Giúp con hiểu được ý nghĩa của việc học

Cha mẹ hãy giúp con trẻ nhận ra rằng học là để khám phá tri thức, từ đó tìm kiếm niềm vui trong việc học. Ảnh: M&C.

Mỗi tối, cô bé 7 tuổi Điềm Điềm đều tắm cùng mẹ. Đối với Điềm Điềm, đây là khoảng thời gian hiếm hoi trong ngày mà mẹ dành cho cô, nên cô bé luôn tranh thủ tâm sự với mẹ, khi thì kể về những chuyện xảy ra ở trường, khi thì chia sẻ những ý tưởng kỳ lạ của mình.

Tối đó, khi đang tắm, mẹ hỏi Điềm Điềm: “Điềm Điềm, mai là thi giữa kỳ rồi nhỉ? Mai con thi Văn và Toán, vậy có thi cả tiếng Anh không?” Điềm Điềm đáp lại: “Chỉ kiểm tra Văn thôi mẹ, không kiểm tra Toán ạ”. Mẹ ngạc nhiên hỏi: “Sao lại không thi Toán?” Điềm Điềm nghiêm túc trả lời: “Mẹ ơi, con thấy thầy Hà dạy Toán nói rất đúng, rất có lý".

Mẹ tuy không tin lắm về việc không thi Toán nhưng vẫn tò mò: “Thế ư? Thầy Hà đã nói gì mà con thấy có lý vậy?” Điềm Điềm không nghịch nước nữa, trịnh trọng giải thích: “Thầy Hà nói kiểm tra không quan trọng, thầy không bắt bọn con phải làm đúng hết. Quan trọng nhất là biết áp dụng những gì đã học vào thực tế. Thế nên thầy Hà bảo môn Toán không cần kiểm tra giữa kỳ".

Nghe Điềm Điềm thuật lại quan điểm của thầy giáo một cách rõ ràng và chính xác, mẹ thầm khâm phục: “Cô nhóc này sau vài ngày uốn nắn đã biết chú ý lắng nghe thầy cô hơn rồi!”

Dứt lời, Điềm Điềm lại quay sang nghịch nước, nhưng trong lòng mẹ thì không sao bình tĩnh được. Những ngày qua, vì thành tích bài kiểm tra thử môn Toán của Điềm Điềm không tốt, toàn mất điểm vì cẩu thả, mẹ đã nhiều lần nghiêm khắc phê bình Điềm Điềm. Mỗi lần như vậy, Điềm Điềm đều khóc rất tội nghiệp.

Nếu một giáo viên dù gánh trên vai trách nhiệm giáo dục lớn lao, vẫn có thể dạy học sinh rằng việc học phải đi đôi với thực hành, rằng đạt được 100 điểm không phải điều quan trọng nhất, mà quan trọng là có thể áp dụng những gì đã học vào thực tế, vậy thì thay vì chỉ tập trung vào điểm số, có lẽ cha mẹ cũng nên dành nhiều sự quan tâm hơn đến quá trình trưởng thành của con.

Ngày nay, nhiều bậc phụ huynh rất lo lắng về thành tích học tập của con, luôn mong muốn con đạt điểm cao và suôn sẻ trong quá trình học hành. Tuy nhiên, nếu một đứa trẻ chỉ chăm chăm học để đạt điểm cao mà không biết cách áp dụng những kiến thức đã học, hoặc chỉ tuân theo những mục tiêu cha mẹ đặt ra mà không có chính kiến và quan điểm riêng, thì đứa trẻ đó sẽ dần trở thành một cỗ máy học tập.

Những đứa trẻ này học hành vì áp lực từ cha mẹ chứ không phải do sự chủ động của bản thân, và do đó, khó có thể tìm thấy niềm vui trong học tập cũng như khó duy trì động lực học tập lâu dài.

Cha mẹ thương con thì phải nghĩ đến tương lai xa hơn cho trẻ. Nhiều phụ huynh hiện nay đã hy sinh mọi việc, mỗi tối ngồi kèm cặp và giúp con hoàn thành bài tập về nhà. Nhưng thử hỏi, cha mẹ có thể kèm cặp con đến bao giờ? Cùng lắm là hết cấp ba mà thôi. Những đứa trẻ được cha mẹ giám sát sát sao như vậy sẽ trở nên buông thả khi vào đại học, lúc không còn cha mẹ ở bên cạnh nữa.

Như trường hợp một cậu bé được bố mẹ kèm cặp kỹ lưỡng từ lớp một, nhưng khi vào đại học, cậu ngày càng chìm đắm vào việc chơi game, kéo dài thời gian học đến hai năm mà vẫn không tốt nghiệp. Điều này khiến bố mẹ cậu rất đau lòng, nhưng họ không nhận ra rằng chính sự kèm cặp quá mức của mình đã đẩy cậu vào tình cảnh hiện tại.

Muốn đạt được hiệu quả giáo dục bền vững, cha mẹ cần hết lòng giúp con hình thành thói quen học tập tốt và khơi dậy động lực học tập bên trong trẻ. Khi trẻ đã xây dựng được thói quen học tập lành mạnh, các em sẽ tự giác, chủ động học tập. Đồng thời, khi được khơi dậy động lực, trẻ sẽ cảm thấy hứng thú với việc học, từ đó tạo nên nguồn động lực ổn định.

Một khi đã có động lực và thói quen học tập tốt, trẻ sẽ không chỉ kiên trì, chủ động trong việc học mà còn có thái độ đúng đắn, coi việc học là của chính mình. Điều này không chỉ giúp trẻ cải thiện hiệu quả học tập mà còn mang lại sự trưởng thành thực sự.

Cha mẹ cần nhận ra rằng quá trình trưởng thành của con quan trọng hơn thành tích học tập. Đối với trẻ tiểu học, việc thành tích lên xuống là hoàn toàn bình thường. Trẻ có thể mắc lỗi nếu gặp phải những dạng bài tập chưa quen thuộc, dẫn đến thành tích giảm sút.

Ngược lại, nếu được làm nhiều dạng bài tập mới và mở rộng kiến thức ngoài chương trình, trẻ có thể cải thiện điểm số. Tuy nhiên, điều này không hẳn phản ánh năng lực học tập thực sự của trẻ, mà chỉ là kết quả của việc “bơi trong biển đề”, nghĩa là các em phải làm quá nhiều đề thi và dạng bài tập khác nhau.

Khi cha mẹ cố gắng nâng cao kết quả học tập của con, việc chỉ tập trung vào chiến thuật “bơi trong biển đề” là chưa đủ mà cần phải thực hiện thêm những điều sau: Thứ nhất, giúp trẻ hình thành thái độ học tập đúng đắn và nhận thức rõ tầm quan trọng của việc học. Thứ hai, hướng dẫn trẻ phát triển lối tư duy đúng đắn, kích thích khả năng tư duy đa chiều, từ đó tạo thói quen tư duy thường xuyên. Thứ ba, xây dựng sự tự tin cho trẻ và giúp trẻ hiểu rằng “có công mài sắt, có ngày nên kim”. Thứ tư, khuyến khích trẻ áp dụng những kiến thức đã học vào thực tế và kiên trì trong quá trình trưởng thành.

Chỉ khi cha mẹ thực hiện được 4 điều này, trẻ mới có thể tiến bộ và cải thiện rõ rệt, đồng thời cha mẹ cũng sẽ cảm thấy việc nuôi dạy con trở nên nhẹ nhàng hơn.

Phàn Tổ An/ Skymomy & NXB Dân trí