Gỡ khó cho hộ kinh doanh trước vấn nạn hàng giả và tuân thủ thuế

Tọa đàm do Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập - Cơ quan ngôn luận của Trung ương Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa tổ chức với mong muốn lắng nghe tiếng nói từ thực tiễn; đồng thời kết nối góc nhìn của cơ quan quản lý, chuyên gia và đại diện cộng đồng doanh nghiệp.

Tham dự tọa đàm có đại diện các cơ quan quản lý, chuyên gia kinh tế, cơ quan thực thi pháp luật và cộng đồng hộ kinh doanh, nhằm cùng trao đổi, đối thoại thẳng thắn về những vấn đề nổi cộm mà khu vực hộ kinh doanh đang phải đối mặt, đặc biệt là áp lực từ yêu cầu tuân thủ thuế ngày càng khắt khe và tình trạng hàng giả, hàng nhái gây thiệt hại nghiêm trọng đến uy tín, doanh thu.

Tọa đàm cũng có phiên thảo luận mở với sự góp tiếng từ Hiệp hội doanh nghiệp, chính các hộ kinh doanh, cửa hàng bán lẻ, tiểu thương truyền thống… nhằm tạo đối thoại hai chiều, thực chất giữa chính sách và thực tiễn.

Toàn cảnh Tọa đàm “Hộ kinh doanh trước vấn nạn hàng giả và tuân thủ thuế” ngày 22/6. (Ảnh: Hồng Châu)

Hơn 5000 cửa hàng buộc phải đóng cửa do lo ngại xuất xứ

Phát biểu tại Tọa đàm, TS. Tô Hoài Nam – Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam khẳng định, hàng giả không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng và các hộ kinh doanh chân chính, mà còn làm méo mó thị trường và thất thu ngân sách. Song song đó, việc thực thi nghĩa vụ thuế đang gặp không ít trở ngại – từ thiếu thông tin, thiếu hỗ trợ đến sự phức tạp của các quy định pháp lý.

“Chúng tôi tin rằng, các giải pháp sẽ trở nên thiết thực hơn khi được xây dựng từ chính thực tế – từ kinh nghiệm, khó khăn và cả kiến nghị trực tiếp của những người trong cuộc. Tại Tọa đàm, chúng tôi mong muốn được lắng nghe không chỉ từ phía cơ quan quản lý và chuyên gia, mà đặc biệt là từ chính các hộ kinh doanh, doanh nghiệp về những giải pháp để khơi thông dòng chảy kinh doanh.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, dù có cách tiếp cận khác nhau, nhiều quốc gia đều đang hướng tới mục tiêu chung: hiện đại hóa quản lý thuế, bảo vệ môi trường kinh doanh lành mạnh. Tại Việt Nam, nhiều chính sách hỗ trợ đã được Quốc hội và Chính phủ ban hành kịp thời đều hướng đến kết quả minh bạch hóa nguồn gốc hàng hóa, cải tiến hệ thống thuế, áp dụng công nghệ và tăng cường hỗ trợ là những nền tảng quan trọng giúp hộ kinh doanh chuyển mình bền vững”, ông Tô Hoài Nam cho hay.

Ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) chia sẻ thông tin tại Tọa đàm. (Ảnh: Hồng Châu)

Ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, cả nước có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh, sử dụng khoảng 9 triệu lao động, chiếm 37,5% tổng số lao động toàn quốc. Trung bình, mỗi hộ kinh doanh có dưới 3 lao động. Trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2017, mức đầu tư bình quân vào mỗi hộ kinh doanh vào khoảng 120 triệu đồng, với nguồn vốn trung bình khoảng 200 triệu đồng/hộ. Doanh thu bình quân của mỗi hộ cũng ở mức tương đối ổn định, phù hợp với quy mô và đặc thù mô hình.

Thực hiện Công điện số 65 về tăng cường công tác quản lý thị trường, Cục Quản lý thị trường đã chỉ đạo các lực lượng trên toàn quốc thực hiện đợt cao điểm kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi gian lận thương mại, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm chức năng, thực phẩm không rõ nguồn gốc...

Kết quả, trong tháng cao điểm lần đầu kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý hơn 4.000 vụ việc, trong đó có trên 3.000 vụ vi phạm đã được xử lý nghiêm minh.

“Tác động từ đợt cao điểm này cũng gây ra nhiều chuyển động trên thị trường. Theo thống kê sơ bộ, có khoảng 5.500 cửa hàng buộc phải đóng cửa. Ngoài ra, phần lớn nguyên nhân của việc này xuất phát từ tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan, không có nguồn gốc xuất xứ nên các hộ kinh doanh đóng cửa để né tránh kiểm tra”, ông Tuấn thông tin.

Giải pháp nào cho các hộ kinh doanh?

Theo TS. Tô Hoài Nam trong thời gian gần đây, những thay đổi liên quan đến hóa đơn điện tử, chính sách thuế và minh bạch nguồn gốc hàng hóa đang trở thành mối quan tâm lớn của cộng đồng hộ kinh doanh trên cả nước. Từ thành thị đến nông thôn, từ sạp hàng nhỏ trong chợ truyền thống đến các cửa hàng bán hàng online đều có chung băn khoăn việc tuân thủ đúng và duy trì việc kinh doanh ổn định.

