Giao thông thông minh: Cú hích chuyển đổi số hạ tầng đô thị Việt Nam

Giao thông thông minh vì vậy được nhìn nhận là một trong những cấu phần cốt lõi trong lộ trình phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam. Ảnh minh họa

Việc phát triển giao thông thông minh đang trở thành một xu hướng tất yếu trong chiến lược hiện đại hóa hạ tầng đô thị tại Việt Nam. Thông qua các mô hình thí điểm được triển khai thời gian qua, nhiều giải pháp công nghệ đã cho thấy tiềm năng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành giao thông và cải thiện chất lượng sống đô thị.

TÍCH HỢP AI, CẢM BIẾN GIAO THÔNG, BẢN ĐỒ SỐ VÀ DỮ LIỆU LỚN VÀO GIAO THÔNG THÔNG MINH

Tại Hội thảo về thúc đẩy các giải pháp giao thông thông minh và triển khai thu phí không dừng tại bến xe, bãi đỗ trong đô thị do Bộ Xây dựng phối hợp với các doanh nghiệp công nghệ tổ chức mới đây, các chuyên gia đã chia sẻ sâu về tổng quan hệ sinh thái giao thông thông minh, bao gồm các giải pháp giám sát, điều hành, thu thập và phân tích dữ liệu theo thời gian thực.

Theo ông Đào Xuân Trường, đại diện Viettel Solutions, hệ thống giao thông thông minh tại Việt Nam hiện đang được thử nghiệm tích hợp các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), cảm biến giao thông, bản đồ số và dữ liệu lớn (Big Data) nhằm phục vụ công tác điều phối giao thông, phát hiện vi phạm, đồng thời hỗ trợ công tác quy hoạch và quản lý đô thị. Ngoài ra, mô hình thu phí tự động không dừng tại bến xe, điểm đỗ cũng được chia sẻ như một hướng tiếp cận mới, giúp nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy sự văn minh trong tổ chức giao thông đô thị.

Hiện tại, một số mô hình thực tế về hệ thống giao thông thông minh đã được triển khai, thử nghiệm như Trung tâm Điều hành Giao thông thông minh tại Hà Nội và điểm đỗ xe có thu phí tự động không dừng trên phố Trần Quang Khải. Cả hai đều ứng dụng các công nghệ điều hành và thanh toán hiện đại nhằm cải thiện hiệu quả vận hành và trải nghiệm của người tham gia giao thông. Mô hình Trung tâm Điều hành Giao thông thông minh TP Hà Nội được xem là một bước đi quan trọng trong chiến lược số hóa hạ tầng giao thông.

Ngoài Hà Nội, một mô hình tương tự cũng đã được đưa vào áp dụng tại thành phố Hải Phòng từ tháng 2/2025, với gần 200 camera giám sát, các tủ điều khiển giao thông thông minh và phần mềm hỗ trợ điều hành giao thông, xử lý vi phạm, lưu trữ và phân tích dữ liệu. Các giải pháp phần mềm đi kèm cho phép người dân cập nhật tình trạng giao thông thời gian thực, đồng thời tối ưu hóa hoạt động của hệ thống đèn tín hiệu.

Theo chia sẻ của đại diện Viettel Solutions, phần mềm điều khiển giao thông thông minh đã được tích hợp cùng dữ liệu thời gian thực nhằm tối ưu hóa hệ thống đèn tín hiệu. Ngoài ra, hệ thống còn bao gồm phần mềm hỗ trợ xử lý vi phạm trật tự an toàn giao thông sử dụng công nghệ AI và phần mềm lưu trữ video tập trung, hỗ trợ công tác truy xuất, phân tích và xử lý dữ liệu hiệu quả.

Theo Nghị định 165/2024/NĐ-CP, hệ thống quản lý giao thông thông minh bao gồm các cấu thành như hệ thống giám sát giao thông, cung cấp thông tin giao thông, điều khiển giao thông, hỗ trợ xử lý vi phạm trật tự an toàn giao thông, quản lý giao thông công cộng, quản lý sự cố, quản lý kết cấu hạ tầng giao thông, quản lý đỗ xe và quản lý thanh toán vé điện tử giao thông công cộng.

