Gỡ rào cản cho cơ chế mua bán điện trực tiếp và lĩnh vực năng lượng tái tạo

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, có sự tham dự của lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương, đại diện sở công thương các tỉnh, thành phố, các tập đoàn năng lượng, hiệp hội, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và khách hàng sử dụng điện lớn. Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long chủ trì.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh, Nghị định 57 và 58 được ban hành từ tháng 3/2025, ngay sau đó Bộ đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn triển khai. Tuy nhiên, thực tế thực hiện cho thấy còn tồn tại khó khăn, vướng mắc, cần tiếp tục rà soát, lắng nghe ý kiến từ địa phương, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan để hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ rào cản, hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy các dự án năng lượng.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long phát biểu tại hội nghị

Ngày 3/3/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 57/2025/NĐ-CP về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữa khách hàng lớn và đơn vị phát điện từ năng lượng tái tạo, gồm hai hình thức:

Qua đường dây kết nối riêng: Hợp đồng mua bán điện do hai bên thỏa thuận, bảo đảm đầy đủ các điều khoản về quyền, nghĩa vụ, giá điện, thanh toán, thời hạn, điều kiện chấm dứt… Ngoài phần điện thương phẩm cung cấp cho khách hàng, sản lượng dư được phép bán lại cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hoặc đơn vị được ủy quyền.

Qua lưới điện quốc gia: Giá điện xác định theo cơ chế thị trường điện giao ngay, dựa trên nguyên tắc vận hành của thị trường bán buôn cạnh tranh.

Song song, Nghị định 58/2025/NĐ-CP với 5 chương, 40 điều, thay thế Nghị định 135/2024/NĐ-CP, tập trung khuyến khích điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và mở đường cho phát triển điện gió ngoài khơi. Điểm mới nổi bật là ưu tiên huy động các dự án có hệ thống lưu trữ điện, đồng thời bổ sung chính sách khuyến khích nghiên cứu, phát triển công nghệ và quy định rõ điều kiện áp dụng ưu đãi.

Ông Phạm Nguyên Hùng - Cục trưởng Cục Điện lực cho biết, việc triển khai hai nghị định bước đầu đã tạo hành lang pháp lý đồng bộ, góp phần thúc đẩy phát triển thị trường điện. Tuy nhiên, quá trình thực hiện phát sinh nhiều phản ánh từ địa phương và doanh nghiệp.

Đối với Nghị định 57, ba nhóm vấn đề còn băn khoăn gồm: Khung giá bán điện trong cơ chế DPPA qua lưới kết nối riêng; Chi phí thanh toán bù trừ chênh lệch trong cơ chế DPPA qua lưới quốc gia; Giấy chứng nhận đăng ký phát triển điện mặt trời mái nhà.

Cục Điện lực nhận định cần xây dựng khung giá phù hợp với Luật Điện lực 2024, đồng thời đánh giá tác động của việc loại bỏ chi phí bù trừ chênh lệch trước khi quyết định. Một số nội dung sẽ được sửa đổi theo thủ tục rút gọn để tạo sự đồng bộ.

Đối với Nghị định 58, hai chính sách quan trọng được nhấn mạnh là phát triển điện mặt trời mái nhà và điện gió ngoài khơi. Nhiều doanh nghiệp kiến nghị mở rộng đối tượng được mua sản lượng dư từ điện mặt trời mái nhà, bổ sung quy định về thiết bị giám sát phù hợp công suất, cũng như đơn giản hóa thủ tục hành chính bằng cách giao UBND cấp xã tiếp nhận thông báo phát triển nguồn điện. Riêng với điện gió ngoài khơi, doanh nghiệp đề nghị làm rõ điều kiện hưởng ưu đãi, quy định về đề án khảo sát và giới hạn diện tích vùng biển.

Tại hội nghị, đại diện các tập đoàn T&T, Trung Nam, Xuân Cầu cùng các địa phương như TP.HCM, Bắc Ninh, Tây Ninh, Đồng Tháp… đồng loạt nêu kiến nghị về khung giá, thủ tục cấp giấy chứng nhận phát triển điện mặt trời mái nhà, cũng như sự cần thiết phải rút ngắn quy trình xét duyệt dự án. Một số ý kiến cho rằng sự chồng chéo giữa các quy định hiện hành đang khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian, chi phí, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư.

Các doanh nghiệp cũng nhấn mạnh rằng việc sớm ban hành khung giá minh bạch và ổn định không chỉ giúp họ yên tâm triển khai dự án mà còn thu hút thêm vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong bối cảnh nhiều tập đoàn toàn cầu yêu cầu sử dụng năng lượng tái tạo để đáp ứng tiêu chuẩn phát thải.

Theo ông Phạm Nguyên Hùng, Cục Điện lực sẽ tổng hợp ý kiến, báo cáo Bộ Công Thương để trình Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung theo thủ tục rút gọn của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 (sửa đổi). Những vấn đề lớn như thẩm quyền tổ chức đấu thầu, mở rộng đối tượng triển khai dự án điện gió ngoài khơi hay cơ chế đàm phán hợp đồng sẽ tiếp tục được nghiên cứu kỹ.

Cục cũng đề nghị các địa phương khẩn trương gửi phản hồi theo Văn bản số 6045/BCT-ĐL ngày 14/8/2025 về việc rà soát khó khăn trong triển khai. EVN được yêu cầu sớm có ý kiến về chi phí thanh toán bù trừ chênh lệch trong cơ chế DPPA qua lưới điện quốc gia để Bộ có cơ sở điều chỉnh.

Phát biểu kết luận, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long khẳng định: “Việc tháo gỡ vướng mắc và hoàn thiện chính sách không chỉ nhằm thúc đẩy dự án năng lượng tái tạo, mà còn hướng tới mục tiêu xa hơn là hình thành thị trường điện cạnh tranh minh bạch, bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế và cam kết giảm phát thải của Việt Nam”.

Hội nghị đã khép lại với sự đồng thuận cao từ các bên tham dự. Sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và địa phương được kỳ vọng sẽ là chìa khóa để cơ chế mua bán điện trực tiếp và chính sách năng lượng tái tạo đi vào thực tiễn, góp phần đưa Việt Nam trở thành điểm sáng về chuyển dịch năng lượng trong khu vực.

Kim Ngân