Giữ nguyên thôn, tổ dân phố hiện có
Trước mắt, sẽ giữ nguyên thôn, tổ dân phố hiện có. Sau khi sắp xếp xong đơn vị hành chính, Chính phủ sẽ giao Bộ Nội vụ nghiên cứu và hướng dẫn theo chỉ đạo về việc sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố.
Theo Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 14/4, mô hình thôn, tổ dân phố vẫn tiếp tục được xác định là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư, không phải là một cấp hành chính. Trước mắt, số lượng thôn, tổ dân phố hiện có trên toàn quốc sẽ được giữ nguyên.
Đề án cũng nêu rõ, sau khi thực hiện việc sáp nhập xã, phường và bỏ cấp huyện tại một số địa phương, các đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực giáo dục và y tế sẽ không thay đổi về tổ chức. Các trường tiểu học, trung học cơ sở, mầm non và trạm y tế xã sẽ được chuyển giao về cho chính quyền cấp xã quản lý. Mục tiêu là bảo đảm công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân ngay tại cơ sở và đáp ứng đủ nhu cầu học tập của học sinh trên địa bàn.

Ảnh minh họa
Đối với các đơn vị sự nghiệp công lập khác, Chính phủ sẽ có hướng dẫn cụ thể để tinh gọn đầu mối, đồng thời vẫn bảo đảm cung ứng hiệu quả các dịch vụ công thiết yếu cho người dân ở cấp xã hoặc liên xã.
Theo quy định hiện hành của Bộ Nội vụ, thôn được tổ chức ở địa bàn xã, bao gồm các hình thức như thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc; còn tổ dân phố được tổ chức ở phường, thị trấn, với các tên gọi như tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm, tiểu khu.
Tính đến hết năm 2021, cả nước có hơn 90.000 thôn và tổ dân phố, trong đó khoảng 69.500 là thôn và 20.900 là tổ dân phố. Gắn liền với đó là gần 298.000 người đang hoạt động không chuyên trách tại các đơn vị này.
Thôn, tổ dân phố được xác định là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư có cùng địa bàn cư trú. Các tổ chức này hoạt động theo nguyên tắc tự quản, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy đảng và sự quản lý trực tiếp của chính quyền cấp xã. Đồng thời, hoạt động của thôn, tổ dân phố phải tuân thủ pháp luật và thực hiện theo hương ước, bảo đảm tính dân chủ, công khai, minh bạch trong quản lý cộng đồng.
Mỗi thôn có một trưởng thôn; mỗi tổ dân phố có một tổ trưởng. Trong trường hợp cần thiết, có thể bổ sung thêm một phó trưởng thôn hoặc phó tổ trưởng dân phố nhằm hỗ trợ hoạt động quản lý, điều hành ở cơ sở.