Góp ý, hoàn thiện chính sách trong Luật Dân số

Hơn 100 đại biểu đại diện cho các bộ, ban, ngành, các tổ chức quốc tế, một số quốc gia trong khu vực; các viện nghiên cứu, các trường đại học và các nhà khoa học trong nước và quốc tế đã tham dự hội thảo “Góp ý, hoàn thiện chính sách trong Luật Dân số và gợi ý chính sách chuyển đổi nhân khẩu học của các nền kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương”. Hội thảo do Cục Dân số - Bộ Y tế phối hợp với Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - Asean tổ chức mới đây.

Theo Cục Dân số, tốc độ gia tăng dân số nhanh đã được khống chế thành công, Việt Nam đã đạt mức sinh thay thế từ năm 2006 và tiếp tục duy trì từ đó đến nay. Cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực. Dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh, Việt Nam đã bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007.

Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt. Dân số đã có sự phân bố hợp lý hơn, gắn với quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, công tác dân số hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức như xuất hiện một số vấn đề dân số thực tiễn nảy sinh, tác động trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đất nước. Mức sinh thay thế chưa thực sự bền vững (số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ là 1,96 con và tỷ lệ tăng dân số là 0,84% năm 2023), xuất hiện xu hướng mức sinh xuống thấp, chênh lệch về mức sinh giữa các vùng, đối tượng chưa được khắc phục.

Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh còn cao (năm 2023, tỷ số giới tính khi sinh là 111,8 bé trai/100 bé gái); già hóa dân số tăng nhanh; chưa có các giải pháp đồng bộ để phát huy hiệu quả lợi thế của thời kỳ cơ cấu dân số vàng và thích ứng với già hóa dân số.

Cùng với đó, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng (năm 2023 là 74,5 tuổi) nhưng số năm sống khỏe mạnh chưa tương xứng; phân bố dân số, quản lý di cư còn nhiều bất cập.

Mặt khác, các yếu tố liên quan đến công tác dân số chưa được lồng ghép một cách hệ thống trong hoạch định, thực thi chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương phát biểu khai mạc hội thảo. Ảnh: TL

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh: “Trong thời gian qua, công tác dân số của Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, công tác dân số hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức như xuất hiện một số vấn đề dân số thực tiễn nảy sinh, tác động trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đất nước. Vì vậy việc xây dựng Luật Dân số thay thế Pháp lệnh Dân số hiện nay là rất cần thiết nhằm tạo cơ sở pháp lý thể chế hóa các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới”.

Các chính sách cơ bản trong Luật Dân số mà Bộ Y tế đang đề xuất trình Chính phủ

Bộ Y tế được giao chủ trì xây dựng Dự án Luật Dân số và đang trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các chính sách của đề nghị xây dựng Luật Dân số. Các chính sách cơ bản trong Luật Dân số mà Bộ Y tế đang đề xuất trình Chính phủ gồm:

(1) Chính sách “Duy trì mức sinh thay thế”.

(2) Chính sách “Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên”.

(3) Chính sách “Thích ứng với già hóa dân số, dân số già”.

(4) Chính sách “Phân bố dân số hợp lý”.

(5) Chính sách “Nâng cao sức khỏe dân số”.

(6) Chính sách “Lồng ghép các yếu tố dân số trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội”.

Các báo cáo tham luận tại hội thảo đến từ các chuyên gia, nhà quản lý trong nước đã giúp các đại biểu tham dự hiểu sâu sắc hơn những nội dung đề xuất trong Luật Dân số.

Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên. Ảnh: TL

Hội thảo đã được nghe chia sẻ về gợi ý chính sách chuyển đổi nhân khẩu học của các nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương, các phương án chính sách thích ứng với xu hướng nhân khẩu học trong lĩnh vực sức khỏe/sức khỏe sinh sản, lao động và kinh tế, ngân sách và cơ chế tài chính. Chia sẻ về lợi tức đầu tư cho kế hoạch hóa gia đình, các chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về xây dựng chính sách, pháp luật về dân số từ các chuyên gia đến từ các nước trong khu vực như Thái Lan, Philippines và các tổ chức quốc tế.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến, trao đổi, chia sẻ của các nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách trong nước và quốc tế về kinh nghiệm trong việc xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật về dân số, gợi ý các chính sách để đảm bảo cho dân số phát triển bền vững và là cơ sở để Cục Dân số, Bộ Y tế tổng hợp, tiếp thu và hoàn thiện dự thảo Luật Dân số trình Chính phủ.

D.Hải