Giáo sư Hoàng Chương - Người trọn đời gìn giữ ngọn lửa văn hóa dân tộc

GS Hoàng Chương. Ảnh: Pháp luật TPHCM

Giáo sư Hoàng Chương, tên đầy đủ là Trương Hoàng Chương, sinh năm 1931 tại tỉnh Bình Định - vùng đất giàu truyền thống văn hóa, nơi sản sinh nhiều bậc anh tài. Xuất thân từ cái nôi của nghệ thuật bài chòi và tuồng cổ, ông sớm bộc lộ niềm say mê với sân khấu truyền thống.

Suốt cuộc đời, Giáo sư Hoàng Chương đã miệt mài gắn bó với công cuộc bảo tồn, phục hưng và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc, đặc biệt là các loại hình nghệ thuật truyền thống. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng: Phó Giám đốc Nhà hát Tuồng Việt Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Sân khấu Việt Nam, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội Hữu nghị Việt Nam - Romania, Chủ nhiệm Tạp chí Văn hiến, và đặc biệt là Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc.

Không chỉ là một nhà quản lý, Giáo sư Hoàng Chương còn là nhà giáo, nhà nghiên cứu uyên bác. Ông chủ trì hàng chục hội thảo khoa học, tham gia giảng dạy về nghệ thuật truyền thống Việt Nam tại nhiều trường đại học danh tiếng ở Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản...

Từ thực tiễn và tư duy hiện đại, ông xây dựng nhiều công trình khoa học có giá trị, góp phần quan trọng vào việc nhận diện, định vị và bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam. Ông để lại hơn 20 công trình nghiên cứu sâu sắc về văn hóa dân tộc, trong đó có thể kể đến: Những vấn đề sân khấu truyền thống, Bài chòi và dân ca Liên khu 5, Nghệ thuật tuồng Bắc, Tuồng và võ thuật dân tộc...

Đặc biệt, Giáo sư Hoàng Chương là cố vấn chủ chốt trong quá trình xây dựng hồ sơ nghệ thuật bài chòi trình UNESCO. Ông cũng là tác giả cuốn Bảo tồn và phát huy giá trị của bài chòi, một tài liệu nghiên cứu quý báu phục vụ quá trình lập hồ sơ công nhận bài chòi là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Với những cống hiến to lớn và bền bỉ, Giáo sư Hoàng Chương đã được Đảng, Nhà nước và nhân dân ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Lao động hạng Nhất (2005); Danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2021); Công dân Thủ đô ưu tú (2021); Một trong 10 nhà khoa học xuất sắc nhất tại Đại hội Thi đua Toàn quốc – Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (2010).

Giáo sư Hoàng Chương không chỉ dừng lại ở các công trình, danh hiệu hay chức vụ. Di sản lớn nhất ông để lại chính là tấm gương về một đời cống hiến cho văn hóa dân tộc với tinh thần bền bỉ, tận tâm, sáng tạo và bao dung.

Ông là người thắp lửa và truyền lửa cho lớp trẻ đam mê nghệ thuật truyền thống, cho những nghệ nhân thầm lặng gìn giữ bản sắc, và cho các nhà nghiên cứu đang tiếp nối hành trình bảo tồn văn hóa dân tộc.

Giáo sư Hoàng Chương ra đi, nhưng tâm huyết và trí tuệ của ông sẽ tiếp tục lan tỏa trong từng tiết mục tuồng, từng câu hát bài chòi, từng chương trình văn hóa mang hồn Việt.

Trung Anh