Từ thực tế doanh nghiệp, ông Đinh Xuân Dương - Chủ tịch Công ty FLYG ENTERTAIMENT đã chia sẻ về xu hướng chuyển đổi số và phát triển kinh doanh qua truyền thông và thương mại điện tử. Các làng nghề cũng gặp nhiều khó khăn, nhiều sản phẩm tốt không được tiếp cận thông tin tới khác hàng, không biết cách làm video hấp dẫn trên tiktok, reels hay trên shorts để tiếp cận và có được niềm tin khách hàng. Giải pháp “Doanh chủ - Làm nhân hiệu” được ông đưa ra trong buổi tọa đàm là một xu hướng thời thượng giúp tối ưu chi phí và hiệu quả trong kinh doanh.

Ông Đoàn Anh Dũng - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần xuất nhập khẩu xây dựng Hoàng Mai chia sẻ thách thức lớn nhất mà Công ty cổ phần xuất nhập khẩu xây dựng Hoàng Mai và các doanh nghiệp khác đang phải đối mặt là tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan trên thị trường.

Để giải quyết vấn đề này, định hướng phát triển của doanh nghiệp trong thời gian tới là đưa công nghệ robot tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến nhất thế giới về sản xuất tại Việt Nam nhằm nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm; tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng, từ đó thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp sản xuất chân chính.

Ông Đoàn Anh Dũng bày tỏ mong muốn tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng, từ đó thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp sản xuất chân chính. Điều này rất cần có sự hỗ trợ từ cơ quan quản lý.

Bà Lê Thị Duyên Hải - Phó Tổng Thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam cho rằng, còn hàng triệu hộ hoạt động theo mùa vụ, và một phần lớn trong số đó chưa đăng ký kinh doanh hoặc chỉ đơn thuần đến cơ quan thuế xin cấp mã số thuế để hợp thức hóa hoạt động. Thực tế này khiến việc quản lý doanh thu và thu thuế của cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn, nhất là trong bối cảnh hóa đơn vẫn chưa được sử dụng phổ biến ở cấp hộ kinh doanh. Một trong những nguyên nhân được bà Hải phân tích, đó là: Nhiều hộ cho rằng nếu trở thành doanh nghiệp sẽ phải đóng thuế cao hơn, thực hiện nhiều thủ tục rườm rà, trong khi lợi ích chưa rõ ràng.

Những thay đổi liên quan đến hóa đơn điện tử, chính sách thuế và minh bạch nguồn gốc hàng hóa đang trở thành mối quan tâm lớn của cộng đồng hộ kinh doanh trên cả nước. (Nguồn: Báo Thanh Niên)

Cùng bàn về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Phúc - Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội - cho hay, khu vực hộ kinh doanh hiện chiếm tỷ trọng rất lớn trong nền kinh tế cả về số lượng, lao động lẫn tiềm lực đóng góp. Trong thời gian qua, hàng loạt văn bản chính sách đề cập đến vai trò của hộ kinh doanh. Tuy nhiên, sau hơn ba thập kỷ, việc ban hành một đạo luật riêng dành cho hộ kinh doanh vẫn chưa thành hiện thực.

Theo ông Tuấn, Bộ Công Thương cũng như cá nhân Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước hoàn toàn ủng hộ vai trò của hộ kinh doanh trong nền kinh tế và nhận thức rõ đây là lực lượng quan trọng. Tuy nhiên, hiện vẫn còn khoảng 2 triệu cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ, chưa có hành lang pháp lý cụ thể để quản lý và đánh giá đúng thực lực của đội ngũ này. Không ít trường hợp là các thương nhân không đăng ký địa chỉ kinh doanh, hoạt động không chính thức, nhưng quy mô thực tế còn lớn hơn cả hộ kinh doanh truyền thống.

“Trong bối cảnh xây dựng khung pháp luật, có một thực tế là khi xây dựng thể chế cho hộ kinh doanh, cần phải tham chiếu xu hướng và thông lệ quốc tế. Về nghĩa vụ pháp lý, quyền lợi và trách nhiệm, chúng ta đang đi theo một hướng rất phù hợp, song cần có điều chỉnh linh hoạt để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp chính thức, từ đó hưởng lợi ích lớn hơn và phát triển bền vững. Bộ Tài chính hiện đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan nghiên cứu dự thảo Luật Kinh doanh cá thể, nhằm tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ và thuận lợi cho nhóm đối tượng này”, ông Tuấn thông tin thêm.

Về minh bạch hóa thị trường, Bộ Công Thương và Cục Quản lý thị trường đang nghiên cứu nhiều giải pháp toàn diện, trong đó tập trung vào truy xuất nguồn gốc hàng hóa, đặc biệt là hàng hóa đầu vào. Một đề án lớn hiện nay về truy xuất nguồn gốc đang được xây dựng, tuy nhiên chúng tôi cũng ý thức rằng việc triển khai sẽ gặp thách thức như tem giả, mã truy xuất giả, đòi hỏi các phương án kỹ thuật và cơ chế phối hợp chặt chẽ hơn.

“Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục cung cấp cơ chế, chính sách hỗ trợ, như xúc tiến thương mại, đồng hành cùng hiệp hội và các hộ kinh doanh nhằm đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật hiện hành, đồng thời lắng nghe, tiếp thu các ý kiến góp ý chính sách từ thực tiễn, để hoàn thiện thể chế phù hợp và hiệu quả hơn nữa”, ông Tuấn đề xuất.

Được biết, những giải pháp kiến nghị, phản hồi của các đại diện doanh nghiệp, hộ kinh doanh sẽ là cơ sở để Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đề xuất, kiến nghị đến Chính phủ, Quốc hội, các bộ ngành… từng bước hoàn thiện chính sách, xây dựng một môi trường pháp lý công bằng, minh bạch, khuyến khích kinh doanh chân chính và bảo vệ quyền lợi chính đáng của hộ kinh doanh và người tiêu dùng.

Hồng Châu