Giao tiếp trong áp lực: Cuộc thử lửa thật sự của lãnh đạo

Ở nơi làm việc, giao tiếp là mạch máu của hiệu suất. Nhưng đáng tiếc, khi stress xuất hiện - một vị khách không mời mà luôn có mặt trong môi trường kinh doanh - thì dòng chảy giao tiếp thường bị nghẽn mạch hoặc lệch hướng. Nhiều nhà lãnh đạo giỏi chuyên môn, thông minh, quyết đoán, nhưng lại thất bại ở một điểm tưởng nhỏ mà hóa ra cực lớn: không thể giao tiếp hiệu quả khi bản thân đang căng thẳng.

Lãnh đạo giữa bão lửa, bạn sẽ chọn hét lên để ai đó im lặng hay hít một hơi sâu để cả tập thể lắng xuống

Khi stress “cướp sóng”

Bạn đang bận rộn hoàn thành một hợp đồng lớn, điện thoại reo liên tục, email đến dồn dập, và đúng lúc đó, nhân viên báo lỗi hệ thống khiến toàn bộ quy trình bị trì hoãn. Bạn nhìn đồng hồ, cau mày, nói ngắn gọn: “Giải quyết đi.” Rồi quay đi.

Với bạn, đó là một câu nói mang tính chỉ đạo. Nhưng với nhân viên, đó có thể là một cái tát vô hình. Trong khoảnh khắc bạn đang chịu áp lực, lời nói và thái độ bị méo mó bởi phản ứng tự vệ của não bộ - như một bản năng sinh tồn. Và thế là, không khí niềm tin bị xé toạc.

Giao tiếp không chỉ là ngôn từ. Đó là tín hiệu cảm xúc, là kênh truyền động lực, và là cửa ngõ của sự thấu hiểu. Khi bạn căng thẳng, khả năng đọc tín hiệu cảm xúc của người khác suy giảm. Đồng thời, những gì bạn truyền đi cũng trở nên sắc lạnh, khô khốc, hoặc ngắt quãng. Đó là lúc giao tiếp không còn là cầu nối, mà trở thành bức tường.

Hiểu lại vai trò của giao tiếp khi căng thẳng

Đối với người lãnh đạo, giao tiếp không phải là thứ có thể “bật tắt” theo tâm trạng. Ngược lại, những lúc căng thẳng chính là thời điểm bạn cần giao tiếp hiệu quả nhất. Bởi vì nhân viên đang chờ bạn “giữ sóng”, khách hàng cần bạn “bình tĩnh phát tín hiệu”, và tổ chức đang quan sát bạn để lấy hướng đi.

Tôi từng nghe một nhà sáng lập công nghệ chia sẻ rằng: “Tôi nghĩ mình là người lý trí. Nhưng mỗi lần căng thẳng, tôi lại trở nên thiếu kiên nhẫn, không nghe ai nói hết câu. Tôi tưởng mình đang kiểm soát tình hình, nhưng thực ra tôi đang phát đi tín hiệu rằng tôi mất kiểm soát”.

Vấn đề không nằm ở việc có stress hay không, vì điều đó là tất yếu trong kinh doanh. Vấn đề nằm ở việc bạn làm gì khi stress đến, đặc biệt là trong các cuộc trò chuyện quan trọng.

5 cách để giao tiếp tốt hơn khi stress ghé thăm

Nhận diện trạng thái của chính mình trước khi mở lời: Trước khi trả lời một email căng thẳng hay bước vào cuộc họp khẩn, hãy dừng lại vài giây và hỏi: “Tôi đang cảm thấy gì? Cảm xúc này có đang điều khiển tôi không?”. Việc đơn giản này giúp bạn chuyển từ chế độ phản ứng sang chế độ lựa chọn. Đó là một bước đi nhỏ nhưng cực kỳ quyền lực.

