Giàu có hơn nhờ liên kết trồng trọt, không còn sợ thương lái chèn ép

Như ở Phúc Lộc nhiều năm qua, mỗi khi thu hoạch xong, thóc sẽ được chuyển lên xe tải để chở về kho của HTX Dịch vụ nông nghiệp Phú Lộc. Không còn cảnh nông dân “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, nơm nớp lo giá cả bấp bênh, giờ đây, đầu ra sản phẩm đã có HTX đứng ra lo liệu.

Điểm tựa của người nông dân

Thanh Hóa vốn là tỉnh nông nghiệp với hơn 2,3 triệu dân sống ở nông thôn. Kinh tế hợp tác và các HTX từ lâu đã gắn bó với đời sống sản xuất của người dân, nhưng vài năm trở lại đây, vai trò này mới thực sự được phát huy mạnh mẽ.

Theo thống kê của Liên minh HTX tỉnh, đến tháng 5/2025, toàn tỉnh có 1.374 HTX với khoảng 252.000 thành viên và gần 40.000 lao động thường xuyên. Hầu hết các địa phương trong tỉnh đều ghi nhận sự tăng trưởng về số lượng HTX và liên hiệp HTX hàng năm.

HTX góp phần thúc đẩy liên kết chuỗi trong sản xuất nông nghiệp ở Thanh Hóa.

Dù không ít HTX vẫn có quy mô nhỏ hoặc siêu nhỏ, hạn chế về vốn và trang thiết bị, nhưng mô hình này đã chứng minh sự phù hợp với nhu cầu tổ chức sản xuất của nông dân.

Ở nhiều nơi, HTX không chỉ giúp bà con yên tâm sản xuất mà còn mở ra cơ hội tiếp cận khoa học kỹ thuật, cơ giới hóa đồng bộ và thị trường tiêu thụ ổn định, từ đó thúc đẩy xóa đói giảm nghèo bền vững tại các địa phương, đặc biệt là các địa bàn vùng sâu, vùng xa.

HTX Dịch vụ nông nghiệp Phú Lộc là một trong những điển hình thành công trong phát triển sản xuất, góp phần xóa đói giảm nghèo ở Thanh Hóa. Trên 90% hộ dân trong xã đều tham gia HTX, tạo nên một mô hình “HTX toàn dân” hiếm thấy.

Với trên 1.000 thành viên, HTX Phú Lộc quản lý 200ha lúa và hơn 220ha đất màu mỗi năm. Nhờ sản xuất quy mô lớn, đồng bộ cơ giới hóa từ khâu làm đất, gieo trồng đến thu hoạch, giá trị sản xuất bình quân của xã đạt hơn 200 triệu đồng/ha/năm — con số đáng mơ ước với nhiều vùng thuần nông.

Bứt phá nhờ công nghệ cao

Ông Nguyễn Văn Toàn, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Phú Lộc, chia sẻ: “Muốn bà con tin và tham gia, HTX phải làm được việc. Chúng tôi xây dựng kế hoạch sản xuất bài bản, đầu tư nhà kho, cửa hàng, hệ thống thủy lợi, máy cày, máy gặt… để phục vụ thành viên. Quan trọng hơn cả là chủ động tìm thị trường tiêu thụ, để người dân không còn phải bán sản phẩm qua thương lái với giá thấp”.

Những bao thóc chất đầy sân kho là minh chứng rõ ràng cho thành quả ấy của HTX Dịch vụ nông nghiệp Phú Lộc. Nhờ HTX, người dân không còn phải “bán non” giữa vụ, mà có thể dự trữ, chờ giá tốt hoặc bán theo hợp đồng đã ký từ trước.

Nếu Phú Lộc thành công nhờ sức mạnh tập thể của toàn xã, thì HTX Dịch vụ nông nghiệp Thiệu Hưng (xã Thiệu Hóa) lại tạo dấu ấn bằng sự tiên phong trong ứng dụng công nghệ cao. Thành lập năm 2006 với vỏn vẹn 10 thành viên, HTX nay đã phát triển lên 505 thành viên.

