Giấy cam kết trong làm đẹp: 'Bùa hộ mệnh' cho hành vi sai phạm?

Đừng vì vẻ đẹp bên ngoài mà đánh cược mạng sống bằng tờ giấy cam kết khi bản thân có bệnh nền. Ảnh minh họa: INT

Tuy nhiên, đằng sau những lời quảng cáo hào nhoáng về vẻ đẹp tức thì là những góc khuất đầy rẫy hiểm nguy, đặc biệt đối với những người có sẵn bệnh lý nền.

Phớt lờ bệnh nền, trả giá bằng sinh mạng

Luôn mặc cảm với “vòng hai” quá khổ sau sinh, dù được chẩn đoán mắc đái tháo đường tuýp 2 nhiều năm và phải điều trị bằng thuốc mỗi ngày, chị T.H. (45 tuổi, ngụ Quận 1, TPHCM) vẫn khao khát có được vóc dáng hoàn mỹ nên quyết định tìm đến một bệnh viện thẩm mỹ khá nổi tiếng ở TPHCM.

Tại đây, sau khi thăm khám, bác sĩ có đề cập đến tình trạng tiểu đường của chị nhưng lại trấn an rằng với công nghệ hiện đại, chỉ cần kiểm soát tốt đường huyết trước mổ thì mọi chuyện sẽ ổn. Chị H. được yêu cầu ký một bản cam kết, trong đó có điều khoản “đã được tư vấn về các rủi ro và tự nguyện thực hiện”. Tin tưởng vào lời bác sĩ và danh tiếng của bệnh viện, chị đã không ngần ngại đặt bút ký.

Ca phẫu thuật hút mỡ bụng và đùi diễn ra và bắt đầu “bi kịch” từ đó. Vết mổ của chị H. không lành như bình thường. Vùng da bụng bắt đầu sưng tấy, tím bầm và rỉ dịch mủ. Các bác sĩ chẩn đoán chị bị nhiễm trùng nặng, vết thương có dấu hiệu hoại tử.

Nguyên nhân sâu xa chính là do bệnh tiểu đường đã làm suy giảm hệ miễn dịch và khả năng tái tạo mô của cơ thể. Quá trình lành thương ở người bình thường đã khó, với bệnh nhân tiểu đường lại càng gian nan hơn gấp bội.

Từ một ca thẩm mỹ tưởng chừng đơn giản, chị H. phải trải qua hàng tháng trời nằm viện, chịu đựng những cuộc phẫu thuật cắt lọc hoại tử đau đớn, chi phí điều trị lên đến hàng trăm triệu đồng và để lại những vết sẹo vĩnh viễn cùng nỗi ám ảnh tâm lý nặng nề. Tờ giấy cam kết chị ký ngày nào giờ đây trở thành một vật chứng cho sự cả tin và liều lĩnh của bản thân.

Một trường hợp khác còn thương tâm hơn là bà N.T.L. (52 tuổi, ngụ quận Gò Vấp, TPHCM), người có tiền sử bệnh tăng huyết áp. Ở tuổi ngũ tuần, bà mong muốn tân trang vòng một để lấy lại sự tự tin. Dù huyết áp thường xuyên không ổn định, lúc cao lúc thấp, nhưng khi đến tư vấn tại một bệnh viện, bà vẫn được khuyên có thể thực hiện phẫu thuật nâng ngực.

Giống như chị H., bà L. cũng được đưa một bản cam kết về các rủi ro có thể xảy ra, bao gồm cả sốc phản vệ và các vấn đề tim mạch. Bà L. đã ký mà không lường hết được hậu quả. Trong quá trình gây mê chuẩn bị cho ca phẫu thuật, cơ thể bà L. có phản ứng dữ dội. Huyết áp tăng vọt đột ngột lên mức báo động, dẫn đến tai biến mạch máu não ngay trên bàn mổ. Mặc dù, đội ngũ y tế đã nỗ lực cấp cứu, tình trạng của bà quá nặng. Bà L. rơi vào hôn mê sâu và tử vong sau vài ngày điều trị tích cực.

Tờ giấy cam kết có miễn trừ trách nhiệm cho cơ sở y tế?

PGS.TS.BS Phạm Hiếu Liêm thực hiện phẫu thuật. Ảnh: L.N

Khi sự cố xảy ra, câu hỏi lớn nhất được đặt ra là về trách nhiệm pháp lý. Liệu tờ giấy cam kết mà bệnh nhân đã ký có phải là “bùa hộ mệnh” giúp cơ sở y tế và bác sĩ thoát khỏi mọi trách nhiệm hay không?