Nghe sâu hơn là nói nhiều: Khi đầu óc căng như dây đàn, chúng ta dễ ngắt lời, kết luận vội, hoặc bỏ lỡ những tín hiệu phi ngôn ngữ quan trọng. Hãy lùi lại một bước. Lắng nghe không chỉ để hiểu mà để cảm, đó là cách duy nhất để duy trì kết nối chân thật khi mọi người đang lo lắng hoặc mất phương hướng.

Thừa nhận stress - một cách có chiến lược: Thay vì giả vờ “ổn mà”, bạn có thể nói thẳng nhưng tích cực: “Tôi biết tình hình đang khiến mọi người áp lực, cả tôi cũng vậy. Nhưng chúng ta sẽ xử lý nó cùng nhau”. Một lời thừa nhận đúng lúc sẽ giải tỏa không khí căng thẳng và tái lập lòng tin.

Ưu tiên minh bạch và tử tế: Stress khiến bạn muốn nhanh, ngắn, gọn. Nhưng ngắn quá thì thiếu ngữ cảnh, thiếu cảm xúc, dễ tạo hiểu lầm. Ngay cả khi bạn phải ra quyết định nhanh, vẫn có cách để thể hiện sự tử tế thông qua lời nói, ánh mắt, và cách hỏi lại: “Bạn có rõ điều tôi vừa nói không? Có gì cần hỗ trợ thêm không?”

Chủ động “reset” sau các cuộc giao tiếp căng thẳng: Giao tiếp trong stress tiêu hao năng lượng cảm xúc rất lớn. Sau một cuộc họp căng như dây đàn, bạn nên dành vài phút “reset”: hít thở sâu, viết lại điều gì đã diễn ra, và nếu cần thì hãy quay lại nói chuyện với ai đó để điều chỉnh, xin lỗi hoặc làm rõ.

Đối với người lãnh đạo, giao tiếp không phải là thứ có thể “bật tắt” theo tâm trạng. Ngược lại, những lúc căng thẳng chính là thời điểm bạn cần giao tiếp hiệu quả nhất.

Năng lực “thấu cảm dưới áp lực”

Thế giới kinh doanh hôm nay không chỉ cần những bộ óc nhanh nhạy, mà còn đòi hỏi những trái tim biết cảm nhận áp lực mà không đánh mất nhân tính. Những lãnh đạo giỏi nhất không phải là người không căng thẳng, mà là người không để căng thẳng phá hủy kết nối với người khác.

Một CEO kỳ cựu từng chia sẻ: “Lúc tôi mất bình tĩnh, tôi mất luôn sự tín nhiệm. Nhưng khi tôi học được cách giữ mình tỉnh táo trong hỗn loạn, thì nhân viên bắt đầu tin tưởng rằng họ có thể làm điều tương tự”.

Chìa khóa ở đây là: trí tuệ cảm xúc không thể giả vờ, và càng không thể phát huy trong môi trường lãnh đạo độc đoán. Một nhà lãnh đạo thực thụ là người giữ được sự hiện diện, sáng suốt và minh triết ngay cả khi mọi thứ xung quanh đang chao đảo.

Giao tiếp khi stress - bài kiểm tra về bản lĩnh nội tâm

Giữa thời đại số hóa và tốc độ ra quyết định tính bằng phút, nơi lãnh đạo phải vừa phản ứng tức thời, vừa định hướng dài hạn, thì khả năng giao tiếp trơn tru trong trạng thái bình thường mới chỉ là yêu cầu tối thiểu. Điều tạo nên khác biệt của lãnh đạo trí tuệ nằm ở khả năng giữ vững kết nối và truyền cảm hứng ngay cả khi nội tâm đang dậy sóng.

Vậy lần tới, khi stress gõ cửa, bạn sẽ chọn phản ứng theo bản năng, hay phản hồi bằng bản lĩnh?

(*) Chuyên gia phát triển lãnh đạo trí tuệ

TS. Quách Tuấn Khanh