Gỡ nút thắt với ngành hàng lúa gạo

Thứ trưởng Bộ NN-MT Trần Thanh Nam cho biết, diện tích gieo sạ năm nay dự kiến đạt 7 triệu ha, giảm 132.000 ha so với năm 2024. Sản lượng lúa vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) dự kiến đạt hơn 24 triệu tấn; riêng vụ đông xuân dự kiến gần 10,7 triệu tấn. Hai tháng qua, giá thu mua lúa trong nước có xu hướng giảm mạnh so với những tháng cuối năm và cùng kỳ 2024.

Ghi nhận tại vùng ĐBSCL, lúa tươi IR 50404 hiện có giá chỉ còn 5.400-5.500 đồng/kg, OM 5451 có giá 5.600-5.800 đồng/kg, Đài Thơm 8, OM18 được thương lái thu mua chỉ còn 6.200-6.300 đồng/kg, ST24 có giá 8.200-8.300 đồng/kg (giảm khoảng 2.200-2.700 đồng/kg so với mức giá bình quân của năm 2024).

Giá lúa gạo giảm nhưng nông dân vẫn đảm bảo đạt khoảng 30% lợi nhuận.

Nông dân Lê Văn Tám (ngụ huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ) cho hay: Gia đình canh tác giống lúa Đài Thơm 8 trong vụ đông xuân và vừa bán cho thương lái với giá 6.300 đồng/kg. "Tôi vừa thu hoạch 2 ha lúa với năng suất 7,5 tấn/ha. Giá lúa từ đầu vụ đông xuân đến nay giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, với giá này tôi vẫn có lãi khoảng 2.000 đồng/kg do làm ruộng nhà", ông Tám nói.

Nông dân Trần Vũ Chí (ngụ xã Tân Công Sính, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp) cho biết, gia đình có 3ha lúa giống Đài Thơm 8 trong vụ đông xuân 2025. Trong khi giá lúa Đài Thơm 8 của người dân xung quanh chỉ bán được từ 6.600-6.700 đồng/kg, anh Chí bán được với giá 7.700 đồng/kg và được doanh nghiệp bao tiêu xuất khẩu. Theo tính toán, cuối vụ anh Chí đạt lợi nhuận hơn 30 triệu đồng/ha.

Theo Bộ NN-MT, xuất khẩu gạo trong 2 tháng đầu năm ước đạt 1,1 triệu tấn (tăng 5,9%), giá trị đạt 613 triệu USD (giảm 13,6%). Giá gạo xuất khẩu trung bình ước đạt 553,6 USD/tấn, giảm 18,3% so với cùng kỳ. Trong những ngày đầu tháng 3, giá gạo xuất khẩu tiếp tục giảm mạnh ở mức 310 USD/tấn đối với gạo 100% tấm; gạo 5% tấm giá XK 393 USD/tấn; gạo 25% tấm là 367 USD/tấn. Philippines, Bờ Biển Ngà và Gana là 3 thị trường XK lớn của Việt Nam.

Nguyên nhân giá gạo giảm bởi các yếu tố như nguồn cung gạo thế giới tăng tạo áp lực lên thị trường toàn cầu, nhu cầu nhập khẩu giảm và chưa có dấu hiệu phục hồi trong thời gian ngắn hạn, Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo và quay lại thị trường xuất khẩu với sản lượng dồi dào. Theo nhiều lãnh đạo doanh nghiệp xuất khẩu gạo, 80% gạo xuất khẩu của Việt Nam ở phân khúc chất lượng cao nên mức độ ảnh hưởng về giá do gạo của Ấn Độ quay trở lại thị trường (chủ yếu là chất lượng thấp) chỉ là tạm thời.

Ông Phạm Thái Bình, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An nhìn nhận gạo Việt Nam có phân khúc riêng. Cốt lõi nhất là liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ, lúa gạo Việt Nam sẽ không còn tình trạng "được mùa mất giá, được giá mất mùa". Nông dân yên tâm sản xuất vì đã được bao tiêu đầu ra với giá cả ổn định, ngân hàng thì sẵn sàng giải ngân.

Theo ông Vương Quốc Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng, tình hình tiêu thụ lúa ở địa phương vẫn diễn biến như kỳ vọng. Nông dân trồng lúa thơm và lúa đặc sản như ST25 được doanh nghiệp, thương lái mua cao hơn cùng kỳ. Ghi nhận tại tổ hợp tác sản xuất lúa ST25 ở thị xã Ngã Năm (tỉnh Sóc Trăng), các thành viên tổ hợp tác đã thu hoạch được khoảng 70% trong tổng số 27ha và bán được với giá 8.900 đồng/kg cho doanh nghiệp bao tiêu. Bà Nguyễn Thị Ngọc Điệp làm Tổ trưởng Tổ hợp tác cho biết, với mức giá trên và năng suất 7,6 tấn/ha, nông dân đạt lợi nhuận bình quân 50 triệu đồng/ha.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam phân tích năm 2024, giá lúa tăng quá cao, lên tới 9.000 đồng/kg, giúp người nông dân hưởng lợi. Năm nay tuy giá lúa giảm nhưng nông dân vẫn có lời. Giá thành sản xuất vụ đông xuân từ 3.800-4.300 đồng/kg, trong khi giá lúa 5.400-5.500 đồng/kg, nông dân vẫn có lợi nhuận 30% trở lên.

Ngoài ra, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo cần vận động doanh nghiệp tăng cường thu mua lúa cho nông dân. Năng lực kho chứa của các doanh nghiệp hiện nay còn trên 6,7 triệu tấn. Còn nhiều doanh nghiệp nhỏ có kho từ 1.000 tấn trở xuống.

Ông Nguyễn Ngọc Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) nhận định việc giá lúa gạo giảm là do xu hướng của thế giới. Trong 1,1 triệu tấn gạo xuất khẩu trong 2 tháng qua, gạo chất lượng cao chiếm đến 80%. Vì vậy, ở phân khúc thị trường gạo chất lượng cao này, Việt Nam không cạnh tranh nhiều với Ấn Độ và Thái Lan.

Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho rằng vấn đề quan trọng lúc này là tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nhất là về vốn. Việc doanh nghiệp chào bán giá thấp là do hạn mức và thời gian vay vốn ngắn. Điều này buộc họ phải bán để quay vòng vốn và không có nguồn tiền mua dự trữ.

Những dự báo, đánh giá về nhu cầu gạo trên thế giới cho thấy triển vọng tốt đối với lúa gạo Việt Nam, có thương hiệu, phân khúc riêng. Tại hội nghị về sản xuất, thị trường lúa gạo mới đây được tổ chức ở TP Cần Thơ, Bộ trưởng Bộ NN-MT Đỗ Đức Duy nhận định tình hình khó khăn có thể sẽ trở lại bình thường sau khoảng 3 tháng nữa, có thể là giữa cho đến cuối quý 2, bởi nhu cầu nhập khẩu các nước sẽ tăng lên. Ngoài ra, đánh giá của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ cho thấy là năm nay các chỉ số về lúa gạo vẫn tăng cả về quy mô sản xuất, nhu cầu và lượng tồn kho.

Văn Vĩnh