Nhận định vấn đề này, PGS.TS.BS Phạm Hiếu Liêm - Trưởng Đơn vị Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ (Bệnh viện Da liễu TPHCM), kiêm Trưởng bộ môn Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ, Trường Đại học Y Dược TPHCM và Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, cho biết, nguyên tắc vàng trong y khoa là “trước hết không được gây hại” (“Primum non nocere”).

Cụ thể, đối với bất kỳ ca phẫu thuật nào, đặc biệt là phẫu thuật thẩm mỹ mang tính tự chọn, việc khám sàng lọc sức khỏe toàn diện trước mổ là bắt buộc. Việc này bao gồm xét nghiệm máu, điện tâm đồ, siêu âm và đánh giá kỹ lưỡng tiền sử bệnh tật của bệnh nhân.

Đối với bệnh nhân có bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh tim mạch, gan, thận…, bác sĩ phải đánh giá xem bệnh có đang được kiểm soát ổn định hay không. Nếu đường huyết quá cao, huyết áp không được kiểm soát tốt, thì việc tiến hành phẫu thuật là vô cùng nguy hiểm. Bác sĩ có trách nhiệm từ chối phẫu thuật và yêu cầu bệnh nhân điều trị ổn định bệnh nền trước.

“Tờ giấy cam kết chỉ có giá trị khi bệnh nhân đã được tư vấn đầy đủ về những rủi ro vốn có của một ca phẫu thuật trên một cơ thể khỏe mạnh hoặc có bệnh nền nhưng đã được kiểm soát tối ưu.

Nó không thể và không được phép dùng để hợp thức hóa một hành động y khoa sai trái, đi ngược lại chỉ định chuyên môn. Việc một bệnh viện biết rõ bệnh nhân có chống chỉ định phẫu thuật mà vẫn tiến hành chỉ vì họ đã ký cam kết là một hành vi sai phạm nghiêm trọng về y đức và chuyên môn”, BS Liêm nhấn mạnh.

Luật pháp không đứng ngoài cuộc

Dưới góc độ pháp luật, luật sư Trần Minh Hùng - Trưởng Văn phòng Luật sư Gia Đình (Đoàn Luật sư TPHCM) khẳng định, tờ giấy cam kết hay hợp đồng dịch vụ khám, chữa bệnh giữa bệnh nhân và bệnh viện là một dạng giao dịch dân sự.

Tuy nhiên, giao dịch này không được phép trái với các quy định của pháp luật chuyên ngành, cụ thể là Luật Khám bệnh, chữa bệnh và các quy chuẩn kỹ thuật, quy trình chuyên môn do Bộ Y tế ban hành.

Bệnh viện và y bác sĩ có nghĩa vụ cung cấp dịch vụ y tế một cách cẩn trọng, tuân thủ đúng quy trình chuyên môn, bao gồm việc thăm khám, chẩn đoán, tư vấn và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, an toàn cho người bệnh. Khi bệnh nhân có bệnh nền mà bệnh viện vẫn tiến hành phẫu thuật dẫn đến biến chứng hoặc tử vong, cần phải xem xét yếu tố lỗi.

Theo luật sư Hùng, hội đồng chuyên môn sẽ được thành lập để đánh giá toàn bộ quá trình. Nếu kết luận của hội đồng cho thấy bệnh viện đã không tuân thủ quy trình sàng lọc, bỏ qua các chống chỉ định y khoa, tư vấn không đầy đủ về mức độ rủi ro đặc biệt cao do bệnh nền gây ra, thì bệnh viện phải chịu trách nhiệm.

Trách nhiệm có thể là bồi thường thiệt hại về vật chất và tinh thần cho bệnh nhân hoặc gia đình họ theo Bộ luật Dân sự. Trong trường hợp hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, có thể xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Vi phạm quy định về khám bệnh, chữa bệnh” theo Bộ luật Hình sự.

Tờ giấy cam kết không phải là văn bản miễn trừ trách nhiệm tuyệt đối. Nó chỉ chứng minh rằng bệnh nhân đã được thông báo về rủi ro. Nhưng nếu việc thông báo là sơ sài và quan trọng hơn, quyết định phẫu thuật của bác sĩ là sai lầm về chuyên môn, thì bệnh viện không thể dựa vào tờ cam kết để chối bỏ trách nhiệm. “Y đức và trách nhiệm phải luôn là kim chỉ nam cho mọi hoạt động. Lợi nhuận không thể đứng trên tính mạng con người”, luật sư Hùng nhận định.

Gia Hưng