Điểm nổi bật của HTX Thiệu Hưng là khu sản xuất 20ha nhà màng, nhà lưới trồng rau, củ, quả an toàn đạt chuẩn VietGAP. Từ đây, những quả dưa vàng Vạn Hà, dưa chuột Baby tươi ngon được đưa tới siêu thị, cửa hàng và xuất khẩu. Doanh thu mỗi năm của HTX đạt hơn 20 tỷ đồng, tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương. Hai sản phẩm chủ lực của HTX đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao.

Nông nghiệp hiệu quả là chìa khóa giảm nghèo cho người dân Thanh Hóa.

Ông Nguyễn Văn Dương, Giám đốc HTX, tâm sự: “Bà con sẽ tự nguyện tham gia khi thấy được lợi ích rõ ràng. Chúng tôi đầu tư bài bản, ký hợp đồng tiêu thụ dài hạn với doanh nghiệp, nên nông dân chỉ tập trung sản xuất, còn đầu ra đã có HTX lo. Uy tín và lợi nhuận chính là “chất keo” gắn kết mọi người”.

Bên cạnh đó, Thanh Hóa còn nhiều HTX tiêu biểu khác như HTX Dịch vụ cơ giới hóa Đông Tiến (Đông Sơn cũ) với 121 thành viên, HTX Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Xuân Minh (Thọ Xuân) với 266 thành viên, hay HTX Dịch vụ nông lâm nghiệp Bình Sơn (Triệu Sơn) với 65 thành viên.

Các mô hình HTX tiêu biểu ở Thanh Hóa không chỉ tổ chức sản xuất tốt, mà còn mạnh dạn đổi mới phương thức hoạt động, chú trọng liên kết chuỗi giá trị, nâng cao giá trị nông sản.

Hướng tới tương lai giàu mạnh

Đằng sau sự lớn mạnh của các HTX ở Thanh Hóa là sự đồng hành của các cấp ngành tỉnh Thanh Hóa, động thời là sự hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Không chỉ là cầu nối chính sách, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh còn trực tiếp triển khai nhiều chương trình giúp HTX tiếp cận vốn, công nghệ và thị trường.

Cụ thể, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa đã đẩy mạnh hỗ trợ pháp lý và tổ chức, với việc thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng cán bộ HTX, xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với từng vùng, từng lĩnh vực sản xuất.

Thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa cũng đã thực hiện nhiều chương trình thiết thực, nổi bật là phối hợp với Hội Nông dân tỉnh triển khai chương trình hành động giai đoạn 2024–2030, nhằm nâng cao năng lực cho cán bộ HTX, đẩy mạnh liên kết giữa nông dân – HTX – doanh nghiệp.

Đồng thời, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa cũng tổ chức hàng chục lớp tập huấn về thương mại điện tử, kỹ năng số, quản trị chuỗi giá trị sản phẩm cho các HTX ở vùng sâu, vùng xa.

Đặc biệt, trong năm 2023–2024, nhiều dự án giảm nghèo do Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa phối hợp/chủ trì đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Các mô hình như chăn nuôi lợn nái bản địa ở Bá Thước, nuôi vịt bầu thương phẩm ở Thường Xuân, trồng lúa chất lượng ở Lang Chánh… được tổ chức bài bản, hỗ trợ kỹ thuật và kết nối thị trường đầu ra. Qua đó, hàng trăm hộ nghèo và cận nghèo đã từng bước thoát nghèo, hình thành ý thức sản xuất theo mô hình liên kết.

Có thể thấy HTX đang từng bước trở thành trụ cột trong chiến lược giảm nghèo bền vững ở Thanh Hóa. Điều cần thiết lúc này là tiếp tục nhân rộng các mô hình hiệu quả, khuyến khích HTX liên kết sản xuất – tiêu thụ theo chuỗi giá trị, và tranh thủ tối đa nguồn lực từ Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh, cùng các ban ngành chức năng địa phương.

Người nông dân xứ Thanh, với sự đồng hành của HTX, đang từng bước thoát khỏi cái nghèo, tiến tới một tương lai ổn định và thịnh vượng hơn. Trên những cánh đồng vàng óng mùa gặt, tiếng máy gặt hòa cùng tiếng cười rộn rã — âm thanh của một cuộc sống mới đang hình thành, bền bỉ và đầy hy vọng.

Nam Phong