Gỡ 'nút thắt' đất đai: Đòn bẩy quan trọng cho hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam, doanh nghiệp lớn cam kết dùng quỹ đất 1.000 ha hỗ trợ SME

Rào cản từ quy hoạch và sự bất ổn về giá

Tại Phiên đối thoại chuyên đề “Khởi nghiệp - Đổi mới sáng tạo” trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam (VPSF) 2025 diễn ra vào chiều 15/8, đại diện các doanh nghiệp đã thẳng thắn chỉ ra những khó khăn cố hữu trong việc tiếp cận nguồn lực đất đai, một yếu tố có tính quyết định đến sự phát triển của các doanh nghiệp SME và startup.

Bà Phạm Thị Bích Huệ, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam và cũng là Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Western Pacific, đã phân tích sâu về một nghịch lý lớn. Về mặt chính sách, Nhà nước đã có các quy định hỗ trợ như Nghị quyết 68, yêu cầu mỗi khu công nghiệp (KCN) phải dành một tỷ lệ đất nhất định cho doanh nghiệp SME. Tuy nhiên, việc triển khai trên thực tế gần như bất khả thi. Nguyên nhân đến từ các rào cản về quy hoạch chi tiết 1/500, 1/2000, vốn phân chia đất KCN thành những lô lớn từ 2-3 ha, không phù hợp với nhu cầu thuê chỉ vài nghìn mét vuông của startup. Việc điều chỉnh quy hoạch để chia nhỏ lô đất là một thủ tục phức tạp, mất từ 8 tháng đến một năm, khiến các chủ đầu tư KCN không mặn mà. "Doanh nghiệp quan tâm đến cơ chế thông thoáng hơn là hỗ trợ tài chính", bà Huệ nhấn mạnh.

Cùng chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Văn Cường, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần tập đoàn HTQ, cho biết sự bất ổn của giá đất đang là một thách thức nghiêm trọng. Ông chỉ ra thực tế giá đất có thể tăng gấp 10 lần trong 5 năm, gây khó khăn cực lớn cho doanh nghiệp trong việc hoạch định kế hoạch sản xuất kinh doanh dài hạn. Thêm vào đó, việc mỗi tỉnh có một cách xác định giá khác nhau tạo ra sự bất cập và môi trường đầu tư thiếu nhất quán. Ông Cường cũng cho rằng các địa phương cần có nguyên tắc cụ thể về tiếp cận đất và phải công khai quỹ đất còn lại dành cho SME để doanh nghiệp có thông tin.

Kiến nghị chính sách và giải pháp từ doanh nghiệp

Trước những thách thức trên, các doanh nhân đã đưa ra nhiều kiến nghị và giải pháp cụ thể, thể hiện sự chủ động trong việc tìm kiếm lời giải. Về mặt chính sách, ông Lê Văn Cường đề xuất Chính phủ cần xây dựng một nguyên tắc chung để xác định giá đất, áp dụng thống nhất cho tất cả các tỉnh thành. Ông cũng kiến nghị về một chính sách giá đất ổn định theo chu kỳ 5-10 năm. "Giá ban đầu có thể cao cũng không sao, nhưng sự ổn định là yếu tố quan trọng nhất để doanh nghiệp có thể yên tâm đầu tư", ông Cường nêu quan điểm.

Từ góc độ của một doanh nghiệp sở hữu quỹ đất công nghiệp, bà Phạm Thị Bích Huệ đưa ra một giải pháp mang tính thị trường và chủ động hơn. Bà cho rằng doanh nghiệp không nên quá trông đợi vào việc Nhà nước giảm giá hay cấp đất, bởi phần lớn đất trong các KCN hiện thuộc sở hữu của doanh nghiệp tư nhân. Do đó, việc tiếp cận sẽ khả thi hơn thông qua cơ chế thương mại, trao đổi trực tiếp.

Để hiện thực hóa giải pháp này, bà Huệ cho biết Western Pacific, với quỹ đất khoảng 1.000 ha tại Bắc Ninh, Bắc Giang và Hà Nam, sẵn sàng tiên phong. Công ty sẽ tập hợp nhu cầu thuê đất diện tích nhỏ của các doanh nghiệp, từ đó thành lập đội ngũ quy hoạch riêng để chia nhỏ các lô đất, phục vụ cộng đồng doanh nghiệp với mức giá ưu đãi nhất. Đây được xem là một hướng đi mới, thể hiện sự chủ động của các doanh nghiệp lớn trong việc hỗ trợ và xây dựng một hệ sinh thái kinh doanh bền vững.

Khánh Ly