Các chuyên gia cho biết hệ thống giao thông thông minh (ITS) là trung tâm điều hành tích hợp nhiều công nghệ hiện đại như camera ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), cảm biến giao thông, bản đồ số và phân tích dữ liệu lớn. Hệ thống này cho phép giám sát, điều phối và xử lý các tình huống giao thông theo thời gian thực. Mô hình thí điểm được thiết kế theo hướng mở, sẵn sàng kết nối với các nền tảng khác như hệ thống quản lý hạ tầng giao thông hay hệ thống thanh toán vé điện tử cho phương tiện công cộng khi hoàn thiện và đưa vào sử dụng.

Bên cạnh các dự án lớn tại Hà Nội và Hải Phòng, nhiều giải pháp giao thông thông minh khác cũng đang được triển khai trên cả nước, tiêu biểu như hệ thống camera xử phạt giao thông; hệ thống thu phí không dừng trên quốc lộ cho một số tỉnh miền Trung, miền Nam và hệ thống thu phí không dừng trên các tuyến cao tốc trọng điểm.

TRIỂN KHAI HỆ THỐNG THU PHÍ TỰ ĐỘNG KHÔNG DỪNG TẠI CÁC BẾN XE VÀ ĐIỂM ĐỖ XE TRONG ĐÔ THỊ

Công nghệ thu phí tự động không dừng cho phép nhận diện xe tự động, thanh toán không dùng tiền mặt, và kết nối với các nền tảng thanh toán điện tử, hướng tới quản lý tập trung và minh bạch hóa các hoạt động thu phí. Cụ thể, hệ thống tự động nhận diện xe vào/ra, thanh toán tự động kết nối linh hoạt với các nền tảng thanh toán (ví điện tử, thẻ quốc tế…). Giải pháp cũng có khả năng tích hợp mở với hệ thống giao thông công cộng, trung tâm điều hành thành phố, tạo thuận lợi trong việc quy hoạch và quản lý đô thị.

Ông Đặng Trần Chiến cho biết hệ thống thu phí tự động không dừng sẽ tự nhận diện xe vào/ra, thanh toán kết nối linh hoạt với các nền tảng như ví điện tử, thẻ quốc tế…

Ông Đặng Trần Chiến của Viettel ePass cho biết đến tháng 4/2025, Viettel ePass đã triển khai thành công giải pháp thông minh này tại 5 sân bay lớn toàn quốc và hơn 300 điểm đỗ nhiều tỉnh thành như Hà Nội, Lào Cai, Vũng Tàu, An Giang... với tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt đạt trên 90%; 100% xuất hóa đơn điện tử có kết nối với cơ quan thuế.

Việc triển khai giao thông thông minh không chỉ giải quyết các vấn đề cấp bách như ùn tắc, tai nạn, thiếu minh bạch trong thu phí mà còn là nền tảng cho quá trình chuyển đổi số tổng thể trong quản lý đô thị. Các mô hình thử nghiệm hiện nay đã phần nào chứng minh hiệu quả và khả năng nhân rộng nếu được đầu tư đồng bộ và có cơ chế phối hợp rõ ràng giữa các bên liên quan.

Giao thông thông minh vì vậy được nhìn nhận là một trong những cấu phần cốt lõi trong lộ trình phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam. Trong tương lai gần, nếu được tiếp tục mở rộng và tối ưu, các hệ thống này sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng môi trường giao thông hiện đại, thuận tiện và minh bạch cho người dân.

Quyết định 1454/QĐ-TTg năm 2021 phê duyệt Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đặt ra mục tiêu phát triển hệ thống giao thông đường bộ hiện đại, đồng bộ, kết nối hiệu quả giữa các vùng kinh tế và khu vực đô thị. Trong đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào quản lý, điều hành giao thông được xem là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả vận hành và đảm bảo an toàn giao thông.

Bảo Bình