Giữ rừng từ mạch nước Đồng Xung

Để có được sự đổi thay ấy, những người kiểm lâm của Ban Quản lý rừng phòng hộ Bắc Trà My đã âm thầm nhiều năm trời “cầm tay chỉ việc”, góp sức kéo dân xuống đồng thay vì lên núi phát nương đốt rẫy, giúp giữ màu xanh của núi rừng Trà My.

Từ bám rừng đến giúp dân bám đất

Dù hiện đang chờ quyết định tổ chức mới sau khi tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng sáp nhập, những cán bộ kiểm lâm của Ban quản lý rừng phòng hộ Bắc Trà My (cũ) vẫn kiên trì bám địa bàn. Không chỉ giữ rừng, họ còn bền bỉ đồng hành với đồng bào Ca Dong mở ruộng trồng lúa nước, cải thiện sinh kế và thay đổi tư duy sản xuất của bà con với một cách làm đầy tính nhân văn giúp dân bám đất để giữ rừng.

Cán bộ kiểm lâm tuần tra, bảo vệ rừng Trà My Ảnh: H.Q

Với hơn 29.900 ha đất rừng được quản lý, riêng xã Trà Giác (cũ) đã có hơn 5.900 ha rừng tự nhiên thuộc diện chi trả dịch vụ môi trường rừng. Thôn 3 xã Trà Giác một địa bàn khó khăn của xã bảo vệ hơn 980 ha rừng, nơi người dân xưa nay quen lối sản xuất nương rẫy, đốt rừng lấy đất, nhận thức pháp luật còn hạn chế.

Công tác tuyên truyền pháp luật đã được thực hiện nhiều năm, song việc tiếp nhận và chuyển biến trong ý thức của người dân chưa triệt để. Việc phá rừng, lấn chiếm đất rừng từng là thực trạng nhức nhối. Ban quản lý rừng đứng trước yêu cầu cấp thiết: Phải làm gì đó khác hơn, hiệu quả hơn.

Sau khi khảo sát, nghiên cứu địa bàn, Ban Quản lý rừng phòng hộ Bắc Trà My (cũ) đã xây dựng chuyên đề: “Vận động nhân dân khai hoang, phục hóa, mở rộng diện tích canh tác lúa nước, không lấn chiếm đất rừng để sản xuất lúa rẫy”. Giải pháp này mang tính chiến lược giúp người dân sống gần rừng có thể canh tác ổn định ngay tại chỗ, vừa đảm bảo sinh kế, vừa không xâm hại rừng tự nhiên.

Họ không chỉ tuyên truyền suông, mà “cầm tay chỉ việc”, ở cùng, làm cùng, hướng dẫn cụ thể cách làm lúa nước hai vụ, trồng hoa màu theo mùa vụ. Những cán bộ kiểm lâm xắn tay áo, đào mương, dựng bờ, khai hoang cùng dân.

Từ năm 2023, mô hình được khởi động tại thôn 3b, xã Trà Giác. Đơn vị cử ông Nguyễn Xuân Thành, một hộ dân tích cực làm tổ trưởng, phối hợp cùng tổ bảo vệ rừng do ông Ngô Quang Trung phụ trách. Với sự vận động, tuyên truyền bà con trong thôn phát dọn, hợp nhất những con suối thành một dòng dẫn nước vào ruộng.

Khu vực Đồng Xung được chọn làm nơi thí điểm. Sau nhiều tháng cày xới, vệ sinh đồng ruộng và cải tạo đất, hơn 1,1 ha ruộng nước đã được hình thành. Mùa vụ đầu tiên đã thu về 4.700 kg lúa điều mà người dân nơi đây “chưa bao giờ dám nghĩ tới”.

Ðổi thay lớn từ những điều nhỏ

Ông Châu Minh Ninh (nguyên Giám đốc Ban quản lý rừng phòng hộ Bắc Trà My, vừa chuyển công tác sau quá trình sáp nhập) là người có thời gian gắn bó địa bàn và cùng anh em đơn vị triển khai mô hình này. Ông Ninh chia sẻ: “Đồng bào nghèo, không vốn, không kỹ thuật thì mình phải ở cạnh, cầm tay chỉ việc. Cán bộ không thể chỉ nói. Từ năm 2022, chúng tôi thống nhất trong chi bộ đơn vị cùng chung sức, chung lòng để thực hiện mô hình vừa giúp dân sản xuất, vừa chung tay bảo vệ rừng!”.

Bắt tay vào thực hiện, nhiều cán bộ của đơn vị đã trích một phần lương để mua ống dẫn nước, thuê xe múc khai hoang, mua giống lúa cho dân. Từ sự hy sinh âm thầm ấy, đồng lúa Đồng Xung xanh lên từng ngày. Từ 11 hộ ban đầu, đến nay đã có 26 hộ tham gia mô hình. Diện tích canh tác lúa nước tiếp tục mở rộng, hệ thống mương tưới tiêu được kiên cố hóa dần.

Cán bộ kiểm lâm giúp dân khai hoang ruộng giữa núi rừng Trà My Ảnh: H.Q

Từ những việc làm ý nghĩa cùng công tác dân vận, tuyên truyền hiệu quả, người dân nơi đây không còn mặn mà với lối canh tác nương rẫy, họ thay đổi dần tư duy, nếp nghĩ, cách làm. Nếu năm 2020 có đến 58 vụ vi phạm rừng tại địa bàn thì đến năm 2024 với diện tích rừng gần hơn 29.000 ha đã không còn vụ nào vi phạm. Một kỳ tích đến từ ruộng lúa, mạch nước và những bàn tay đầy bùn đất của người dân có sự đồng hành giúp đỡ, động viên của những cán bộ kiểm lâm đứng chân trên địa bàn.

Ông Nguyễn Thanh Thưởng, một người dân thôn 3b chia sẻ: “Trước kia vì miếng ăn bà con phải đốt nương làm rẫy, nhiều lúc gây cháy lan cả khu. Giờ có ruộng, có lúa, không ai còn lên rừng nữa. Cán bộ vừa làm, vừa dạy, vừa góp công, góp của, dân làng không thương sao được. Thương cán bộ, thấy mô hình hiệu quả thiết thực nên bà con đồng lòng cùng chung tay”.

Không chỉ giúp ổn định lương thực tại chỗ, mô hình còn giúp người dân nâng cao ý thức pháp luật, giữ rừng, bảo vệ nguồn nước đầu nguồn và gìn giữ hệ sinh thái. Đặc biệt, mô hình đã tạo ra sự gắn bó mật thiết giữa người dân với chính quyền, với lực lượng bảo vệ rừng.

Báo cáo đề xuất Thủ tướng Chính phủ khen thưởng Chi bộ Ban Quản lý rừng phòng hộ Bắc Trà My đã nêu bật mô hình “trồng lúa giữ rừng” như một sáng kiến điển hình cần nhân rộng. Không chỉ hiệu quả về kinh tế môi trường, mô hình này còn lan tỏa tinh thần trách nhiệm xã hội của cán bộ, đảng viên, là điểm sáng trong công tác vận động nhân dân vùng đồng bào thiểu số tham gia bảo vệ rừng. N.T

Nguyễn Thành