗi địa phương mà có thể tổ chức hoặc không tổ chức HĐND hay UBND.

Cần giữ quy định HĐND có quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND

Hội Luật gia TP cũng đề nghị chỉnh lý quy định tại khoản 2 Điều 112 theo hướng: nhiệm vụ, quyền hạn của CQĐP được xác định trên cơ sở phân cấp, phân quyền rõ ràng giữa chính quyền Trung ương và CQĐP, giữa các cấp CQĐP phù hợp với đặc điểm, nhu cầu của từng cấp chính quyền. Đồng thời, đề nghị giữ quy định đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND tại khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp hiện hành. Vì đây là một cơ chế kiểm soát quyền lực Nhà nước và nội dung này hiện nay chưa phát sinh vướng mắc.

Đại biểu chụp ảnh lưu niệm.

Đồng quan điểm với Hội Luật gia TP về giữ nguyên quy định của Hiến pháp 2013 là đại biểu HĐND có quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND là luật sư Tô Văn Chung, thành viên Hội đồng tư vấn Dân chủ - Pháp luật Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.

Luật sư Chung cho rằng, theo khoản 2 Điều 115 Dự thảo Hiến pháp quy định Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND không chịu sự chất vấn của đại biểu HĐND. Trong khi tại khoản 1 Điều 115 dự thảo Hiến pháp khẳng định: “Đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân địa phương; liên hệ chặt chẽ với cử tri…, trả lời những yêu cầu, kiến nghị của cử tri; xem xét, đôn đốc việc giải quyết khiếu nại, tố cáo…”.

Theo dự án sắp xếp bộ máy thì TAND, Viện KSND cấp huyện không còn, thay vào đó là TAND, Viện KSND khu vực. Do TAND, Viện KSND khu vực không gắn với đơn vị hành chính cụ thể nên không có HĐND ngang cấp để thực hiện quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND.

“Chất vấn là hình thức giám sát trực tiếp, công khai, yêu cầu người bị chất vấn trả lời trực tiếp và chịu trách nhiệm về nội dung trả lời của mình trước đại biểu, cử tri. Như vậy, nếu không được quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND thì đại biểu HĐND sẽ khó có thể trả lời những yêu cầu, kiến nghị của cử tri liên quan đến hoạt động của TAND, Viện KSND. Đặc biệt là trường hợp oan sai hoặc quyết định tố tụng của TAND, Viện KSND mà cử tri bức xúc. Nếu đại biểu HĐND không được quyền chất vấn Chánh án TAND, Viện trưởng Viện KSND thì việc thực hiện giám sát của đại biểu HĐND sẽ không đầy đủ, chưa làm tròn nhiệm vụ với cử tri.

Nhiều góp ý quanh Điều 9 và 10 của Hiến pháp 2013

Còn luật sư Trương Thị Hòa - Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Thương mại TP, cũng có nhiều góp ý. Đối với Điều 9 Hiến pháp năm 2013, luật sư Hòa cho rằng nội dung Dự thảo khoản 1 Điều 9 quy định: “MTTQ Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội…”. Luật sư Hòa đề nghị bổ sung “tổ chức xã hội nghề nghiệp” sau cụm từ “tổ chức xã hội” vì thực tế có nhiều tổ chức xã hội nghề nghiệp được thành lập.

Luật sư Trương Thị Hòa - Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài thương mại TP Hồ Chí Minh.

Luật sư Trương Thị Hòa cũng góp ý sửa đổi, bổ sung quy định về Công đoàn Việt Nam (Điều 10 Hiến pháp năm 2013). Theo luật sư Hòa, việc khẳng định Công đoàn Việt Nam là tổ chức đại diện người lao động (NLĐ) ở cấp quốc gia là phù hợp, đặc biệt trong bối cảnh tồn tại các tổ chức “đội lốt” công đoàn quốc tế. Do đó, đề nghị bổ sung “nghiệp đoàn” sau chữ “công đoàn” vì trên thế giới ngoài tổ chức công đoàn còn có rất nhiều tổ chức nghiệp đoàn. Thuật ngữ “nghiệp đoàn” được nhiều nước sử dụng. Nếu không bổ sung “nghiệp đoàn” sau chữ “công đoàn” trong đoạn “… giữ vai trò nòng cốt trong đối thoại xã hội và là tổ chức đại diện tiêu biểu của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quan hệ quốc tế về công đoàn”, thì thực tế sẽ phát sinh vướng mắc trong quan hệ quốc tế về lao động, người lao động, tổ chức của người lao động.

Ngoài ra, luật sư Trương Thị Hòa cũng đề nghị bỏ cụm từ “tham gia quản lý Nhà nước” vì công đoàn không thể tham gia quản lý Nhà nước. Việc mở rộng thẩm quyền cho công đoàn tham gia quản lý Nhà nước sẽ phát sinh những phức tạp khi có nhiều tổ chức đại diện cho người lao động không phải là tổ chức công đoàn.

Tân Tiến