Giáo dục chuyển mình đáp ứng yêu cầu khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới

Năm 2024 đánh dấu những bước tiến đáng kể của ngành giáo dục. (Ảnh: Mỹ Huệ)

Năm 2024 là một năm đánh dấu những bước tiến đáng kể của ngành giáo dục. Với sự quan tâm đặc biệt từ Đảng và Nhà nước, cùng những nỗ lực không ngừng của các cấp, các ngành, giáo dục của nước ta đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận.

Ngày 31/12, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1705/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045. Trong đó đặt mục tiêu, đến năm 2030, giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến của khu vực châu Á và có ít nhất 5 cơ sở giáo dục đại học được xếp hạng trong số 500 trường đại học tốt nhất thế giới; đến năm 2045 đạt trình độ tiên tiến của thế giới.

Có thể nói, giáo dục là nền tảng của sự phát triển bền vững, là yếu tố quyết định trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. Nhìn lại quá trình phát triển giáo dục của Việt Nam trong những năm qua, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng.

Tuy nhiên, để thực hiện được mục tiêu đưa giáo dục đạt trình độ tiên tiến của khu vực châu Á vào năm 2030 và của thế giới vào năm 2045, chúng ta cần nhìn lại những thành tựu đã đạt được, nhận diện những thách thức và đề ra những giải pháp phù hợp để phát triển giáo dục trong giai đoạn tới.

Trong những năm qua, giáo dục Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể. Chất lượng giáo dục đã được cải thiện thông qua việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa, cũng như áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại. Chế độ học bổng, đào tạo nghề và sự hợp tác quốc tế trong giáo dục đã tạo ra cơ hội học tập cho học sinh, sinh viên. Giáo dục đại học Việt Nam thăng hạng quốc tế, một số trường đã được xếp hạng cao trong các bảng xếp hạng uy tín thế giới.

Theo công bố của Tổ chức xếp hạng QS (Quacquarelli Symonds - Anh) về xếp hạng đại học thế giới (cho 1.751 cơ sở giáo dục đại học), Việt Nam có 10 cơ sở góp mặt, tăng 2 so với năm trước, trong đó ĐH Quốc gia Hà Nội vươn lên vị trí 325 thế giới (tăng 456 bậc), xếp thứ 51 của khu vực châu Á và số 1 Việt Nam.

Năm 2024 đánh dấu cột mốc hoàn thành chu trình đầu tiên thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 trên cả ba cấp học. Đây cũng là năm cuối cùng tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT theo Chương trình 2006, trước khi bước vào kỳ thi đổi mới từ năm 2025.

Bên cạnh đó, việc chú trọng phát triển giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp đã giúp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu của thời đại. Các chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ, nghiên cứu khoa học đang dần được nâng cao về chất lượng, góp phần tạo ra một đội ngũ trí thức trẻ có năng lực, sáng tạo.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, giáo dục Việt Nam đối mặt không ít thách thức. Một trong những vấn đề lớn là sự thiếu hụt về chất lượng và sự chênh lệch giữa các vùng miền, đặc biệt là khu vực nông thôn và thành thị. Hệ thống giáo dục còn tồn tại nhiều bất cập, như sự thiếu đồng bộ trong các chương trình đào tạo, thiếu gắn kết giữa đào tạo và nhu cầu thực tiễn của xã hội, cũng như vấn đề về cơ sở vật chất, phương tiện dạy học.

Bên cạnh đó, việc áp dụng công nghệ thông tin và phương pháp giảng dạy hiện đại trong nhà trường còn chưa đồng đều. Một số giáo viên chưa được đào tạo đầy đủ về công nghệ và phương pháp giảng dạy truyền thống vẫn chiếm ưu thế, gây khó khăn trong việc tiếp cận các phương pháp học tập mới.

Để hiện thực hóa mục tiêu giáo dục, cần có chiến lược dài hơi. Một trong những yếu tố then chốt là đổi mới căn bản và toàn diện hệ thống giáo dục, từ việc cải cách chương trình, phương pháp giảng dạy đến đào tạo đội ngũ giáo viên.

Đầu tiên, cần tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng chương trình giảng dạy, đặc biệt là trong giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp. Các chương trình cần được thiết kế sao cho phù hợp với xu thế phát triển của khoa học công nghệ, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế số. Giáo dục phải tạo ra những con người có khả năng sáng tạo, tự học, tự nghiên cứu và giải quyết vấn đề.

Đồng thời, việc phát triển đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao và năng lực giảng dạy hiện đại là một yếu tố quan trọng. Các chương trình đào tạo giáo viên phải được đổi mới mạnh mẽ để đảm bảo giáo viên có đủ năng lực trong việc sử dụng công nghệ thông tin, áp dụng phương pháp giảng dạy sáng tạo và linh hoạt. Đồng thời, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng và đãi ngộ giáo viên, tạo ra một môi trường làm việc tốt để thu hút và giữ chân những người giỏi.

Ngoài ra, công nghệ thông tin và chuyển đổi số phải được đẩy mạnh trong toàn bộ hệ thống giáo dục. Sự phát triển của công nghệ sẽ là nền tảng để giáo dục Việt Nam có thể vươn lên trong kỷ nguyên số, giúp nâng cao chất lượng dạy và học, giảm bớt khoảng cách giữa các vùng miền, đồng thời tạo cơ hội học tập cho mọi người. Việc tăng cường hợp tác quốc tế, học hỏi từ các quốc gia có nền giáo dục phát triển và tham gia vào các tổ chức giáo dục quốc tế sẽ giúp Việt Nam xây dựng một hệ thống giáo dục tiên tiến và hội nhập sâu rộng.

Nhìn lại quá trình phát triển giáo dục trong những năm qua, chúng ta có thể tự hào về những thành tựu đạt được nhưng cũng cần nhận thức rõ về những thách thức đang đặt ra. Năm 2025 sẽ là một năm quan trọng để ngành giáo dục tiếp tục đổi mới và phát triển. Với những nỗ lực không ngừng, chúng ta tin tưởng rằng mục tiêu đưa giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến sẽ sớm trở thành hiện thực, tạo nền tảng vững chắc, đáp ứng yêu cầu khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Cao Văn Long